Birleşik Krallık Genel Seçimleri, 4 Temmuz 2024 tarihinde gerçekleşmiştir. İşçi Partisi, uzun yılların ardından büyük bir üstünlükle seçimleri kazanmıştır. Muhafazakâr Parti ise büyük bir hezimete uğramıştır. İşçi Partisi yayınlanan sonuçlara göre 412 sandalye kazanarak parlamentoda çoğunluğu elde etmiş ve tek başına hükümet kurmak için gereken çoğunluğa ulaşmıştır. Muhafazakâr Parti ise 251 sandalye kaybederek 121 sandalyede kalmıştır. Geleneksel partilerin haricinde Liberal Demokrasi Partisi 63 sandalye, Reform Partisi 4 sandalye ve Yeşiller 3 sandalye kazanmıştır.[1] Avrupa’da aşırı sağın yükseldiği bir siyasi atmosferde Birleşik Krallık seçim sonuçları tartışmaya açık hale gelmiştir.
Birleşik Krallık’ın AB’den ayrılmasının ardından ortaya çıkan siyasi boşluk sürekli hükümetlerin değişmesine ve hükümet krizlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Brexit kararından bu yana toplamda 5 başbakan değişmiştir. Bu durum yalnızca siyasi ortamı etkilememiş, ekonomik istikrarsızlıklara da neden olmuştur. Artan enflasyon ve işsizlik, Birleşik Krallık’ı krize sürüklemiş ve zaman zaman vatandaşlar hükümeti protesto etmek için sokaklara dökülmüştür.
2010 yılından bu yana iktidarda olan Muhafazakâr Parti, Brexit politikasını inşa eden ve uygulayan parti olduğu için nihayetinde Birleşik Krallık’ta yaşanan siyasi ve ekonomik krizlerin de sorumlusu olmuştur. İşçi Partisi ise bu süreçte daha kapsayıcı ve birleştirici bir politika izleyerek Brexit sürecinde yaşanan siyasi boşluğu doldurmaya çalışmıştır. Nitekim seçim kampanyasını da bu yönde yürüterek seçimi büyük bir zaferle sonuçlandırmıştır. İşçi Partisi özellikle sağlık hizmetleri, ekonomi ve sosyal adalet konularında yürüttüğü güçlü kampanya seçim sonuçlarında etkisini göstermiştir.
Seçim sonuçlarını etkileyen bir başka unsur da Liberal Demokrasi Partisi’nin oy oranını ve koltuk sayısını artırmasıdır. Ayrıca Nigel Farage’nin başında bulunduğu aşırı sağcı Reform Partisi’nin %14,3 oy alması, Muhafazakâr Parti’nin oy kaybetmesine neden olmuştur. Birleşik Krallık’ta uygulanan fotoğraflı kimlik ile gerçekleşen yeni seçmen kimliği sisteminin de seçim sonuçları üzerinde etkili olduğu söylenmektedir. Özellikle seçime katılım oranlarında yeni sistemin olumsuz yönde etkileyeceği tartışmaları ortaya çıkmıştır. Nitekim seçime katılım oranı %59,5 ile sınırlı kalmıştır. Ancak Muhafazakâr Parti’nin düşüşü ve İşçi Partisi’nin yükselişini bunun üzerinden okumak doğru değildir.
Eğer ki bunun üzerinden bir okuma yapacaksak Muhafazakâr Parti’nin seçmenini sandığa çekemediğini söylemek gerekir. 2019 seçimlerine göre 121 sandalye kaybetmesinin nedeninin yeni seçmen kimliği sistemi ya da seçimlere katılım oranının düşük olmasıyla açıklanması pek mümkün görünmemektedir. Muhafazakâr Parti’nin Brexit’ten bu yana izlediği politikalar yalnızca muhalif seçmende tepki oluşturmamış, kendi seçmeninde de tepkilere neden olmuştur. Hem seçime katılım oranlarından hem de seçim sonuçlarından da bu açıkça görülmüştür.
Öte yandan İşçi Partisi ülke genelinde oylarını arttırırken Müslüman toplulukların yaşadığı Bradford West bölgesinde oy kaybetmiştir. Bunun nedeni ise İşçi Partisi’nin Gazze ile ilgili tutumu olmuştur. İşçi Partisi’nin lideri Keir Starmer, Hamas’ın 7 Ekim saldırılarının ardından İsrail’in Gazze’nin elektriğini ve suyunu kesmekte haklı olduğuna dair verdiği röportajdan sonra Starmer’e ve İşçi Partisi’ne Müslümanlardan tepki gelmişti. Dolayısıyla İşçi Partisi’nin Filistin’le ilgili yaklaşımı Bradford West bölgesinde oy kaybına neden olmuştur. Nitekim Gazze’yi seçim kampanyasının merkezine koyan bağımsız aday Shockat Adam, Müslüman topluluğun çoğunlukta olduğu bir diğer bölge olan Leicester East’te seçimleri kazanmıştır. Yine bu bölgede İşçi Partisi %29 oy kaybetmiştir.[2]
Muhafazakâr Parti lideri ve aynı zamanda başbakan olan Rishi Sunak, seçim sonuçlarındaki hezimetin ardından parti liderliğinden istifa etmiştir. Ayrıca eski Başbakan Lizz Truss ve muhafazakar partinin pek çok önemli ismi parlamentoda kendine yer bulamamıştır.
Bu sonuçlar, Birleşik Krallık siyasetinde önemli değişikliklere işaret ettiği gibi ülkenin gelecekteki politik ve sosyal yapısını şekillendirecek gelişmelere de zemin hazırlamaktadır. İşçi Partisi’nin zaferi, daha kapsayıcı ve reform odaklı politikaların ön plana çıkacağı bir dönemin habercisi olarak görülmektedir.
[1] Carlotta Dotto, “2024 general elections in graphics”, CNN, https://edition.cnn.com/2024/07/04/uk/uk-election-results-tracker-map-2024-intl/index.html, (Erişim Tarihi: 05.07.2024).
[2] “İngiltere seçim sonuçları: İşçi Partisi 14 yıllık Muhafazakar Parti iktidarını sona erdirdi”, Euronews, https://tr.euronews.com/2024/07/04/ingiltere-genel-secimlerinde-isci-partisi-acik-ara-onde-cikis-anketleri, (Erişim Tarihi: 05.07.2024).
