Yunanistan’ın son yıllarda artan bir silahlanma gayreti içerisinde olduğu ve bu durumun Rusya-Ukrayna Savaşı’yla beraber artış gösterdiği gözlemlenmektedir. Bilhassa uzun zamandır ekonomik bunalım içerisinde olan Yunanistan’ın son dönemlerdeki birçok ekonomik sınamaya rağmen savunma harcamalarında ciddi bir artış olduğu görülmektedir. Öyle ki; 2015 yılında 4.8 milyar dolar olan savunma harcamaları, 2021 yılında 8 milyar dolara çıkmıştır.[1]
Yıllarca ekonomik bunalım etkisinde olan Yunan savunma sanayisi harcamalarının son senelerde nasıl bu kadar artış gösterdiği ciddi bir soru işaretidir. Bu durumu üç temel nedenle açıklamak mümkündür. Birincisi, 2020 yılı sonrasında kamuya ait ve iflas etmiş birçok sanayinin özelleştirilmesi ve bunların yabancı yatırımcılara açılmasıdır. İkincisi, Yunanistan Savunma Bakanlığı’nın silahlanma programını elden geçirmesidir. Üçüncü sebep ise bu alanda önemli aktörlerle işbirliğine gidilmesidir.[2]
Bu bağlamda savunma bakımından öne çıkan işbirliklerinin başında şüphesiz Amerika Birleşik Devletleri’yle (ABD) kurulan ortaklıklar gelmektedir. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi Yunanistan’ın bölgesel olarak kilit bir role sahip olduğu bilinmektedir. Özellikle de son dönemlerde Balkanlar’da ve Doğu Akdeniz’de yaşanan gelişmeler neticesinde ABD’nin Yunanistan’la olan askeri ilişkilerini ilerlettiği görülmektedir. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırgan tutumu da bu duruma katkı sağlayan bir faktör olarak değerlendirilmektedir.
Bu çerçevede ABD’yle olan Ortak Askeri İşbirliği Anlaşması’nın beş yıl daha uzatıldığı bilinmektedir.[3] Ayrıca Washington’la birçok askeri teçhizatın modernizasyonunu içeren işbirliği sözleşmeleri gündeme gelirken; F-35 savaş uçaklarıyla ilgili bir anlaşma da söz konusudur.[4] Öte yandan son dönemde ABD’nin Rusya-Ukrayna Savaşı’nın gölgesinde, Yunanistan’ın Dedeağaç Limanı’na adeta yığınak yaptığı bilinmektedir.[5]
Askeri işbirliği kurulan devletler arasında Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır gibi ülkeler de yer alırken; son dönemde İsrail’le olan askeri sözleşmeler de göze çarpmaktadır. Bu bağlamda İsrail menşeili bir savunma sanayi şirketi olan Elbit Systems ile Yunanistan Hava Kuvvetleri pilotlarının eğitiminin gerçekleştirilmesi için bir anlaşma imzalanmıştır. Buna ek olarak Spike-NLOS füzelerinin ve dört adet İnsansız Hava Aracı’nın (İHA) kiralanması için ayrı bir anlaşma imzalandığı da bilinmektedir.[6]
İşbirliği anlaşması yapılan devletler arasında en dikkat çeken ülkelerden biri de Fransa olmuştur. Her ne kadar Fransa’nın Yunanistan’la olan askeri işbirliği yeni bir durum olmasa da son dönemlerde yapılan anlaşmaların ve ayrılan bütçenin büyük boyutlara ulaştığı görülmektedir. Fransa’dan 24 adet Rafale savaş uçağı almanın Yunanistan’a maliyeti 11 milyar dolar olarak açıklanmıştır.[7] 2021 yılının Eylül ayında imzalanan bir antlaşmayla askeri ve savunma alnında işbirliği sağlanmış ve ilerleyen süreçlerde yeni silah ve teçhizatın tedariki konusunda mutabık kalınmıştır.[8]
Öte yandan Avrupa Birliği (AB) ve NATO üyesi iki ülkenin askeri ortaklığı derinleştirme ve ilerletme kararı aldıkları bilinmektedir. Şüphesiz bu durum, Doğu Akdeniz’de yaşanan gelişmelerin bir yansıması olarak nitelendirilebilir. Zira Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın güvenlik kaygılarının arttığının gündeme getirilmesi en çok Fransa’nın işine yaramaktadır.
