Gıda güvenliği, gıdalarda oluşabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlü zararın ortadan kaldırılması için uygulanan önlemler bütünüdür. Tehlikeli gıda, insan sağlığına zararlı ve tüketime uygun olmayan gıda olarak tanımlanabilir. Gıda güvenliği, gıda kaynaklı hastalıkların önlenmesi yoluyla gıdanın kullanılması ve korunmasıyla ilgilenen bir bilim dalıdır. Ciddi sağlık risklerinden kaçınmak için takip edilmesi gereken çeşitli rutinleri içerir.
Dünya nüfusunun beşte birinin yaşadığı Çin, global gıda üretiminin dörtte birini tek başına karşılamaktadır. Çin, miktar boyutuyla bakıldığında dünyanın en büyük tarım üreticisidir. Ayrıca, parasal değer bakımından ise en çok tarım ürünü ithal eden ikinci ülke konumundadır. Tarımsal üretimin yoğun ve yaygın olarak yapıldığı ülkede gıda ve gıda güvenliği önemli bir konudur.
Buğday ve pirinç üretiminde dünya lideri olan Çin; mısır, arpa ve yağlı tohum üretiminde de önde gelen ülkelerden biridir. ABD ile ticaret savaşlarından sonra tarım politikasını değiştiren Çin, daha fazla soya üretirken; buğday ve pirinç üretiminde kendi kendine yetme stratejisini sürmeyi hedeflemektedir.[1]Üretilen ürünlerin nitelik ve nicelik boyutuyla da gıda güvenliği oldukça önemlidir. Başlıca hayvan ürünleri ise domuz eti, sığır eti, mandıra ürünleri ve yumurtadır. [2]
Çin Hükümeti, tarımsal üretimin yanı sıra gıda ambalajı üretimi, konteynerler, kimyasal katkı madde kullanımı, ilaç üretimi ve iş yönetmenliğini denetlemektedir. Son yıllarda Çin Hükümeti, 2003 yılında Çin Devlet Gıda ve İlaç İdaresi’nin kurulmasıyla mevcut olan gıda güvenliği düzenlemelerini pekiştirmekte çaba göstermiştir. Bununla ilgili Çin’in eski Başbakanı Li Keqiang, Pekin’deki bir Danıştay toplantısında “Gıda esastır ve önemli öncelik olmalıdır. Gıda güvenliği, insanların yaşamları, sağlık ve ekonomik kalkınma ve sosyal uyum ile yakından ilişkilidir”[3] demiştir. Bu sözüyle gıda ve gıda güvenliğinin önemine vurgu yapmıştır.
Gıda güvenliği konuları günümüzde küresel gündemin üst sıralarında yer almaya devam etmektedir. Gıda güvenliği süreci tarımsal faaliyetlerin üretim aşaması itibariyle başlamaktadır. Çin, artan gübre fiyatları nedeniyle gıda güvenliği konusunda uyarılarda bulunmaya devam etmektedir.
Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu (NDRC), WeChat yoluyla yaptığı açıklamada, gübrenin tarımsal üretim ve gıda güvenliğinin devamı için önemli olduğunu kaydetmiştir. Yetkililere fiyatlarda istikrar sağlama ve kimyasal gübre şirketlerine hammadde ve enerji tedarikine öncelik vermeleri çağrısında bulunmuştur.[4]
Çin, COVID-19 salgını döneminde gıda güvenliğine odaklanırken, tahıl verimini ve yerel tohum endüstrisine verilen desteği artırmak için bölgelerine daha fazla baskı uygulamayı planlamıştır. “1 Numaralı Belge” olarak bilinen Yıllık Kırsal Politika Planı, gıda güvenliğine önceki yıllara göre daha fazla vurgu yaparak, tüm eyaletlere 2021-2025 döneminde tahıl veriminin artırmasını yönünde çağrıda bulunmuştur. 1,4 milyar nüfusu için uzun süredir gıda güvenliğine öncelik veren Pekin, salgının geçen yıl büyük gıda ihracatçısı ülkeleri vurması ve gıda kaynaklarının istikrarı konusunda endişelerin artmasının ardından bu konuya daha fazla odaklanılmıştır. Tarım Bakanı Tang Renjian, basın toplantısında yaptığı açıklamada, “Tahıl güvenliği konusunu bir an için hafife almamalıyız.” ifadesini kullanmıştır. Çin nüfusunun hala yükseldiğini belirtmiş ve bu konunun ülke için önemine vurgu yapmıştır. Çin Devlet Konseyi tarafından yayınlanan belgede, gıda güvenliğinden yerel hükümetin yanı sıra Komünist Parti Komitelerinin de sorumlu olacağı belirtilmiştir. Çin, “Ulusal Gıda Güvenliği Endüstrisi Kuşağı”nı inşa etmeyi planlamaktadır. [5]
