Tarih:

Paylaş:

Tokayev’in Özbekistan Ziyareti

Benzer İçerikler

Kazakistan geçici Cumhurbaşkanı Kasım Comart Tokayev, 14 Nisan 2019 tarihinde ilk resmi yurtdışı ziyaretini Özbekistan’a gerçekleştirdi. Belirtmek gerekir ki Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev de ilk resmi yurtdışı ziyaretini Kazakistan’a yapmıştı. İki ay sonra Kazakistan’da yapılacak seçimlerin favori adayı olan Tokayev’in Özbekistan ziyareti, birçok açıdan önem arz etmektedir. Bu yazıda Tokayev’in Taşkent ziyareti değerlendirilmektedir.

Uluslararası İslam Kerimov Taşkent Havalimanı’nda Özbekistan Başbakanı Abdulla Aripov tarafından karşılanan Tokayev, Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev ile Köksaray’da görüştü. İkili görüşmenin yanı sıra heyetler arası toplantıların da yapıldığı ziyarette ekonomi, dış politika, savunma, din, ulaştırma ve sosyal politikalar gibi çeşitli alanlarda çok anlaşma imzalanarak iki ülke arasındaki ilişkilerinin kısa ve uzun vadeli yol haritası belirlendi. Özbekistan ve Kazakistan’ın ikinci Cumhurbaşkanları olan Tokayev ve Mirziyoyev’in ziyaret esnasında mevcut ikili işbirliğinin bundan sonra da güçlenerek devam ettirileceği mesajını verdikleri görüldü. Özellikle de Tokayev, yaptığı açıklamalarda sık sık kardeşliğe vurgu yaparak Kazakistan-Özbekistan münasebetlerinin gelişmesi için tüm gücüyle çalışacağın belirtti. Şüphesiz bu durum, Tokayev’in Özbek halkının sempatisini kazanmasını da sağladı.

Bölgedeki bazı uzmanlar Tokayev’in ilk resmi ziyaretini Çin’e yapacağına dair öngörüde bulunuyorlardı. Çince bilen Tokayev, bu tahminleri boşa çıkararak ülkesi için öncelikli devletin Özbekistan ve bölge ülkeleri olduğunu Taşkent ziyaretiyle ortaya koymuş oldu. Söz konusu ziyaret, 9 Haziran 2019 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanlığı Seçimleri arifesinde bölgesel uyum ve istikrarın korunması açısından da büyük önem taşımaktadır.

Yapılan görüşmelerde ulaştırma ve transit alanında işbirliğini pekiştirecek yeni kararlar alındı. Tokayev’in göreve başladıktan sonra ilk ülke içi ziyaretini Özbekistan’la sınırı bulunan Türkistan İli’ne yapması da Kazakistan Cumhurbaşkanı’nın Özbekistan’la ilişkilere ne kadar önem verdiğinin anlaşılması açısından değerlidir. Ayrıca Özbekistan, Nisan ayı başında Kazakistan-Türkmenistan-İran Demir Yolu Projesi’ne iştirak eden anlaşmayı da imzalamıştı. Bu gelişmelerden Nursultan ve Taşkent’in ulaştırma alanında ortak hareket etmek istedikleri ve enerji nakliyatında yaşanabilecek aksaklıkları asgari düzeye indirgemeye çalıştıkları anlaşılmaktadır. Kazakistan-Türkmenistan-İran Demir Yolu Projesi’nin başlangıçta Özbekistan’ı da kapsadığı ve İslam Kerimov’un geri çekilmesi nedeniyle askıya alındığı hesaba katıldığında Taşkent’in geç de olsa uluslararası transit taşımacılık gelirlerinden kendi payına düşeni almak istediği ifade edilebilir.

Taraflar, 2020 yılında ticaret hacmini 5 milyar dolara yükseltmeyi hedeflemektedir. Tokayev’in değerlendirilmesine göre, mevcut işbirliği artarak devam ederse, 2018 yılında 3 milyar dolar olarak gerçekleşen ikili ticaret hacminin iki sene sonra 5 milyar dolara ulaştırılması mümkündür. Bahse konu olan ziyarette mevzubahis hedefe ulaşmak amacıyla Kazakistan ve Özbekistan, iki ülkenin sınır bölgesinde yer alacak ve Merkezi Asya ismini taşıyacak büyük ticaret ve lojistik merkezi açmaya da karar vermiştir. Nursultan, bu girişimi daha önce Pekin’le deneyip faydasını gördüğü için Taşkent’le yapılacak ortak ticaret ve lojistik merkezinin de yararlı olacağını düşünmektedir. Üstelik bunun başarılı olmasını destekleyen ek hamleler de iki ülke yöneticileri tarafından hayata geçirilmektedir.

İki ülkenin cumhurbaşkanları, daha sonra da Özbekistan’da düzenlenen Kazakistan Yılı açılış törenine katılmışlardır. Geçen sene de Kazakistan’da Özbekistan Yılı ilan edilmiş ve yapılan iki yüzden fazla ortak etkinlikle taraflar arasındaki ilişkiler yeni bir seviyeye yükselmiştir. Tüm bunlara ek olarak Tokayev’in ziyareti esnasında Özbekistan Milli Haber Ajansı da Kazakça hizmet vermeye başlamıştır.[1]

İki ülke arasında turistlere ortak vize uygulama girişimi de bu sene, İpek Vize adıyla uygulanmaya başlamıştır. Özbekistan’ın turist sayısını son üç ayda geçen yılın aynı dönemine kıyasla %42 arttırdığı hesaba katılarsa, bahsi geçen girişimin bütün bölge turizmine katkı sağlayacağı öne sürülebilir.

Neticede Nursultan ile Taşkent arasında komşuluk, kardeşlik ve bölgesel işbirliğinin nasıl olması gerektiğine örnek teşkil edecek bir işbirliği yürütülmektedir. Bu işbirliği, bölgesel entegrasyonun temelini de teşkil etmektedir. Bu kapsamda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Bişkek ve Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman’ın Moskova ziyaretleriyle geçen sene başlatılan ve bu yılın Nisan ayında Özbekistan’da yapılacağı duyurulan Orta Asya liderlerinin gayrıresmi toplantıları sekteye uğratılmadan gecikmeli de olsa yapılmalıdır.

“Özbek Öz Ağam” diyen Kazaklar ile “Yan Komşum, Can Komşum” diyen Özbeklerin işbirliğinin Türk Dünyası’nın geleceğini şekillendirmesi dileğiyle.


[1] “Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyayev’in Kazakistan Yılının Özbekistan’da Resmi Açılışta Konuşması”, Özbekstan Ulttık Akparattık Agentligi, http://uza.uz/kz/politics/zbekstan-respublikasy-prezident-shavkat-mirziyaevt-zbekstand-16-04-2019, (Erişim Tarihi: 18.04.2019).