3 Mart 2022 tarihinde Ermenistan Parlamentosu, ülkenin yeni Cumhurbaşkanı’nı seçmiştir. Ermenistan’ın yeni Cumhurbaşkanı, Yüksek Teknoloji ve Sanayi Bakanı Vaagn Haçaturyan olmuştur. Haçaturyan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın liderliğindeki “Sivil Sözleşme Partisi” tarafından aday gösterilmiştir.
Haçaturyan, Cumhurbaşkanlığı için tek aday olarak öne çıkmıştır. Seçimlerin ilk turumda gereken 81 oya ulaşamayan Haçaturyan, sadece 69 oy alabilmiştir. İkinci tura kalan seçimlerde Haçaturyan’ın seçilmesi için en az 65 milletvekilinin oyu gerekse de kendisi 71 oyla Cumhurbaşkanı olmuştur.
Bilindiği gibi, 23 Ocak 2022 tarihinde Ermenistan Eski Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan görevinden istifa ettiğini duyurmuştur. İstifasının ana sebebi olarak Cumhurbaşkanlığı makamının dış ve iç politikayı etkileyecek yetkilerden yoksun olmasını göstermiş ve ülkenin ulusal çıkarlarını savunmakta zorluk çektiğini belirtmiştir. Sarkisyan, bu tür anayasal sınırlamaların “ulusal krize” yol açabileceğini de söylemiştir. Sarkisyan, Cumhurbaşkanı’nın savaşa ve barışa etki edemediğini ve ülkede çıkan yasalar karşısında veto hakkını kullanmadığını dile getirmiştir.[1]
Diplomat kökenli olan bir isim olan Sarkisyan, 1996-1997 yıllarında Başbakan olarak görev yapmıştır. 2018 yılının Nisan ayında ise Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi ve onun koalisyon ortağı Taşnaksutyun Partisi tarafından Cumhurbaşkanı adayı olarak önerilmiş ve nihayetinde de Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.
Buna karşılık ülkedeki halk ayaklanmalarına liderlik eden Paşinyan, 2018 yılının Nisan ayında Başbakan olmuştur. Böylece statükodan yana olanlar ile değişimden yana olanlar arasında bir denge kurulmuştur.
Sarkisyan’ın ülke içinde sadece sembolik bir statüye sahip olup; iktidar ile muhalefet arasında dengeleyici bir görev üstlenmesi gerekse de hem Paşinyan öncesi iktidar tarafından seçilmiş olması hem de 44 gün süren İkinci Karabağ Savaşı’nda Paşinyan’ı başarısızlıkla eleştirmesi, Sarkisyan’ın muhalefetin yanında olduğunu gözler önüne sermiştir. Dolayısıyla Sarkisyan’ın istifası ve ardından da Paşinyan’ın kabinesinden bir bakanın Cumhurbaşkanı olması, Ermenistan’daki siyasi dengelerin Paşinyan lehine değiştiği anlamına gelmektedir.
Aynı zamanda Sarkisyan, “Eski Ermenistan”ın sembolik anlamda son temsilcisiydi. Her ne kadar Ermenistan siyasetinde muhalif pozisyona düşen eski siyasi aktörler hâlâ varlığını sürdürseler de Sarkisyan’ın gidişi ve Haçaturyan’ın yeni Cumhurbaşkanı olması, Paşinyan Hükümeti’nin rakipleri karşısında üstünlük elde ettiğinin somut bir göstergesidir.
1992 yılından 1996 senesine kadar Erivan Belediye Başkanı olan Haçaturyan, siyasi kariyerine Ermenistan’ın ilk Cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan’ın ekibiyle başlamıştır. Haçaturyan, 1996-1998 yılları arasında Cumhurbaşkanı Danışmanı olarak görev yapmıştır. 1990’lı yılların sonlarında Ter-Petrosyan görevden ayrıldığında ise Haçaturyan, yeni kurulan hükümette yer alma durumu söz konusu olmasına rağmen Ter-Petrosyan’la beraber istifa etmiştir.
