Yunanistan Başbakanı Kriakos Miçotakis, ülkedeki yoğun iç ve dış politika gündeminin arasında erken seçime gidileceği yönündeki tartışmalara genel seçimlerin zamanında; yani 2023 yılında yapılacağını belirterek bu tartışmalara son noktayı koymuştur. Lakin Miçotakis’in erken seçime gidilmeyeceği yönündeki açıklaması karşısında, siyasi partilerin seçim ve propaganda çalışmalarına hız verdiği görülmektedir.
Bunun yanı sıra iç politikanın en sıcak başlığını oluşturan “telefon dinleme” olayının siyasi partilerin temel gündem maddelerinden olduğu gözlemlenmektedir. İç yüzünün henüz aydınlatılamadığı söz konusu “telefon dinleme” olayında, Panhelenist Sosyalist Hareket (PASOK) Partisi lideri Nikos Androulakis’in iktidar partisi Yeni Demokrasi (ND) tarafından dinlenildiği ve hatta Radikal Sol Koalisyon (SYRIZA) Partisi’nin de dahil olmak üzere diğer meclis üyelerinin telefonlarının dinlendiğinin iddia edilmesi, Yunanistan iç siyasetinde koalisyonların yeniden şekillenmesine neden olabilir.
Yunanistan’da anketlerde ilk üçte olan partilerin (ND, SYRIZA, PASOK-KINAL Koalisyonu) ideolojik olarak bir yakınlıkları yoktur. ND muhafazakâr sağ, SYRIZA radikal sol, PASOK ise sosyal demokrat bir partidir. Muhalefet kanadında yer alan PASOK, daha önceleri ND’yi değil; SYRIZA’yı kendine rakip olarak görmüştür. Ancak son zamanlarda bu tutumun değiştiği görülmektedir. Dolayısıyla PASOK lideri Androulakis, kendisini Başbakan Miçotakis’in stratejik rakibi olarak tanımlamıştır. Bunun en temel nedeni ise Yunanistan Başbakanı Miçotakis’in rüştünü kanıtladığı platform olan Selanik Enternasyonel Fuarı’nda (TIF), PASOK liderine karşı bir meydan okuma gerçekleştirmesidir. Bu tür gelişmeler, ND ile PASOK arasındaki dinamikleri değiştirmiştir. İki parti birbirlerine karşı daha da düşmanca yaklaşmaya başlamıştır. Bu nedenle SYRIZA ile PASOK arasında parlamento içinde bir söylem birliği doğmuştur. Buna örnek olarak, SYRIZA ve PASOK’un “telefon dinleme” olayı hakkında ortak bir araştırma komisyonunun kurulmasına öncülük etmeleri gösterebilir.
PASOK’la olan çekişmenin yanı sıra günümüz konjonktüründe ND’nin stratejik rakibi SYRIZA’dır. ND, kendi iktidarını tek başına kurmak istemektedir ve güçlü bir PASOK’un varlığı, kuşkusuz buna yardımcı olmaktadır. Androulakis’in ND lideri Miçotakis’in gündeminde sıkça yer alması, PASOK’un SYRIZA’ya karşı güçlendirilmeye çalışıldığını göstermektedir. Öte yandan ND, Merkez Sol’un daha sağında kalan kanadını SYRIZA karşıtı tabanda bir iletişim kanalı açarak sarsmaya çalışmaktadır.
İktidar partisi ND, mevcut anket sonuçlarına göre %35 oy oranıyla birinci parti konumundadır. Bunu, %27’yle SYRIZA ve %14’le PASOK-KINAL Koalisyonu takip etmektedir. Ancak “telefon dinleme” olayının giderek derinleşmesi ve hükümet tarafından konuya ilişkin detaylı bir açıklamanın yapılmaması, ND’nin oy oranın azalmasına sebebiyet vermektedir. Bununla birlikte SYRIZA da söz konusu olayı gündemde tutarak ND’nin gücünü zayıflatmaya çalışmaktadır.
Bu iç dinamiklerin yanı sıra Miçotakis Hükümeti’nin Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan da etkilendiği görülmektedir. Kış mevsiminin yaklaşmasıyla birlikte daha çok hissedilmeye başlanan enerji krizi hasebiyle hükümetin üzerindeki baskı daha da artmaktadır.
Hükümet kanadından enerji krizi konusunda vatandaşların mağdur edilmeyeceği açıklansa da Yunanistan’ın mevcut durumda Rusya ve birkaç Körfez ülkesi dışında pek alternatifi bulunmamaktadır. Nitekim Atina yönetimi, enerji ve özellikle de doğalgaz konusunda Gazprom’dan enerji tedarik etmeye devam edeceklerini açıklamıştır.[1] Ancak Bulgaristan’da geçici hükümetin enerji konusunda Gazprom’la görüşmesi halkta tepki uyandırırken; buna benzer bir durumun Yunanistan’da yaşanmadığı görülmektedir. Zira Yunan kamuoyuna bakıldığında, Rusya karşıtlığının veya “Rusofobinin” olmadığı görülmektedir. Bunun en temel sebebi olarak Yunanistan’ın eski bir Sovyetler Birliği ülkesi olmaması gösterilebilir. Bu yüzden Yunan halkının önemsediği en temel mevzu, kışı rahat geçirip geçirmeyecekleridir. Bir diğer ifadeyle, ülke genelinde diğer Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde olduğu gibi bir Avrupalı hassasiyeti bulunmamaktadır. Bu sebeple Miçotakis, Gazprom’la anlaşırsa, halkın tepkisinden yana bir sorun yaşamayacaktır.
