Finlandiya’da 11 Şubat 2024 tarihinde yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçimlerini merkez sağ Ulusal Koalisyon Partisi’nden Alexander Stubb, liberal Yeşil Parti üyesi Pekka Haavisto’yu mağlup ederek az farkla kazanmıştır. Adalet Bakanlığı verilerine göre;
ikinci turda oyların %51,6’sını alan Stubb, oyların %48,4’ünü alan Haavisto’yu geride bırakmıştır. Finlandiya’nın yeni cumhurbaşkanı, ülkenin uzun bir sınırı paylaştığı Rusya’ya karşı tutumu da dahil olmak üzere güvenlik ve dış politikasından sorumlu olacaktır. Bu görevi “hayatının en büyük onuru olarak” nitelendiren Stubb, şu ifadeleri kullanmıştır:[1]
“Sakin ve alçakgönüllü hissediyorum, ama elbette aynı zamanda Finlilerin bu kadar çok sayıda oy kullanmış olmasından ve Finlandiya Cumhuriyeti’nin cumhurbaşkanı olarak hizmet edecek olmamdan dolayı son derece mutlu ve minnettarım.”
2014-2015 yıllarında başbakanlık yapan ve siyasi kariyerine 2004 yılında Avrupa Parlamentosu’nda milletvekili olarak başlayan 55 yaşındaki Stubb, 1917 yılında Rus İmparatorluğu’ndan bağımsızlığını kazanmasından bu yana Finlandiya’nın 13. Cumhurbaşkanı olacaktır. Stubb, başbakanlığından kısa bir süre sonra maliye bakanı olarak görev yapmış ve 2017 yılında Finlandiya siyasetinden tamamen çekilmiştir. Ayrıca daha önce dışişleri bakanı ve Avrupa işleri ve dış ticaretten sorumlu bakan olarak da görev yapmıştır. Londra Ekonomi Okulu’ndan uluslararası ilişkiler alanında doktora derecesine sahiptir ve 2020 yılından bu yana İtalya’nın Floransa kentindeki Avrupa Üniversitesi Enstitüsü’nde profesör olarak çalışmaktadır.[2]
Kampanyası sırasında Stubb, Finlandiya’nın öncelikleri arasında Rusya’nın mevcut yönetimine karşı sert bir tutum sergilemek, Washington’la güvenlik bağlarını güçlendirmek ve Ukrayna’ya hem askeri hem de sivil düzeyde yardım etmek olduğunu söylemiştir. Ulusal Koalisyon Partisi, cumhurbaşkanlığının yanı sıra hükümette başbakanlık, dışişleri bakanlığı ve savunma bakanlığı görevlerini de elinde bulundurmaktadır.
Finlandiyalı seçmenleri endişelendiren bir konu da Rusya sınırından ülkeye geçen sığınmacı sayısındaki ani artıştır. Finlandiya’daki pek çok kesim, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) üyeliğine karşılık Rusya’nın göçmenlerle misillemede bulunduğunu düşünmektedir. Zira Moskova, Finlandiya’nın NATO’ya katılması halinde “karşı önlemler” alacağı uyarısında bulunmuştur. Rusya meselesinin de ötesinde Finli seçmenler açısından başka bir endişe kaynağı daha vardır. O da Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) NATO’dan çıkabileceğini öne süren ve ittifakı açıkça eleştiren eski Başkan Donald J. Trump’ın Kasım ayındaki başkanlık seçimlerini kazanması ihtimalidir.[3]
2023 yılının sonlarında Finlandiya’nın Rusya sınırındaki kontrol noktalarını kapatma kararı da Moskova tarafından olumsuz karşılanmıştır. Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Gruşko, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Onları sınırı kapattı. Buna nasıl bir tepki verebiliriz? Finlandiya vatandaşları acı çekecek. Biz sadece rasyonel kararlarla ilgili yorum yapabiliriz.” ifadelerini kullanmıştır. Gruşko, sözlerini şu şekilde sürdürmüştür:[4]
“Rasyonel kararlarda en azından bir mantık aranabilir. Ama bazen kararlar irrasyonel oluyor. Bu soruları Finlandiyalı meslektaşlarımıza sorun. Neden sınırı kapatma kararı aldılar? Rakamlara bakarsak bu dönemde yaklaşık 700 göçmen Rusya-Finlandiya sınırını geçmeye çalıştı. Aynı dönemde Avrupa Birliği sınırlarını geçmeye çalışan kişi sayısı 387 bin.”
