2015 yılından bu yana iki yılda bir düzenlenen Budapeşte Demografi Zirvesi’nin beşincisi 14-16 Eylül 2023 tarihlerinde Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de bulunan Güzel Sanatlar Müzesi’nde düzenlenmiştir. Zirve, adından da anlaşılacağı üzere nüfus eğilimleri ve nüfusla bağlantılı politikalara odaklanmaktadır. Düzenlendiği ilk günden bu yana da küresel bir zirve haline gelmiştir.[i]
Zirvenin son dönemde Avrupa’da ve çevresinde muhafazakâr-sağ eğilimi ön plana çıkarmaya çalıştığı anlaşılmaktadır. Özellikle bu eğilimle sürekli gündeme gelen Macar lider Viktor Orban’ın bu zirveyi bu amaç için kullanmaya çalıştığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte açılış konuşmacıları incelendiğinde İtalyan Başbakan Giorgia Meloni’nin olması bu noktayı destekler niteliktedir. Yine milliyetçi söylemleriyle ön plana çıkan ve Orban’ın yakın dostu olarak bilinen Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Avrupa Birliği (AB) içerisinde Rusya yanlısı söylemleriyle gündeme gelen Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rumen Radev de davetliler arasında yer almaktadır.[ii]
Bu çerçevede davetli listesi incelendiğinde, Orban’ın Macaristan Cumhurbaşkanı Katalin Novak ile birlikte Avrupa içinde kendisi gibi düşünen isimleri bir araya toplayarak bir mesaj vermeye çalışmıştır, denilebilir. Zira Orban’ın açılış konuşması incelendiğinde gelecek günlerde Avrupa Parlamentosu’nda gerçekleşecek olan seçimleri işaret ederek “aile dostu ve muhafazakâr güçlerin” yönetime gelmesi gerektiğini ifade etmiş ve siyasi anlamda bir değişikliğe ihtiyaç olduğunun altını çizmiştir.[iii]
Bununla birlikte, akademik konuşmacıların olduğu anlaşılmaktadır. Bu anlamda öne çıkan isimlerden biri Jordan Peterson olmuştur. Psikolog ve yazar olan Peterson tartışmalı yorumlar yapan biri olarak gündeme gelmekle beraber Orban’ı “Avrupa’nın Donald Trump’ı” olarak tanımlamıştır.[iv]
Bu noktadan hareketle Budapeşte Demografi Zirvesi’nin aşırı sağın görüşlerinin dile getirildiği ve yayılmaya çalışıldığı bir platform olarak değerlendirmek çok da yanlış olmayacaktır. Bununla birlikte başta Orban tarafından olmak üzere AB’nin de eleştirildiği bir platform olduğu söylenebilir. Bu anlamda Orban’ın açılış konuşmasında Avrupa’nın önemli meseleler yerine hala “saçmalıklarla” uğraştığını ve Avrupa’nın “ilerici, liberal siyasi bir elit” tarafından yönetildiğini ifade etmesi dikkat çekicidir.[v]
Öte yandan, Meloni’nin konuşmacı olarak yer alması ise önemli bir noktaya işaret etmektedir. Devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı konusunda Orban ve Meloni arasında farklı görüşler hakim olsa da AB içinde Orban’ın en önemli müttefiklerinden bir haline gelen İtalyan liderin konuşmacı olarak yer alması programın mahiyetini gözler önüne sermektedir.
Ancak burada Meloni’nin Novak ile olan yakın dostluğunun da programa katılmasında etkili olduğunu ifade etmekte fayda vardır. Fakat Meloni’nin Macaristan’a olan bu ziyaretiyle iki lider, Orban ve Meloni, aralarında farklılıkları bir kenara bırakarak yakınlaşmaya çalışmışlardır. Zira iki milliyetçi liderin Rusya konusundaki görüş ayrılığını arka planda bırakarak AB içerisinde yeni bir blok oluşturmanın yolu açma gayreti içerisine girmeleri beklenebilir.
Bu bağlamda, özellikle AB içerisinde kendine bir yer bulmaya çalışan Sırbistan’ın da zirvede cumhurbaşkanı düzeyinde yer alması pozisyonunu ortaya koymaktadır. Öte yandan, Avrupa’nın dışından da davetlilerin yer aldığı gözlemlenmektedir. Bu davetlilerden birisi de Philip Isdor Mpango’dur. Tanzanya Cumhurbaşkanı Mpango’nun bu zirvede yer almasını aşırı sağ ve muhafazakâr eğilimin “demografi ve aile” başlığı altında Avrupa’nın dışında da gündemde tutma ifadesi olarak değerlendirmek mümkündür.
Bu noktadan hareketle, aile ve nüfus politikalarının tartışıldığı Budapeşte Demografi Zirvesi’nin davetlileri ve konuşmacıları incelendiğinde aslında zirvenin başta Avrupa olmak üzere muhafazakarlığın ve aşırı sağın ön plana çıkarıldığı bir zirve olarak değerlendirmek mümkündür. Her ne kadar zirvenin asıl amacının bu olduğu söylenmese de Orban’ın ve diğer konuşmacıların retorikleri incelendiğinde böyle bir durumun söz konusu olduğu anlaşılacaktır.
[i] “Hungarian Leaders Discuss Challenges At Budapest Demographic Summit”, Xinhuane, https://english.news.cn/20230915/e5fe835c3710406fad396b2a70c5caae/c.html, (Erişim Tarihi:18.09.2023).
[ii] “Viktor Has Giorgia On His Mind Ahead Of Hungary’s Demographic Summit”, Balkan Insight, https://balkaninsight.com/2023/09/13/viktor-has-giorgia-on-his-mind-ahead-of-hungarys-demographic-summit/, (Erişim Tarihi:18.09.2023).
[iii] “Budapest Demographic Summit Champions ‘Traditional Family Values’”, Euronews, https://www.euronews.com/2023/09/16/budapest-demographic-summit-champions-traditional-family-values, (Erişim Tarihi:18.09.2023).
[iv] Aynı yer.
[v] “V. Budapest Demographic Summit Opens Its Doors”, Hungary Today, https://hungarytoday.hu/v-budapest-demographic-summit-opens-its-doors/, (Erişim Tarihi:18.09.2023).
