Batılı ülkelerin Ukrayna’ya savunma yardımı yapması, Moskova-Kiev hattındaki gerilimi tırmandırdı. Batılı liderlerin Moskova’yla yaşadığı krizin çözümüne yönelik diplomatik görüşmelerden ise sonuç çıkmadı. Kiev yönetimine en büyük destek, İngiltere ve Polonya’dan geldi. İngiltere Başbakanı Boris Jonhson’un Kiev ziyaretinin ardından açıklama yapan Savunma Bakanı Ben Wallace, Rus işgaline karşı Ukrayna’ya savunma silahı ve askeri eğitim vereceklerini açıkladı. Kiev’i ziyaret eden Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki ise Ukrayna’ya destek sözü verdi. İngiliz ve Polonyalı üst düzey yetkililerin savunma desteği açıklamalarının ardından Rusya’ya karşı açılan bir cephe olarak değerlendirilen Ukrayna-Polonya-İngiltere İttifakı’nın kurulacağı duyuruldu. Ukrayna Başbakanı Denis Şmıgal, bölgesel güvenliğin pekiştirilmesine yönelik işbirliğini öngören yeni bölgesel formatın yakın zamanda resmen ilan edileceğini belirtti.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba da Ukrayna, üçlü bir ittifakın oluşturulmasına yönelik çalışmalar yürütüldüğünü duyurdu. Kuleba, “Refaha ve güvenli bir ortama kavuşmayı, gelecekte Avrupa Birliği (AB) ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi oluncaya kadar bekleyemeyiz. Bunlara bugün ihtiyacımız var. Bu nedenle dost ve yakın görüşlü ülkeleri küçük ittifaklar halinde birleştirerek güçleniyoruz.” açıklamasında bulundu. Üçlü İttifak vesilesiyle bölgesel güvenlik ortamının güçlendirilmesinin yanı sıra taraflar arasındaki ticaretin de geliştirilmesi hedefleniyor.
Avrupa AUKUS’u olarak değerlendirilen Ukrayna-Polonya-İngiltere İttifakı’nı Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi’ne (ANKASAM) değerlendiren uzmanlar, söz konusu ittifakın Rus tehdidine karşı oluşturulan önemli bir işbirliği olduğu görüşündeler.
ANKASAM Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dr. Sabir Askeroğlu: Ukrayna’nın ittifaklara ihtiyacı var.
Ukrayna’nın NATO’ya üye olmak istediğini hatırlatan ANKASAM Uzmanı Dr. Sabir Askeroğlu, bu durumun kısa zamanda gerçekleşmeyeceğini vurgulayarak Kiev yönetiminin Rus tehdidine karşı bir caydırma mekanizması kurmasının kaçınılmaz olduğunu söyledi.
Ukrayna’nın ittifaklara ihtiyaç duyduğunun altını çizen Askeroğlu, “Doğu Avrupa ülkeleri de Ukrayna’nın NATO üyeliğini çok istemelerine rağmen Almanya ve Fransa gibi devletlerin engellemeleriyle karşı karşıya kalmışlardır. Bu nedenle de Polonya ve İngiltere, NATO’ya üye olamayan Ukrayna’yı ikili veya üçlü anlaşmalarla desteklemeye çalışmaktadır.” şeklinde konuştu.
Uluslararası İlişkiler Uzmanı Yevgeniya Gaber: Polonya ve İngiltere, Ukrayna’ya büyük destek veriyor.
Ukrayna-Polonya-İngiltere İttifakı’nın Kiev’in bir dış politika stratejisi olduğunu hatırlatan Uluslararası İlişkiler Uzmanı Yevgeniya Gaber; bölgede barış, istikrar ve güvenliğin tesis edilmesi için Ukrayna’nın yakın müttefikleriyle bu tür küçük ittifaklar yaptığını vurguladı. Bu doğrultuda Gaber; Ukrayna, Gürcistan ve Moldova’dan oluşan Dernek Üçlüsü (Association Trio) ve Ukrayna, Polonya ve Litvanya’nın üyesi olduğu Lublin Üçgeni gibi ittifakların işbirliği noktasındaki öneme dikkati çekti.
Üçlü ittifakın daha geniş kapsamda ele alınması gerektiğini dile getiren Gaber; Polonya’nın Rus tehdidi karşısında, Ukrayna’nın NATO üyeliğini desteklediğini belirterek ittifak yapılmasının doğal karşılanması gerektiğini ifade etti. Kurulacak ittifakta İngiltere’nin rolüne değinen Gaber, “İngiltere ile Ukrayna arasındaki münasebetler oldukça iyi durumda. Son zamanlarda, bilhassa Stratejik Ortaklık Anlaşması’nın imzalanmasından itibaren bu münasebetler daha da gelişmeye başladı. Özellikle de deniz güvenliği ve silahlı kuvvetlerin güçlendirilmesi konularında Ukrayna’ya hiçbir devlet İngiltere kadar destek olmadı. Dolayısıyla Londra, savunma alanında Kiev’e büyük destek veriyor.” şeklinde konuştu. Ayrıca Gaber, üçlü ittifaka gelecekte Baltık ülkelerinin de katılacağını sözlerine ekledi.
Emekli Büyükelçi Hulusi Kılıç: Gürcistan da ilerleyen zamanlarda bu ittifaka dâhil olacak.
