24 Haziran 2024 tarihinde Polonya Devlet Başkanı Andrzej Duda, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir araya gelerek Ukrayna, barış ve ticaret konularını ele almıştır. Bu görüşme, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi olan Polonya’nın Rusya-Ukrayna Savaşı’nda kritik bir rol üstlenmesi nedeniyle önem arz etmektedir. Yapılan görüşme, büyük halk salonunda tam şeref kıtası ve 21 silahlı selam eşliğinde gerçekleşmiştir. Temaslar esnasında Şi, Polonya’yla diplomatik ilişkilerin istikrarlı bir şekilde geliştiğini ve iki ülke arasında uzun süredir devam eden dostluğun yeni bir ivme kazandığını belirtmiştir.
Polonya’nın Çin’e yönelik stratejisi, ticaret ve yatırım işbirliğini artırmak isteğiyle şekillenmiştir. Son on yılda Çin’in ekonomik gücü ve yükselen siyasi imajını da göz önünde bulunduran Polonya, bu doğrultuda 16+1 işbirliği formatına katılmış ve Kuşak ve Yol Girişimi’ni onaylamıştır. Çin’in Polonya’ya doğrudan yabancı yatırımı 2000-2019 yılları arasında 1,4 milyar avroyu bulmuştur.[1]
Polonya ise 2008 sonrası uluslararası atmosferi yansıtan bir yaklaşım benimsemesine rağmen Çin’le ilişkilerinde önemli bir değişiklik göstermemiştir. Çin’in Ukrayna’daki savaşa rağmen Rusya’yla ilişkilerini sürdürmesi, Batı Dünyası’nın Çin’e karşı tutumunu değiştirmesine neden olmuştur. Buna rağmen Polonya, Çin’le ilişkilerinde herhangi bir değişikliğe gitmemiş ve mevcut işbirliği kesintisiz şekilde devam etmiştir.
Şi, ülkesinin Polonya’yla barışçıl birlikte yaşamanın beş ilkesine bağlı kalmaya devam ettiğini ve ikili ilişkileri daha üst seviyeye taşımak için çalışmaya hazır olduğunu belirtmiştir. Çin Lideri, iki ülkenin karşılıklı saygı, eşitlik ve karşılıklı yarar temelindeki dostluğunu sürdürmesi gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca Şi, stratejik koordinasyonu güçlendirmek ve işbirliğini artırmak için yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliğini teşvik etmek, Çin-Avrupa Demiryolu Ekspresi gibi büyük projelerde işbirliğini ilerletmek ve ticaret, tarım, dijital ekonomi, yeşil endüstri ve temiz enerji alanlarında işbirliğini güçlendirmek için Çin-Polonya Hükümetlerarası İşbirliği Komitesi gibi mekanizmalardan iyi bir şekilde yararlanılması gerektiğini ifade etmiştir. Duda ise Şi’nin 2016 yılındaki ziyaretinin iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın gelişiminde önemli bir adım olduğunu ifade etmiştir.[2]
Polonya, Çin’in uluslararası ilişkilerdeki ilkelere ve dünya barışına olan katkılarını takdir etmekte ve Tek Çin ilkesine bağlılığını vurgulamaktadır. Bununla birlikte Çin’le daha yakın ticari ilişkiler kurmayı ummaktadır. Bu, özellikle Polonya’nın “Kuşak ve Yol Girişimi” kapsamında inşa edilen ulaşım bağlantıları ve altyapı projelerine katılma niyetini göstermektedir. Bu bağlamda Polonya’nın Batı liderliğindeki liberal düzenin alternatifi olarak dış pazar arayışında olduğu ve Pekin’in siyasi ve ekonomik nüfuzunu genişletme ihtiyacı olduğu da belirtilmektedir.
Aynı zamanda Polonya, gelecek yılın ilk yarısında AB dönem başkanlığını üstleneceği için AB-Çin ilişkilerinin geliştirilmesi ve Orta ve Doğu Avrupa ülkeleri ile Çin arasındaki işbirliğinin ilerletilmesinde rol oynamaya isteklidir.
Geçen yıl Polonya’nın Çin’den ithalatının %13,9 olduğu, ancak Çin’e yapılan ihracatın çok düşük olduğu belirtilmektedir. Toplantı sonrası Duda, yaptığı açıklamada, Çin’e daha fazla ihracat imkanı sağlayacaklarını belirtmiştir.