Sorun yaşayacağı asıl konu, AB’nin buna tepkisi olacaktır. Zira Ukrayna’nın yanında olduğunu açıkça ifade eden AB, Rusya’ya yaptırımların uygulanması konusunda üye ülkelerin özen göstermesini beklemektedir. Bundan dolayı muhalefet partilerinin iktidar partisini sıkıştırabilmeleri için elindeki imkanlar, bu iki konudan ibarettir. Seçim yarışında muhalefet partileri arasında önde giden SYRIZA’nın oy oranı giderek yükselmektedir. Ancak %27 oy oranı tek başına iktidar olması için yeterli değildir. SYRIZA’nın iktidara gelmesi için parlamentoda 151 sandalyeye sahip olması gerekmektedir. Lakin SYRIZA Genel Başkanı Alexis Çipras, seçimleri garanti edebilecek bir gücü elinde bulundurmamaktadır.
Bu noktada Yunanistan’daki partilerin öncelikle tek başlarına hükümet kurma isteklerinin en önemli prensip olduğunu unutmamak gerekmektedir. Bu nedenle Çipras, partisini hükümete taşımak için PASOK’la koalisyon kurmayı düşünmemektedir. Her ne kadar parlamento içinde iki parti, benzer bir söylem geliştirse de meclis dışında görüş ayrılıkları söz konusudur.
Ayrıca Yunan kamuoyunda tek başına ND iktidarı isteyenlerin oranı %30, tek başına SYRIZA hükümeti isteyenlerin oranı %17,7’dir. %12,6’lık bir kesim SYRIZA-PASOK koalisyonu isterken; ND-PASOK koalisyonundan yana olanların oranı %8,5’tir. %7,9’luk bir kesim ise ND-SYRIZA-PASOK koalisyonuna sıcak bakmaktadır.[2]
Tüm bunların yanı sıra 2018 yılında kurulmuş, pro-Avrupacı sol bir parti olan ve ideolojik olarak SYRIZA’nın daha solunda yer alan Avrupa Gerçekçi İtaatsizlik Cephesi (MeRA25) de Yunanistan’daki siyasal analistler tarafından muhtemel koalisyon grupları içinde konuşulmaktadır. Ancak bu senaryolara yanıt olarak partinin genel sekreteri Yannis Varufakis, ND’yi eleştirirken; bu eleştirilerin hedefi olarak PASOK ve SYRIZA’yı da seçmiştir. TIF’te yaptığı konuşmada Varufakis, SYRIZA ve PASOK’a “oligarklara itimat ve garanti verirken birçoklarına destek sözü veriyorlar.” ifadeleriyle eleştirilerini yöneltmiş ve SYRIZA’yla eş başkanlık içeren bir hükümeti kabul etmeyeceğini belirtmiştir.[3] Böylelikle MeRA25’in de dahil olduğu SYRIZA-MeRA25 veya PASOK-SYRIZA-MeRA25-KKE (Yunanistan Komünist Parti) koalisyon ihtimalleri zayıflamıştır.
Sonuç olarak, Yunanistan’da ideoloji fark etmeksizin tüm partiler tek başına iktidar olmayı hedeflemektedir. Mevcut durumda Miçotakis liderliğindeki ND Partisi, anketlerde birinci sırada yer alsa da oy oranı, 2018 senesindeki seçimlerinde aldığı oyun oldukça altında görülmektedir. Buna karşılık Çipras liderliğindeki SYRIZA Partisi ise yükseliş eğilimindedir; fakat 2023 baharına kadar çoğunluğu elde edip edemeyeceği soru işaretidir.PASOK-KINAL Koalisyonu ise “telefon dinleme” olayından ötürü Miçotakis Hükümeti’ni sıkıştırmakla meşguldür. Ancak anketlere göre, PASOK-KINAL’ın başka partilerle koalisyon yapmadan birinci parti çıkmasına imkân yoktur. Tüm bu gelişmeler ise Yunanistan’da yeni hükümet kurmak için gündeme gelebilecek koalisyon ihtimallerini tartışmaya açmaktadır. Ancak mevcut durumda hem yapısal ve ideolojik ayrımlar hem de parti politikaları gereği, partiler tarafından olası koalisyonlar hakkında kesin yorumlar yapılamamaktadır. Hiç şüphesiz bu durum, 2023 yılına doğru daha belirgin bir görünüm kazanacaktır.
[1] “A New Gazprom plant is Shipping Its First Liquefied Natural Gas Cargo to Greece just 6 Months after the EU Vowed to Drastically Reduce Russian Gas Imports”, Markets Insider, https://markets.businessinsider.com/news/commodities/portovaya-new-gazprom-plant-ships-first-lng-gas-cargo-greece-2022-9, (Erişim Tarihi: 16.09.2022).
[2] Aydın Bostancı, “Anket: İşte ND ile SYRIZA Arasındaki Fark”, Azınlıkça,https://azinlikca1.net/yunanistan-bati-trakya-haber/item/60712-anket-iste-nd-ile-syriza-arasindaki-fark, (Erişim Tarihi: 16.09.2022).
[3] “Βαρουφάκης: ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ δίνουν διαπιστευτήρια στους ολιγάρχες – Όχι σε συγκυβέρνηση με Τσίπρα, Οικονομικός Ταχυδρόμος, https://www.ot.gr/2022/09/15/epikairothta/varoufakis-syriza-kai-pasok-dinoun-diapisteytiria-stous-oligarxes-oxi-se-sygkyvernisi-me-tsipra/, (Erişim Tarihi: 16.09.2022).
