Zengezur Koridoru, Güney Kafkasya’da stratejik bir geçit noktası olarak öne çıkmaktadır. Bu koridor, Azerbaycan’ın Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni ana topraklarıyla bağlayan ve Ermenistan’ı da bölgesel ekonomik entegrasyona dahil eden bir ulaşım ve ticaret yoludur. Zengezur Koridoru’nun önemi, bölgedeki siyasi, ekonomik ve güvenlik dinamikleriyle birlikte değerlendirilmelidir. Zira Zengezur, Sovyetler Birliği zamanına kadar Müslüman Türk nüfusun ağırlıklı olduğu bir bölge olmuştur. 1920’li yıllarda bizzat Sovyetler Birliği tarafından Ermenistan’a bağlanmasıyla birlikte bölgedeki demografik yapı değişmeye başlamıştır.[1]
Zengezur Koridoru, tarihsel olarak bölgedeki farklı kültürler, etnik gruplar ve devletler arasında bir bağlantı noktası olmuştur. Mevcut durumda ise Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan’ın ana topraklarından Meğri Bölgesi’yle ayrılmış haldedir.[2] Dolayısıyla Zengezur Koridoru, Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlayarak bu bölgenin Azerbaycan’ın siyasi, ekonomik ve sosyal yapısına entegre olmasını sağlayacaktır. Koridor, Nahçıvan’ın dış dünyaya açılmasını ve bölgesel işbirliğine katılmasını kolaylaştırırken; Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü de pekiştirecektir.[3]
Ekonomik açıdan bakıldığında, Zengezur Koridoru, bölgedeki ticaret ve ulaşımın canlanması için stratejik bir rol oynayabilir. Koridor, Nahçıvan’ın Azerbaycan ve Türkiye’yle sınırlı bir coğrafi konumunda olmasına rağmen Karadeniz’e ve Avrupa’ya erişimi kolaylaştıracaktır. Bu da Nahçıvan’ın bölgesel ekonomik entegrasyonda aktif bir rol oynamasını sağlayacaktır.
Aynı zamanda, Nahçıvan üzerinden geçen Zengezur Koridoru, Orta Asya ve Güney Asya ülkelerinin Avrupa pazarlarına ulaşımını da kolaylaştıracaktır. Bu da bölgesel ticaretin artmasına ve ekonomik büyümenin teşvik edilmesine katkıda bulunacaktır.
Dahası Zengezur Koridoru, enerji politikaları açısından da stratejik bir rol üstlenebilir. Bölgede bulunan enerji kaynakları, bu koridor üzerinden taşınarak Avrupa pazarlarına ulaştırılabilir. Azerbaycan’ın zengin petrol ve doğalgaz rezervleri, Zengezur Koridoru sayesinde uluslararası enerji projelerine entegre olabilir ve böylece bölgenin enerji güvenliği sağlanabilir.[4] Bu da bölge ülkelerinin ekonomik ve siyasi istikrarını desteklerken; Batı’nın enerji kaynaklarını çeşitlendirmesine vesile olabilir.
Stratejik güvenlik açısından Zengezur Koridoru, bölgedeki siyasi dengeleri etkileyebilir. Koridor, Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlayarak Azerbaycan’ın bölgesel gücünü artırırken; Ermenistan’ı da bölgesel entegrasyona dahil edecektir. Böylelikle barışçıl çözümlere ve bölgesel işbirliğine uygun ortam yaratılacak ve çatışma riski azaltılacaktır.
Sonuç olarak Zengezur Koridoru, Güney Kafkasya’da stratejik bir geçiş yoludur ve bölgenin siyasi, ekonomik ve güvenlik dinamiklerinde önemli bir rol oynama potansiyeline sahiptir. Koridor, Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlamasının ve bölgesel işbirliği ve ekonomik entegrasyonu teşvik etmesinin yanı sıra enerji politikaları ve stratejik güvenlik bakımından da oldukça mühimdir. Bu anlamda koridoru, bölgesel refaha açılan rota olarak tanımlamak mümkündür.
[1] “Zengezur Koridoru Adım Adım Gerçekleşiyor”, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber/dunya/zengezur-koridoru-adim-adim-gerceklesiyor-750954.html, (Erişim Tarihi: 12.06.2023).
[2] “The Nakhchivan Corridor Will Boost Connectivity in the Caucasus”, Euractiv, https://www.euractiv.com/section/azerbaijan/opinion/the-nakhchivan-corridor-will-boost-connectivity-in-caucasus/, (Erişim Tarihi: 12.06.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “State Agency: Electricity from Azerbaijan’s Liberated Areas to Be Exported to Europe Through Zangezur Corridor”, Apa, https://apa.az/en/energy-and-industry/state-agency-electricity-from-azerbaijans-liberated-areas-to-be-exported-to-europe-through-zangezur-corridor-397556, (Erişim Tarihi: 13.06.2023).