Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO), Çin’e karşı uygulamaya çalıştığı çevreleme stratejisi, söz konusu aktörleri Asya-Pasifik’te ittifaklar yapmaya ve işbirlikleri inşa etmeye itmektedir. Nitekim bu amaçla bölgesel olarak tesis edilen müttefiklik ilişkilerinde Avustralya, Yeni Zelanda, Japonya, Güney Kore, Filipinler, Endonezya ve Vietnam’ın öne çıkan devletler olduğu söylenebilir.
Böylesi bir konjonktürde Çin’in bölgesel olarak yalnız kaldığı ve kendi kutbunu inşa etmeyi hedeflediği öne sürülebilir. Her ne kadar Çin’in Kuzey Kore ve Rusya gibi ülkelerle Batı karşıtlığı üzerinden dış politika üretim süreçlerinde bir ortaklık ilişkisi bulunsa da Pekin yönetiminin daha somut işbirlikleri için meşruiyet problemi yaşamayacağı aktörleri tercih etmeyi hedeflediği söylenebilir.
Bu bağlamda bölgedeki Batı temelli ittifaklara tam anlamıyla dahil olmamış ve Washington ile Pekin arasında daha dengeli bir duruş sergileyen, dış politika üretiminde kendi ulusal çıkarlarını önceleyen devletlerin dikkat çektiği ifade edilebilir.
Bu noktada Solomon Adaları ile Çin arasındaki yakınlaşmanın göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Çünkü Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Solomon Adaları Başbakanı Manasseh Sogavare’nin 10 Temmuz 2023 tarihinde bir kapsamlı stratejik ortaklık duyurusu yaptıkları hatırlanmaktadır.[1] Sogavare, 9 Temmuz 2023 tarihinde Çin’in başkenti Pekin’e gitmiş ve Çin Başbakanı Li Qiang’le bir araya gelmiştir.[2] Söz konusu görüşmede Sogavare, şu ifadeleri kullanmıştır: [3]
“İlişkilerimizi geliştirmek ve ilerletmek için buradayız. Solomon Adaları’nın Çin’in kalkınma tecrübelerinden öğreneceği çok şey var.”
Li ise aşağıdaki açıklamayı yapmıştır:[4]
“İki hükümet de karşılıklı saygı ve ortak kalkınmaya dayalı kapsamlı bir stratejik ortaklık kurmaya karar verdi. Çin ile Solomon Adaları arasındaki ilişki, oldukça hızlı bir biçimde ilerliyor. Bunun son derece verimli olduğu söylenebilir.”
Tüm bu sözlerin yanı sıra Solomon Adaları, bahse konu olan görüşmenin akabinde 11 Temmuz 2023 tarihinde Pekin’de Büyükelçilik açmıştır. Nitekim bu büyükelçilik, iki ülkenin resmen diplomatik temaslara başlamasından dört yıl sonra açılmıştır. Sogavare, mevzubahis durumu iki ülkenin yönetimleri ve halkları arasındaki ilişkileri daha da geliştirmesi beklenen “büyük bir kilometre taşı” olarak tanımlamıştır.
Aynı zamanda Sogavare, gelecekte büyükelçilik aracılığıyla Honiara ile Pekin arasındaki ikili ilişkilerin, halklar arası bağların ve taraflar arasındaki müşterek değerlerin güçleneceğini vurgulamış, Çin’in büyük bir ülke olarak Solomon Adaları’nın güvenilir bir dostu olduğunu söylemiştir. Bu çerçevede Sogavare, Solomon Adaları gibi diğer Pasifik Ada ülkeleri için de Çin’le işbirliğini geliştirmenin ehemmiyet arz ettiğini ve Çin’in sunduğu kalkınma fırsatlarını kaçırmanın “aptalca” olacağını belirtmiştir.[5]
Solomon Adaları’nın Çin’le 21 Eylül 2019 tarihinde diplomatik ilişkilere başlamasından yalnızca altı ay kadar sonra Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olduğu[6] düşünüldüğünde, Honiara’nın Pekin için mühim bir müttefik olduğu çıkarımı yapılabilir.
Yukarda da bahsedildiği üzere, ABD-Çin rekabeti kapsamında Batı’nın Asya-Pasifik’teki ittifaklara ciddi önem verdiği bilinmektedir. Dolayısıyla bahse konu olan gelişmelerin Pekin’i de bölgesel işbirliklerine yönlendirdiği iddia edilebilir. Bu yüzden de Çin’in küresel çapta meşruiyet sorunu yaşamayacak aktörlere yöneldiği öne sürülebilir. Çünkü Solomon Adaları da bu aktörlerden biridir. Bahsi geçen anlaşma da Pekin ile Honiara arasındaki bağların gelecekte de güçlü bir şekilde devam edeceği ve Çin’in de ABD’nin kendisine karşı uyguladığı çevreleme politikasına bölgesel ittifaklarla yanıt verme hedefi güttüğü anlamını taşımaktadır.
Sonuç olarak Washington ile Pekin arasında vuku bulan mücadele, işbirlikleri ve ittifaklar üzerinden devam etmektedir. Bu, oldukça önemlidir. Zira söz konusu stratejilerin öncelikle bölgesel rekabette daha sonra da küresel rekabette tansiyonu arttıracağı öngörülebilir.
[1] “China, Solomon Islands Elevate ‘Strategic’ Ties”, Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/news/2023/7/10/china-solomon-islands-elevate-strategic-ties, (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
[2] “China, Solomon Islands Ink Comprehensive Strategic Partnership to Upgrade Ties”, China Global Television Network, https://news.cgtn.com/news/2023-07-10/Xi-meets-with-Solomon-Islands-PM-Manasseh-Sogavare-1lkcndnfqiA/index.html, (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
[3] “Xi Meets Sogavare, Urging Enhanced China-Solomon Islands Cooperation”, Xinhua, https://english.news.cn/20230711/58f81aeac3204031aa927a687c467668/c.html, (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
[4] “Solomon Islands Signs Controversial Policing Deal with China, Upgrades Ties with Beijing”, WION, https://www.wionews.com/world/solomon-islands-signs-controversial-policing-deal-with-china-upgrades-ties-with-beijing-614126, (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
[5] “Solomon Islands Officially Opens Embassy in Beijing, ‘A Big Milestone’ to Further Enhance Relations Between Countries and People”, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202307/1294157.shtml (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
[6] “Solomon Islands Joins China’s Belt and Road Initiative, as Leaders Meet in Beijing”, Australia Broadcasting Corporation, https://www.abc.net.au/news/2019-10-10/solomon-islands-joins-chinas-belt-and-road-as-leaders-meet/11590068, (Erişim Tarihi: 12.07.2023).