Polonya’nın ticari ilişkilerini dengelemek amacıyla Polonyalı turistler ve iş adamları için vize muafiyeti arayışını sürdürmesi üzerine Şi, Çin’e seyahat eden Polonyalılara 15 güne kadar vize muafiyeti sözü vermiş ve Duda’nın bu karardan “çok memnun olduğunu” ifade etmiştir. İki lider arasındaki toplantının ardından çeşitli ticaret anlaşmaları imzalanmıştır.[3]
Duda, görüşmelerde Rusya-Ukrayna Savaşı’nın da gündemde olduğunu ve Polonya’nın bu konudaki bakış açısını, Rusya ve Belarus’un Polonya sınırında uyguladığı göç baskısını, Avrupa’nın güvenliğini ve ihtiyaç konusundaki görüşlerini detaylı bir şekilde dile getirmiştir. Şi ise toplantı sırasında defalarca Çin’in barış içinde kalkınma istediğini vurgulamıştır.
Şi, Çin’in Ukrayna Krizi’ne ilişkin barış görüşmelerini ve siyasi çözümü desteklediğini vurgulamıştır. Çatışmanın tırmanmasını önlemek ve barış görüşmeleri için koşulların oluşturulması gerektiğini belirtirken aynı zamanda Rusya’yla olan ticaretin kısıtlanması için kullanılan bahanelere karşı çıkmış ve krizin barışçıl bir şekilde çözülmesine katkıda bulunacak tüm çabalara destek verdiğini ifade etmiştir. Çin, Ukrayna Krizi’nin siyasi çözümünde yapıcı bir rol oynamaya devam etmek isteğini de belirtmiştir.[4]
Çin’in yükselen süper güç ve BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi olarak uluslararası hukuk ilkelerine uygun bir şekilde savaşın barışçıl bir şekilde sona ermesini desteklediği söylenebilir.
Polonya, Ukrayna ve Rusya’nın Kaliningrad bölgesiyle sınır komşusudur ve Rus saldırganlığına karşı kararlı bir tutum sergilemektedir. Bununla birlikte sağcı politikacıların Avrupa Parlamentosu Seçimleri’nde büyük kazanımlar elde etmesi, Avrupa’nın ekonomik sağlığı ve demokratik kurumlarının nasıl korunacağı konusunda endişeleri de ortaya çıkarmıştır.
Sonuç olarak Çin ile Polonya, ticaret ve yatırım işbirliğinin sürdürülmesinin yanı sıra diplomatik ilişkilerini de güçlendirmek istemektedir. Polonya, Çin’in uluslararası ilişkilerdeki katkılarını takdir etmekte ve daha yakın ticari ilişkiler kurmayı hedeflemektedir. Ayrıca Polonya gelecek yıl AB dönem başkanlığını üstleneceği için AB-Çin ilişkilerinin geliştirilmesine de katkıda bulunmaya isteklidir.
[1] “Her zamanki gibi işlerin ötesinde: Polonya için bir Çin stratejisi”, European Council On Foreign Relations, https://ecfr.eu/article/beyond-business-as-usual-a-china-strategy-for-poland/, (Erişim Tarihi:25.06.2024).
[2] “Çin, Polonya ile ilişkileri daha üst seviyeye taşımaya hazır: Xi”, The State Council The People’s Rebuplic Of China, https://english.www.gov.cn/news/202406/25/content_WS6679fce6c6d0868f4e8e87d5.html, (Erişim Tarihi: 25.06.2024).
[3] “NATO üyesi Polonya cumhurbaşkanı, Xi ile Ukrayna hakkında görüşme umuduyla Çin’i ziyaret etti”, The Washington Times, https://www.washingtontimes.com/news/2024/jun/24/nato-member-polands-president-visits-china-expecti/, (Erişim Tarihi:25.06.2024).
[4] “Çin, Polonya ile ilişkileri daha üst seviyeye taşımaya hazır: Xi”, The State Council The People’s Rebuplic Of China, https://english.www.gov.cn/news/202406/25/content_WS6679fce6c6d0868f4e8e87d5.html, (Erişim Tarihi:25.06.2024).