Haçaturyan, Ter-Petrosyan’la birlikte “Azerbaycan’la barış içinde bir arada yaşama” yaklaşımını desteklemiştir. Haçaturyan, siyasi kariyeri boyunca Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinin düzelmesinden yana olmuştur. 1998 yılında Ermenistan’da iktidara gelen Karabağ Savaşı taraftarlarının bu hareketini desteklememiş ve Karabağ Klanı’yla ilişki içinde olmamıştır. Paşinyan’ın kadrosuna girene kadar Ter-Petrosyan’ın Ermenistan Ulusal Kongresi Partisi’nin üyesi olmaya devam etmiştir. 4 Ağustos 2021 tarihinde Yüksek Teknoloji ve Sanayi Bakanı olarak göreve başladıktan sonra da Haçaturyan’ın Paşinyan taraftarı olduğuna dair herhangi bir açıklama yapmadığı belirtilmektedir. Fakat iktidarın bir üyesi olarak Paşinyan’ı desteklediği ve Sivil Sözleşme Partisi’nin çalışmalarına katkı sağladığı söylenebilir.[2]
Ermenistan medyasına göre, 2011 yılında Haçaturyan, Türkiye’nin daveti üzerine Adana’daki Çukurova Üniversitesi’nde düzenlenen “Türkiye ve Ermenistan İlişkilerinin Değerlendirilmesi” başlıklı etkinliğe katılmıştır. Habere göre Haçaturyan, toplantıda Ermenistan’ın geriye bakma gibi bir hedefinin olmadığını, iki ülkenin sorunlarını kendi aralarında çözebilmesi gerektiğini ifade etmiştir.[3]
2015 yılında Ermenistan’da yapılan anayasa değişikliğine göre, Cumhurbaşkanı’nın yetkileri kısıtlıdır ve iç ve dış politikaya ciddi bir etkisi yoktur. Selefi Sarkisyan’ın da istifa nedenini bu durum oluşturmuştur. Ancak Haçaturyan’ın geçmişteki siyasi tutumuna ve Paşinyan’ın genel olarak dış politika eğilimine bakıldığında, Ermenistan’ın dış politikasındaki “normalleşme süreçlerini” daha hızlı bir biçimde ilerletmek isteyeceği söylenebilir. Önceki Cumhurbaşkanı Sarkisyan, daha çok Rusya’yla ilişkileri öne çıkararak Ermenistan dış politikasında dengeyi sağlamaya çalışmaktaydı. Yeni Cumhurbaşkanı Haçaturyan’ın ise Ermenistan’ın temel ilkesi olan Rusya’yla askeri müttefikliğe sadık kalmak şartıyla, Azerbaycan ve Türkiye’yle ilişkilerin geliştirilmeye ağırlık verecektir.
Söz konusu dış politika yönelimindeki hedef ise Ermenistan’ın Batı’ya açılması olacaktır. Normalleşme süreçlerinde elde edilecek başarı da ülkenin Batı’ya kesintisiz erişim sağlamasına olanak yaratacaktır. Sonuç olarak Ermenistan’ın Haçaturyan dönemiyle birlikte dış politikada daha yapıcı ilişkiler geliştiren bir aktöre dönüşeceği öngörülebilir.
[1] “Президент Армении Саркисян объявил об отставке”, İzvestiya, https://www.vedomosti.ru/politics/news/2022/01/23/906031-sarkisyan-podal-v-otstavku, (Erişim Tarihi 5.02.2022).
[2] Сона Рустамова, “Новый президент Армении: кто такой Ваагн Хачатурян”, News.Ru, https://news.ru/world/kto-takoj-novyj-prezident-armenii/, (Erişim Tarihi 5.02.2022).
[3] “Армения получит президента, готового извиниться перед турками за «АСАЛА»”, Erkramas, https://yerkramas.org/article/186669/armeniya-poluchit-prezidenta–gotovogo-izvinitsya-pered-turkami-za-%C2%ABasala%C2%BB, (Erişim Tarihi 5.02.2022).