Çin Ulusal Sağlık ve Aile Planlaması Komisyonu (NHFPC), 2017 yılında gıdalarla temas eden malzemeler (FCM) için Çin Halk Cumhuriyeti’nde geçerli olacak ulusal standartlar belirlemiştir. Bu düzenlemeler genel güvenlik standardı GB 4806.1-2016’da tanımlanan tüketicilerin zarar görmesini önlemeye yönelik genel gereklilikleri içermektedir. NHFCP, GB 9685-2016 standardında tanımlanan ve gıdalarla temas eden yapışkan maddeler açısından önemli olan katkı maddesi kullanımına yönelik gereklilikleri de yürürlüğe sokmuştur. Gıdalarla temas eden diğer malzemeler ve bitmiş ürünler için de başka ürün standartları belirlenmiştir. [6]
Çin’in BM Daimi Temsilcisi Zhang Jun, Ağustos 2023 tarihinde düzenlenen açık oturumda, Çin’den küresel gıda ve tarım yönetişiminin iyileştirilmesi çağrısında bulunmuştur. Gıda krizini çözmek için ortak güvenlik kavramının oluşturulması, Kuzey ve Güney arasındaki kalkınma farkının kapatılmasına hız verilmesi ve küresel gıda ve tarım yönetişim sisteminin iyileştirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Zhang Jun, bu oturumda Çin’in ortak, kapsamlı, işbirliğine dayalı ve sürdürülebilir bir güvenlik kavramının benimsenmesi ve anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözülmesi çağrısında bulunduğuna işaret etmiştir. Gıda güvenliği gibi çeşitli zorlukların dayanışma ve ortak kazanç zihniyetiyle ele alınması gerektiğini söylemiştir.[7]
Çinli temsilci, ayrıca tek taraflı yaptırımlar, ayrışma, piyasa düzenini bozma ve diğer ülkelerin işletmelerine baskı yapma gibi uluslararası gıda güvenliğini ve küresel işbirliğini etkileyen davranışlara da kararlılıkla karşı çıkılması gerektiğinin önemini vurgulamıştır.
Sonuç olarak gıda güvenliği, tüketiciyi gıda kaynaklı hastalık riskinden korumaya yardımcı olduğu için hayati önem taşımaktadır. Artan nüfusa bağlı olarak Çin, gıda güvenliği konusuna son derece önem vermektedir.
[1] “Çin: Dünyanın En Büyük Tarım Ekonomisi”, Miller Magazine, https://t.ly/K5Lkn, (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
[2] “Çin’de Gıda Güvenliği”, Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87in%27de_g%C4%B1da_g%C3%BCvenli%C4%9Fi, (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “Çin’den Gıda Güvenliği Uyarısı”, Bloomberg, https://www.bloomberght.com/cinden-gida-guvenligi-uyarisi-2288249, (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
[5] “Çin, Gıda Güvenliği Politikalarına Ağırlık Veriyor”, Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/blog/sektor-haberleri/cin-gida-guvenligi-politikalarina-agirlik-veriyor, (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
[6] “Çin İçin Gıda Güvenliği Mevzuatı”, UPM RAFLATAC, https://www.upmraflatac.com/tr/urunler-ve-hizmetler/urun-guvenligi-ve-uyumluluk/gida-guvenligine-uygun-etiketleme/cin-icin-gida-guvenligi-mevzuati/ (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
[7] “Çin’den Küresel Gıda ve Tarım Yönetişiminin İyileştirilmesi Çağrısı”, CRi, https://turkish.cri.cn/2023/08/04/ARTIJc2r0XMIH2u5yai3Ugd4230804.shtml, (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