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik baskısının Kiev yönetimini işbirliğine sürüklediğini ifade eden Emekli Büyükelçi Hulusi Kılıç, İngiltere ve Polonya’nın, Ukrayna’nın dostu olduğunu söyledi. İttifak ülkelerinin uluslararası politikadaki konumunda dikkat çeken Kılıç, NATO üyesi İngiltere ve Polonya’nın Ukrayna’yla işbirliği yapmasının önemli olduğunu ve üç devletin güçlerini birleştirdiğini söyledi.
Benzer ittifakların farklı bölgelerde de yapıldığını hatırlatan Kılıç, “Türkiye, İran, Pakistan, Malezya, Bangladeş, Endonezya, Nijerya ve Mısır’dan oluşan D8 İttifakı ve Meksika, Endonezya, Kuzey Kore, Türkiye ve Avustralya’dan oluşan MIKTA, coğrafik olarak uzak ülkelerin işbirliği yapmaları açısından örnek teşkil etmektedir.” dedi. Bu noktada Ukrayna-Polonya-İngiltere üçlüsü tarafından geliştirilen işbirliğinin bahsi geçen ittifaklardan daha farklı olduğunun altını çizen Kılıç, üçlü yakınlaşmanın Rus tehdidine karşı ortaya çıktığını belirtti.
Gürcistan’ın da ilerleyen zamanlarda söz konusu ittifaka dâhil olabileceğini öne süren Kılıç, “Gürcistan, başından beri NATO’ya üye olmak istiyor. Sanırım üçlü ittifak kurulduktan sonra, Gürcistan da bu ittifaka katılmak için başvuruda bulunacaktır.” dedi.
Prof. Dr. Sait Yılmaz: Üçlü İttifak, Rus tehdidine karşı bir savunma yapılanması olarak görülmeli.
Ukrayna, Polonya ve İngiltere tarafından geliştirilen ittifakın NATO ve AB’ye alternatif olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Sait Yılmaz, “Üçlü ittifak siyasi bir birlik olarak tanımlansa da aslında Rus tehdidine karşı bir savunma yapılanması şeklinde görülmelidir.” yorumunu yaptı.
İttifakın Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) desteğini alacağını iddia eden Yılmaz, “Doğu Avrupa ve Karadeniz, bu tür küçük ittifaklara alışıktır. 1991 yılında Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Macaristan, Vişegrad Grubu’nu kurmuştu. Kuzey ve Baltık ülkelerinin de sekiz ülkeyi bir araya getiren işbirliği yapılanması mevcuttur. Diğer bir yapı da Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova arasındaki Demokrasi ve Ekonomik Gelişme Örgütü’dür (GUAM). Dolayısıyla bölgede benzer küçük ittifaklar her zaman kuruldu.” değerlendirmesinde bulundu.
İngiltere’nin Almanya hava sahasından Ukrayna’ya anti-tanksavar mühimmat gönderdiğini öne süren Yılmaz, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi halinde İngiltere’nin yaptırım uygulayacağını hatırlattı. Yılmaz bu konuda Polonya desteğinin de önemli olduğunu vurguladı.
Gazeteci Deniz Berktay: Almanya gibi bazı önemli ülkelerin Ukrayna’ya silah satışının önüne geçmesi, Kiev’i acil çözümler aramaya sevk etti.
Üçlü ittifakın henüz kurulum aşamasında olduğunu söyleyen Gazeteci Deniz Berktay, ittifaka dair teklifin, 2021 senesinin Kasım ayında Ukrayna tarafından dile getirildiğini belirtti. Berktay, “Bir taraftan Ukrayna’nın NATO üyeliğinin yakın bir gelecekte gerçekleşmeyecek olması; diğer taraftan da NATO içinde Almanya gibi bazı önemli ülkelerin Ukrayna’ya silah satışının önüne geçmesi, Kiev’i acil çözümler aramaya sevk etti.” dedi.
Ukraynalı uzmanların ittifaka yönelik yorumlarına değinen Berktay, uzmanların Küçük Antant benzeri sınırlı ittifakların önemli çıkar farklılıkları bulunan çok sayıda ülkenin yer aldığı ittifaklardan daha işlevsel olacağına inandıklarını dile getirdi.
İngiltere’nin son iki yıldır Doğu Avrupa’da Rusya karşıtı girişimlere öncülük ettiğini ifade eden Berktay, Polonya’nın da benzer girişimlerde bulunduğunu söyledi. Berktay, “Polonya, Rusya’ya karşı kendi için bir güvenlik kordonu oluşturmak istiyor. Bu konuda da Belarus ve Ukrayna’da Batı yanlısı yönetimleri destekliyor ve Rusya karşıtı kesimleri iktidara getirmeye çalışıyor. Polonya’nın Belarus’la yaşanan göçmen krizine bu kadar hızlı şekilde müdahale etmesi ve Ukrayna’da 2004 ve 2014 yıllarında Batı yanlılarının gerçekleştirdiği ihtilallere destek vermesi, biraz da bundan kaynaklanıyor.” değerlendirmesinde bulundu. Son olarak Berktay, üçlü ittifakın kurulması halinde, Rusya ile ABD-İngiliz Bloku arasındaki gerilimin daha da artabileceğini sözlerine ekledi.
