Hint-Pasifik’teki kritik geçiş rotalarından biri olan Sri Lanka, ülkede yaşanan siyasi-ekonomik çalkantılar nedeniyle küresel güç mücadelesine sahne olmaktadır. 2022 yılının Haziran ayında dönemin Sri Lanka Devlet Başkanı Gotabaya Rajapaksa, ulusal ekonominin “tamamen çöktüğünü” resmen ilan etmiş ve borçlarını kapatabilmek için Hindistan ve Çin başta olmak üzere uluslararası finans kuruluşlarından destek aramıştır. Ülkedeki ekonomik krizin etkisiyle ve siyasi yolsuzlukların ortaya çıkmasıyla tetiklenen kitlesel protestolar sonucunda hem devlet başkanı hem başbakan görevinden ayrılmıştır.
Sri Lanka’da ortaya çıkan ve istifalarla sonuçlanan bu krizde Çin’in oynadığı rol merak konusudur. Buradan hareketle Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM), Sri Lanka’da ortaya çıkan krizde Çin’in oynadığı muhtemel rolü değerlendirmek üzere Uppsala Üniversitesi Barış ve Çatışma Araştırmaları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ashok Swain’ın görüşlerini dikkatlerinize sunmaktadır
1. Çin’in Kuşak Yol Projesi, Sri Lanka ve diğer bölge devletlerinin güvenliğini tehdit ediyor mu?
Çin’in Kuşak-Yol Projesi hiçbir ülke için bir tehdit değildir. Bilakis hükümetlerin altyapılarını geliştirmeleri için alternatif uluslararası finans kaynağı bulmalarına olanak tanımaktadır. Buradaki sorun, Çin parasıyla değil; borç alan ülkenin sahip olduğu rejimle ve Pekin’le ulusal çıkarlarına uygun başarılı bir müzakere yürütüp yürütmediğiyle ilgilidir.
2. Çin’in Sri Lanka’yı borçlandırması, ülkenin ekonomik çöküşünde ne kadar etkili oldu?
Çin, Sri Lanka’nın toplam dış borcunun %10-14’ünü oluşturmaktadır. Bu nedenle Sri Lanka’nın ekonomik çöküşünün tek nedeni olarak Çin’e olan borçlarını ödeyememesini göstermek, basite indirgenmiş ve partizanca bir görüşten başka bir şey değildir. Çin kredileri bir dereceye kadar Sri Lanka’nın ekonomik çöküşünde etkili olmuştur. Ancak Sri Lanka’nın ekonomik çöküşünün gerçek nedeni, herhangi bir kurumsal kontrol ve denge mekanizması olmaksızın Sri Lanka’yı diktatörce yöneten rejimden kaynaklanmaktadır.
3. Çin’in Sri Lanka’daki Rajapaksa ailesiyle olan simbiyotik bağlarının halk hareketi üzerinde bir etkisi olmadı mı?
Hayır, Sri Lanka’nın çoğunluğunu oluşturan Seylan Budistleri, Hindistan’dan şüphe duydukları için ülkelerinin Çin’le ittifak kurmasını destekliyor. Çünkü Yeni Delhi yönetiminin ülkedeki azınlık grubu olan Tamillerin yanında yer aldığına inanıyorlar. Ancak Çin’le böyle bir sorunları bulunmuyor.