Cumhurbaşkanlığı, 5,6 milyon nüfuslu Finlandiya’da önemli bir siyasi makamdır. Çoğu Avrupa ülkesinden farklı olarak Finlandiya Cumhurbaşkanı, dış politika ve güvenlik politikasını hükümetle birlikte formüle etme konusunda yürütme yetkisine sahiptir. Ancak Stubb’ın günlük siyasetin dışında kalması ve ulusun manevi lideri olarak hareket ederken iç siyasi çekişmelerden uzak durması beklenmektedir. Helsinki’de bir basın toplantısı düzenleyen Stubb’a Associated Press tarafından Ordu’nun durumu hakkında ve kendisinin pratikte bir komutan olup olmayacağıyla ilgili bir sorulmuştur. Stubb, bu soruya şu şekilde cevap vermiştir:[5]
“Avrupa’daki en güçlü askeri güçlerden birine sahibiz. Finlandiya’nın savaş zamanı yedek askerler aracılığıyla 280,000 kişilik askeri gücü vardır. Bu sayı zorunlu askerlik hizmeti yoluyla askeri eğitim almış yaklaşık 900,000 erkek ve kadınla artmaktadır. Soğuk Savaş sona erdiğinde Finlandiya Ordusunu küçültmedi, tam tersine geliştirdi. İttifak (NATO) içindeki rolümüzü oynayacağız. İnsanlar bize güveniyor ve oldukça açık nedenlerden dolayı savunmamız konusunda ciddi olduğumuzu biliyorlar. Aktif bir başkomutan olacak mıyım? Evet, bunu yapmak niyetindeyim.”
Avrupa yanlısı ve Rusya’ya karşı sert bir tutum sergileyen güçlü bir Ukrayna destekçisi olan Stubb, nükleer silahların Finlandiya toprakları üzerinden nakledilmesine izin verilmesi ve bazı NATO birliklerinin Finlandiya’da kalıcı olarak konuşlandırılması gibi NATO’yla işbirliğinden yana bir tutum sergilerken, nükleer silahların Finlandiya’da depolanmasını ise desteklememektedir.[6]
NATO’ya yeni katılan Finlandiya, yeni Cumhurbaşkanı Alexander Stubb döneminde güvenlik politikalarını NATO kapsamına entegre edecektir. NATO ülkelerinin Gayri Safi Yurtiçi Hasılalarının (GSYİH) %2’sini savunmaya ayırmaları gerektiğini kaydeden Stubb, ülkesinin Batı açısından stratejik bir öneme sahip olduğunu savunmuştur. Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, yeni sıfatıyla düzenlediği ilk basın toplantısında, Ukrayna’daki harekâtı sürdüğü sürece Rusya’yla neredeyse hiç ilişki kurmayacaklarını söylemiştir:[7]
“Bu, son derece zor durumda sınır muhafızlarımız arasında pratik düzeyde bir ilişkimiz var. Diplomatlarımız ve bürokratlarımız arasında diplomatik düzeyde de bir ilişkimiz var.”
Sonuç olarak Finlandiya’nın yıllardan beri sürdürdüğü tarafsızlığı bozduğu ve NATO’ya katıldığı bu dönemde merkez sağın temsilcisi olan Alexander Stubb’ın Finlandiya Cumhurbaşkanı olması, Avrupa Birliği içerisindeki Rusya karşıtı konsolidasyonun en güncel hadiselerinden birisi olmuştur. Sonbaharda ABD’deki seçimlerin gidişatı ise Finlandiya’nın NATO entegrasyonu tartışmasına yeni bir boyut kazandıracaktır.
[1] “Finland’s Presidential Election Won by Ex-Prime Minister Alexander Stubb”, CNN, https://t.ly/EsNaq, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
[2] Tanner, J, “New NATO Member Finland Elects A President Set To Keep Up Hard Line On Neighboring Russia”, Associated Press, https://apnews.com/article/finland-presidential-election-stubb-haavisto-9aa61dcd0eca72b3e68a2d55c005911b, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
[3] Solomon, E., et al, “Finland Elects Alexander Stubb President as It Ushers in NATO Era”, New York Times, https://www.nytimes.com/2024/02/11/world/europe/finland-election-nato.html, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
[4]“Rusya: Finlandiya’nın Sınırı Kapatma Kararı Finlere Zarar Verir”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20231128/rusya-finlandiyanin-siniri-kapatma-karari-finlere-zarar-verir-1077883919.html, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
[5] Tanner, J, “New NATO Member Finland Elects A President Set To Keep Up Hard Line On Neighboring Russia”, Associated Press, https://apnews.com/article/finland-presidential-election-stubb-haavisto-9aa61dcd0eca72b3e68a2d55c005911b, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
[6] “NATO’nun Agresif Politikalarını Destekleyen Alexander Stubb Finlandiya’nın Yeni Cumhurbaşkanı Oldu”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240212/finlandiyada-cumhurbaskani-secimini-eski-basbakan-stubb-onde-tamamladi-1080635888.html, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
[7]“Finlandiya’nın Yeni Cumhurbaşkanı Stubb’dan İlk Rusya Mesajı”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240212/finlandiyanin-yeni-cumhurbaskani-stubbdan-ilk-rusya-mesaji-1080658456.html, (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
