Çin’in gelişen dijital teknolojilerini ve yapay zeka çalışmalarını değerlendirmek üzere Ankara Kriz ve Siyasi Çalışmalar Merkezi (ANKASAM), Çin Bilgi ve İletişim Teknolojileri Akademisi (CAICT) Yapay Zeka Araştırma Enstitüsü’nden Araştırmacı Bingyi Yang ile yapmış olduğu röportajı dikkatlerinize sunmaktadır.
1. Çin’in teknolojideki bu hızlı yükselişinin arkasında yatan faktörler (dinamikler) nelerdir?
Çin’in teknoloji alanındaki gelişimi ve ilerlemesi, dünya çapındaki tüm ülkeler için açıkça bilinen bir gerçektir. Bildiğimiz gibi, bilimsel ve teknolojik ilerleme birçok faktörün birleşik etkisinin sonucudur. Çin açısından ulusal stratejilerin ve politikaların etkisini göz ardı edemeyiz.
“Bilim ve eğitimle ülkeyi canlandırma” stratejisinden “yenilik odaklı kalkınma”ya ve daha sonra “bilim ve teknoloji gücü” oluşturma stratejisine kadar ülke sürekli olarak bilimsel ve teknolojik gelişim düzenini optimize etmiş ve bilimsel ve teknolojik yeniliğin ulusal gelişimdeki temel konumunu netleştirmiştir. Tabii ki on yılı aşkın süredir biriken internet endüstrisi gelişiminin avantajlarından faydalanan Çin, teknolojilerin ticarileştirilmesinde geniş deneyim kazanmıştır. Sonuç olarak yeni teknolojileri hızlı bir şekilde endüstriyel uygulamalara dönüştürmek ve hızlı bir şekilde tüketici pazarlarına sunmak genellikle mümkündür. Bu nedenle küresel tüketiciler Çin’in bilimsel ve teknolojik başarılarının meyvelerini hızlı bir şekilde görebiliyorlar.
2. Çin’in dünyada dijital teknoloji alanındaki liderliğine dair neler söyleyebilirsiniz? Bu konuda dünya ülkeleri ve Çin’in ulaştığı noktayı karşılaştırmalı olarak açıklayabilir misiniz?
Dijital teknoloji konusuna gelince, öncelikle Çin’in bu alanda lider bir pozisyon almak gibi bir niyetinin olmadığını belirtmem gerekir. Dijital teknoloji alanında Çin her zaman kendi gelişimine odaklanmıştır. Elbette Çin’in geniş iç pazarı, yeni dijital teknolojilerin denenmesi için geniş bir alan sağlamıştır. Sürekli deneme yanılma yoluyla çeşitli sanayi sektörlerinde yeni dijital teknolojileri yaygın bir şekilde uyguladık ve böylece tüketiciler tarafından yaygın bir şekilde kabul gören dijital teknolojileri belirledik.
3. Çin’in yapay zekaya verdiği önemden bahsedebilir misiniz? Ayrıca yapay zeka dünyada neden bu kadar kritik konuma geldi? Bunda Çin’in payı nedir?
Çin, yapay zekanın (AI) gelişimine büyük önem vermekte ve internet, büyük veri (big data), AI ve reel ekonominin derin entegrasyonunu aktif olarak teşvik etmektedir. Bu entegrasyon, güçlü bir akıllı endüstri geliştirmeyi, yeni kaliteli üretici güçlerin gelişimini hızlandırmayı ve yüksek kaliteli kalkınma için yeni bir ivme sağlamayı amaçlamaktadır. Yapay zeka, teknolojik devrim ve endüstriyel dönüşümün yeni turunun kilit itici gücü olarak kabul edilmektedir ve küresel ekonomik ve sosyal kalkınmanın yanı sıra insan uygarlığının ilerlemesi üzerinde derin etkileri vardır.
Yapay zeka, neredeyse tüm ekonomik faaliyetlerde uygulanabilen güçlü bir araç olarak hizmet ettiği için dünya çapında kritik öneme sahip hale gelmiştir. Teknolojik atılımları teşvik etmekte, üretim verimliliğini artırmakta ve yeni endüstriler ve iş fırsatları yaratmaktadır. YZ ayrıca yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde ve sağlık, eğitim ve çevresel sürdürülebilirlik gibi küresel zorlukların ele alınmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Çin, yapay zeka alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir ve küresel olarak önemli bir konuma sahiptir. 2024 yılına kadar Çin’in YZ pazar büyüklüğü 747 milyar Renminbi’ye (RMB) ulaşarak küresel pazarın %20,9’unu oluşturmuştur. Ülke, bilgisayarla görme, doğal dil işleme ve akıllı üretim gibi alanlarda önemli güçlere sahip 4.500’den fazla YZ ile ilgili işletmeye ev sahipliği yapmaktadır.
Elbette Çin, yapay zeka gelişimindeki önemli başarılarını dünyanın dört bir yanındaki ülkelerle, özellikle de Küresel Güney ülkesiyle paylaşmaya da isteklidir. Geçtiğimiz yıl Çin, Yapay Zeka Kapasitesinin Geliştirilmesi için Uluslararası İşbirliğinin Artırılmasına ilişkin BM Genel Kurul Kararı’nı (A/RES/78/311) önermiş ve Çin’in yapay zeka alanında pragmatik işbirliğini teşvik etme konusundaki kararlılığını ve samimiyetini tam olarak yansıtan, son derece hedefli ve işlevsel olan “beş vizyon” ve “on eylem” aracılığıyla “İyi ve Herkes için Yapay Zeka Kapasite Geliştirme Eylem Planı” teklif etmiştir. Çin, kapsayıcı planların uygulanması ve değişim ve işbirliğinin gerçekleştirilmesi için bir platform olmasını umarak, YZ Kapasitesinin Geliştirilmesi için Uluslararası İşbirliği Dostlar Grubu’nun kurulmasını önermektedir. Ayrıca Çin, BRICS ülkesi ile yapay zeka endüstrisi işbirliği için bir platform sağlayan Çin-BRICS Yapay Zeka Geliştirme ve İşbirliği Merkezi’ni kurmuştur.
