Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın 2022 yılının Temmuz ayında Avrupa kıtasında artan göç ve iltica üzerine yaptığı “Biz Macarlar, karışık bir ırk değiliz ve karışık bir ırk olmak istemiyoruz. Avrupalı ve Avrupalı olmayanların karıştığı ülkeler, artık saf uluslar değillerdir.” açıklaması hem ülke hem de Avrupa Birliği (AB) içinde tepkiye neden olmuştur. Hatta Orban’ın uzun yıllardır danışmanlığını yapan Zsuzsa Hegedűs, Orban’ın bu sözlerinden dolayı istifa etmiştir. Macaristan Başbakanı’nın son açıklamaları ve Budapeşte-Brüksel hattındaki görüş ayrılıkları nedeniyle Macaristan’ın AB’den ayrılma (Hunexit) ihtimali, uluslararası medyada yeniden tartışılmaya başlanmıştır.
Bu bağlamda Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM), Macaristan Dışişleri ve Ticaret Enstitüsü Başdanışmanı Prof. Dr. László Vasa’nın görüşlerini dikkatinize sunmaktadır.
1. Viktor Orban’ın ulus-devlet temelli yaklaşım çerçevesinde uyguladığı politikalar, bazı AB üyesi aktörler tarafından Macaristan Başbakanı’nın “radikal-ulusalcı” olduğu yönündeki iddialar üzerinden eleştirel biçimde gündeme getirilmektedir. Sizce, bu konuların Avrupa medyasında tartışılması, Budapeşte-Brüksel ilişkilerini nasıl etkiliyor?
Orban’ın söylemlerinin “radikal-ulusalcı” olduğunu düşünmüyorum. Başbakan Orban, her zaman homojen AB yaklaşımından ziyade; ulusal çıkarların önemini vurgulamış ve temsil etmiştir. Bu nedenle Başbakan’ın önceki söylemleri ve düşünceleriyle paralel bir duruşta olduğu söylenebilir. Orban, yasadışı göçe ve birleşik bir Avrupa için ulusal ve dini köklerin terk edilmesine dair duruşuyla, Avrupa’nın bu fenomeni ele alma biçimine karşıdır. Macar lider, ülkelerin hiçbir ulusal çıkarlarının olmadığı “Birleşik Avrupa Devletleri”nden ziyade; AB’nin ulus-devletlerin ittifakı olması gerektiğine inanmaktadır.
2. Sizce yakında “Hunexit” gerçekleşecek mi? Macar kamuoyunun bu konudaki görüşü nedir?
Macaristan’ın AB’den ayrılma konusu gündemde değildir. Macaristan halkının yaklaşık %70’i AB üyeliğini savunmaktadır. Bu yüzden iç politika gündemine Hunexit meselesini getirmek, iktidar partisi için siyasi bir intihar olacaktır. Orban, hiçbir zaman AB’den ayrılma planlarını dile getirmemiştir. Macaristan Başbakanı, her zaman AB’yi daha iyi bir geleceğe götürmekten bahsetmiştir.
3. Diğer AB üyelerinin Macaristan’a yaklaşımı, Budapeşte’nin örgüt içindeki geleceğini nasıl etkileyecektir?
Bu konuda yasal arka plan oldukça açıktır. Her üye ülkenin AB içerisinde veto hakkı da dahil olmak üzere, aynı hakları bulunmaktadır. Macaristan’ın AB’ye tam üye olmasından dolayı birliğin Macaristan’a ihtiyaç duyup duymaması gibi tartışma yapılamaz. Aynı zamanda Polonya gibi bazı Orta Avrupa ülkelerinin AB’nin yönetişim şeklinden ve uyguladığı metotlardan memnuniyet duymadığı da açıktır. Bu yüzden mesele, söz konusu ülkelerin kendi tercihleri doğrultusunda AB’yi nasıl etkileyebilecekleridir.
4. Orban’ın son açıklamaları ve politikaları, Macar kamuoyunda Başbakan’ın karizmasını nasıl etkiledi?
Orban’ın son söylemleri, genel olarak muhalefet partileri tarafından eleştirilmektedir. Ancak seçim anketlerinin gösterdiği realite, Orban yönetiminin bahse konu olan söylemlerden olumsuz etkilenmediğine işaret etmektedir.
Prof. Dr. László Vasa
Tarımsal ekonomi, Alman Dili ve Macar Dili Tercümanlık ve uluslararası işletmeden yüksek lisans derecelerinin ardından Szent Istvan Üniversitesi’nde doktorasını ve post-doktorasını tamamlayan László Vasa, bu üniversitede doçent doktor olarak ve Ekonomi ve Sosyal Bilimler Fakültesinde dekan yardımcısı olarak çalışmıştır. Vasa, Széchenyi István Üniversitesi’nde misafir akademisyen olarak çalışmaktadır. Temel araştırma alanları geçiş ekonomisi, Sovyet Sonrası çalışmalar ve tarımsal ekonomide uluslararası meselelerdir. Pek çok farklı uluslararası örgütte misafir akademisyen olarak görev almış ve Japonya, Rusya ve Kazakistan Üniversitelerinden fahri doktora ünvanını almıştır.
