2013 yılında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in gerçekleştirdiği Kazakistan ziyareti esnasında duyurulan Kuşak ve Yol Girişimi, bloklaşmanın arttığı 21. yüzyılda işbirliğini merkeze alan ve karşılıklı kazan-kazan anlayışıyla şekillenen bir ticaret düzeninin teşkil edilmesini öngörmektedir. Bu kapsamda 10 yıllık süre zarfında girişim için 1 trilyon dolar civarında kaynak yaratılmıştır.
Bu kapsamda Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Kuşak ve Yol Girişimi’nin mevcut durumunu değerlendirmek üzere Drake Üniversitesi Öğr. Üyesi Prof. Dr. David Skidmore’un görüşlerini siz değerli okurlarıyla paylaşmaktadır.
1. Kuşak ve Yol Girişimi, “21. Yüzyıl İpek Yolu” ve “Modern İpek Yolu” gibi isimlerle de anılıyor. Sizin bu girişime olan yaklaşımınız nasıl?
Girişimin açıklandığı sunumda Çin ve Güneydoğu Asya’yı Güney ve Orta Asya’ya, Afrika Boynuzu’na, Ortadoğu’ya, Rusya’ya ve Doğu Avrupa’ya bağlayan bir güzergahı gösteren harita kullanılmıştı. Bu anlamda girişim, karayolları, demiryolları, havalimanları, enerji santralleri, elektrik şebekeleri ve doğalgaz boru hatları da dahil olmak üzere altyapı alanındaki yatırımlarla bölgeler arasındaki etkileşimi arttırmayı amaçlamıştır. Üstelik zaman içerisinde Kuşak ve Yol Girişimi, Afrika, Latin Amerika ve Kuzey Kutbu da dahil olmak üzere farklı bölgeleri de içerecek biçimde genişletilmiş ve bir anlamda küreselleşmiştir.
2- Bu girişim ne gibi potansiyel fırsatlar sunmaktadır?
Çin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin başlangıcından beri geçen 10 yıllık zaman diliminde altyapı yatırımlarına 1 trilyon dolar civarında bir kaynak aktarmıştır. Üstelik buna girişim kapsamında teşvik edilen ticari yatırımlar dahil değildir. Dolayısıyla Çin yatırımları üzerinden yürütülen Kuşak ve Yol Girişimi, güzergahta bulunan ve girişime iştirak eden ülkelerin başka şekilde finanse edilemeyen altyapı eksikliklerinin giderilmesinde kritik bir rol oynamaktadır.
3- Çin’in bu söz konusu girişimin arkasındaki siyasi ve ekonomik motivasyonu nedir?
Başlangıçta, motivasyonlar esas olarak yereldi. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
1. Büyük ticaret fazlaları yoluyla biriken devasa dolar rezervlerini geri dönüştürmek
2. Çin’in 2008 yılından sonraki altyapı patlaması sırasında ortaya çıkan devasa inşaat firmaları için yurtiçinde daha fazla altyapı harcamasına duyulan ihtiyaç azaldıkça sürekli büyüme fırsatları sağlamak
3. Çin’in imalat sanayilerini beslemek için gereken hammaddelere daha ucuz ve daha güvenilir şekilde erişmek.
Tüm bunlara ek olarak Çin, Batı eyaletlerini Orta Asya ekonomilerine bağlayarak geliştirmeyi, Orta Asya’dan petrol ve gaz boru hatları inşa ederek Malakka Boğazı gibi enerji darboğazlarını aşmayı ve Pakistan’la stratejik ilişkisini sağlamlaştırmayı amaçlamıştır. Aynı zamanda Kuşak ve Yol Girişimi, Çin’in ABD’yle rekabetinde KÜRESEL GÜNEY’de siyasi destek oluşturmasına kapı aralayabilir.
Prof. Dr. David SKİDMORE
David Skidmore, doktora derecesini Stanford Üniversitesi’nden almış ve 1989 yılında Drake’e gelmeden önce Hamilton College ve Notre Dame Üniversitesi’nde ders vermiştir. 1996-1997 akademik yılı boyunca Çin’in Nanjing kentindeki Johns Hopkins-Nanjing Üniversitesi Çin ve Amerikan Çalışmaları Merkezi’nde ders vermiştir. Ayrıca 2010-2011 yıllarında Hong Kong Üniversitesi’nde Fulbright bursiyeri olarak görev yapmıştır. Skidmore, Drake Üniversitesi’nde Principal Financial Group Küresel Vatandaşlık Merkezi (2002-2017) ve Nelson Diplomasi ve Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (2012-2017) Direktörü olarak görev yapmıştır. Drake Müfredatı ve İlk Yıl Semineri programlarının eski direktörüdür. Araştırma ve öğretim ilgi alanları uluslararası politik ekonomi, Amerikan dış politikası ve uluslararası ilişkiler teorileridir.
