Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 16 Kasım 2023 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’la gerçekleştirdiği görüşmenin ardından Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi kapsamında birçok ülke liderleriyle bir araya gelmiştir. Şi Cinping, Meksika, Peru, Fiji, Japonya ve Brunei liderleriyle bireysel görüşmeler gerçekleştirmiştir.[1]
Peru Devlet Başkanı Dina Boluarte’yle olan toplantıda Şi Cinping, iki ülkenin ekonomik ve ticaret işbirliğini güçlendirmesi gerektiğini belirtmiş ve ülkesinin gelecek yıl APEC Liderler Zirvesi’ne ev sahipliği yapacak olan Peru’yu destekleyeceğini yinelemiştir. Özellikle Şi Cinping, ülkesinin Güney Amerika ülkesinden daha fazla “kaliteli” tarım ürünü ithal etmeye istekli olduğunu ve Çin şirketlerini Peru’daki önemli projelere katılmaya teşvik edeceğini söylemiştir.[2]
Şi Cinping, önceki toplantısını Meksika Devlet Başkanı Andrés Manuel López Obrador’la gerçekleştirmiş ve onun liderliğini ve reform çabalarını övmüştür. Bu, iki lider arasındaki ilk yüz yüze görüşme olmuştur. Toplantı sırasında taraflar, uyuşturucu karşıtı çabalar konusunda işbirliğini derinleştirmeye karar vermişlerdir. Çin ve ABD, 15 Kasım 2023 tarihinde iki ülkenin uyuşturucuyla mücadelede birlikte çalışacağını açıklamıştır.[3]
Şi Cinping, iki ülkenin altyapı, finans ve elektrikli araçlar gibi sektörlerde işbirliği yapması gerektiğini belirtirken; López Obrador, ülkesinin Çin’e yatırım yapmak isteyen işletmelere kolaylık sağlayacağını söylemiştir. Meksika lideri ayrıca ülkesinin Çin’le çok taraflı meselelerde işbirliği yapmaya ve Çin ile Latin Amerika arasındaki ilişkileri teşvik etmeye istekli olduğunu belirtmiştir.[4]
Son yıllarda birçok Çinli işletme, Amerikan hükümetinin tarifeler ve diğer kısıtlamaları nedeniyle üretimlerini Meksika’ya taşımıştır. Şi Cinping, ülkesinin Meksika’nın acil yardım malzemeleri temin etmesi için acil düzenlemeler yaptığını söylemiştir. Çin lideri, Fiji Başbakanı Sitiveni Rabuka’yla da bir araya gelmiştir. Şi Cinping, Pekin’in Fiji’yi “Güney Küresi’nde iyi bir dost ve iyi bir ortak” olarak gördüğünü belirtmiştir. Çin Devlet Başkanı ayrıca Japonya Başbakanı Fumio Kishida ve Brunei Sultanı Hassanal Bolkiah’la da görüşmüştür.[5]
Açılış beyanında Fumio Kişida, Çin ve Japonya’nın “dünyanın barış ve refahına katkıda bulunma konusunda ortak sorumluluk paylaştığını” söylemiştir. Şi Cinping ise tarafların farklılıkları düzgün bir şekilde ele alması ve ortak çıkarlara odaklanması gerektiğini belirtmiştir. Bunun yanı sıra Şi Cinping, Brunei Sultanı Hassanal Bolkiah’ı bir “eski dost” olarak nitelendirmiş ve Çin’in Brunei’yle birlikte çalışacağını dile getirmiştir. Şi Cinping, 15 Kasım 2023 tarihinde ABD’li mevkidaşı Joe Biden’la dört saatlik bir toplantı gerçekleştirmiş ve bu, bir yıl aradan sonra gerçekleşen ilk yüz yüze görüşme olmuştur.[6]
Şi Cinping, bölgesel liderlerle görüşmelerinde ekonomik ve ticaret işbirliğini vurgulamıştır. Özellikle Peru’yla olan görüşmede, Çin’in APEC liderler zirvesine verdiği destek ve tarım ürünleri ithalatındaki artış taahhüdü dikkat çekicidir. Bu durum, Çin’in ekonomik etkisinin bölgesel düzeyde nasıl kullanıldığını göstermektedir.
Şi Cinping, farklı ülkelerle çeşitli konularda işbirliğini vurgulamıştır. Meksika’yla uyuşturucuyla mücadelede derinleşen işbirliği, Çin’in bölgesel meselelere yönelik çeşitlenen ilgi alanlarını göstermektedir. Japonya’yla olan görüşmede barış ve refah konusundaki ortak sorumluluğa vurgu yapması, Çin’in bölgedeki politik hedeflerini gözler önüne sermektedir.
Şi Cinping’in Meksika Lideri’yle yaptığı görüşmede, Çin’in Latin Amerika’da yatırımlarını artırma isteği belirtilmiştir. Ayrıca Meksika’daki üretim faaliyetlerine yönelik Çinli şirketlerin ilgisi, küresel tedarik zincirleri ve ticaret dengeleri açısından önemlidir.
Şi Cinping’in liderlerle gerçekleştirdiği toplantılarda kullandığı diplomatik dil, Çin’in bölgesel ilişkilerdeki yumuşak güç stratejisini göstermektedir. “İyi bir dost ve ortak” ifadeleri ve “eski dost” şeklindeki hitaplar, Çin’in bölgesel liderlerle kurduğu ilişkilerde dostane bir ton kullanma çabasını yansıtmaktadır.
Şi Cinping’in ABD Başkanı Joe Biden’la gerçekleştirdiği görüşme öncesi ve sonrasındaki bölgesel temasları, Çin-ABD ilişkilerinin karmaşıklığını ve Çin’in bölgesel politika stratejilerini anlamak açısından önemlidir. Bu, Çin’in yalnızca ABD’yle rekabet amacında olmadığını, aynı zamanda küresel bir strateji izlediğini gözler önüne sermiştir.
[1] “China’s Xi is Courting Indo-Pacific Leaders in a Flurry of Talks at a Summit in San Francisco”, Associated Press News, https://apnews.com/article/xi-apec-mexico-peru-fiji-china-da6e436f75c0dd589db742a1938b6919, (Erişim Tarihi: 17.11.2023).
[2] Aynı yer.
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
[5] Aynı yer.
[6] Aynı yer.