Bunlara ek olarak son dönemde Almanya’yla da askeri anlaşmaların yapıldığı gözlemlenmiştir. Öyle ki; Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un 2022 yılının son çeyreğinde Atina’ya gerçekleştirdiği ziyaret sonucunda taraflar arasında tank tedariki konusunda bir sözleşme imzalanmıştır. Bu bağlamda 40 adet Alman Marder tanklarının Yunanistan’a teslim edildiği bilinmektedir.[9] Yine bu anlaşmaya göre, Almanya’dan alınacak silahlar karşılığında Yunanistan’ın Ukrayna’ya silah yardımı yapması kararlaştırılmıştır. Böylelikle Almanya’nın Yunanistan’a piyade savaş araçları temin etmesi karşılığında Yunanistan’ın Ukrayna’ya eski Sovyet silahlarını teslim edeceği kararlaştırılmıştır.[10]
Ayrıca ilk İHA’sını 2022 senesinde üreten Yunanistan’da 2023 yılının başında Yunan Havacılık ve Uzay Sanayii, Selanik Aristo Üniversitesi, Trakya Demokritos Üniversitesi, Tesalya Üniversitesi ve Patras Üniversitesi arasında imzalanan memoranduma göre “Griffin” adlı bir İHA inşa edileceği gündeme gelmiştir. Bu bağlamda ilk model Archytas’dan elde edilen birikimle daha gelişmiş bir aracın üretilmesi hedeflenmektedir.[11]
Bu noktadan hareketle, Yunanistan’ın mevcut küresel durumdan yararlanarak gelişmeleri avantaja çevirdiği değerlendirmesi yapılabilir. Ayrıca uzun yıllar eksik kalan savunma sanayisini geliştirmek isteyen Yunanistan’ın elde edilen ivmeden yararlandığı da anlaşılmaktadır. Dahası Atina’nın yakın komşularıyla yaşadığı problemlerin ve Doğu Akdeniz’deki gelişmelerin etkisiyle silahlanma çılgınlığına yöneldiği ifade edilebilir
Belirtmek gerekir ki; Rusya-Ukrayna Savaşı Balkanlar’da dengeleri altüst etmiştir. Bunun farkında olan Yunanistan’ın yeni düzende bölgesel bir lider olarak konumlanmak istediği iddia edilebilir. Dolayısıyla Yunanistan bu hedef doğrultusunda hareket ettiği değerlendirmesi de yapılabilir.
Sonuç olarak ilerleyen süreçte Yunanistan’ın bu silahlanma çabasına devam etmesi beklenebilir. Her ne kadar Batı’nın desteğini alarak bu adımı atsa da Balkanlar’daki komşularının Atina’nın silahlanma hamlelerinden rahatsızlık duyduğunu belirtmekte fayda vardır. Üstelik bir krizden başka bir krize geçilen bu dönemde Yunanistan ekonomisinin üzerindeki silahlanma maliyetini ne kadar taşıyabileceği tartışma konusudur.
[1] “Military Expenditure (Current USD)-Greece”, The World Bank, https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.XPND.CD?end=2021&locations=GR&start=1960&view=chart, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[2] Spyridon Plakoudas, “The Recent Turnaround of the Greek Defense Industry”, New Lines Institute, https://newlinesinstitute.org/greece/the-recent-turnaround-of-the-greek-defense-industry/, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[3] Aynı yer.
[4] “Greece Will Conclude an Arms Deal with Germany Worth 4 Billion Euros”, Novinite, https://www.novinite.com/articles/217141/Greece+will+conclude+an+Arms+Deal+with+Germany+worth+4+Billion+Euros, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[5] Niki Kitsantonis-Anatoly Kurmanaev, “Sleepy Greek Port Becomes U.S. Arms Hub, as Ukraine War Reshapes Region”, New York Times, https://www.nytimes.com/2022/08/18/world/europe/greece-port-russia-ukraine-weapons.html, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[6] “Missile Talks with Israel at Critical Juncture”, Ekathimerini, https://www.ekathimerini.com/news/1198728/missile-talks-with-israel-at-critical-juncture/, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[7] “Greece Receives Six French Fighter Jets as part of €11.5bn Military Overhaul”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/jan/19/greece-receives-six-french-fighter-jets-as-part-of-115bn-military-overhaul, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[8] “Greek Parliament Approves Defence Pact with France”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/greece-france-defence-pact-protects-against-third-party-aggression-greek-pm-2021-10-07/, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[9] “German Chancellor Scholz Visits Athens and Seals Tank Deal with Greece”, World Socialist Web Site, https://www.wsws.org/en/articles/2022/11/04/xvor-n04.html, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[10] “Berlin to Supply Arms to Greece, Athens to Deliver Soviet Weapons to Kyiv-Scholz”, Reuters, https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/germany-supply-ifvs-greece-athens-deliver-soviet-weapons-kyiv-scholz-2022-05-31/, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
[11] “Greece to Build New Advanced Drone Called ‘the Griffin’”, Greek Reporter, https://greekreporter.com/2023/01/13/greece-advanced-drone-griffin/, (Erişim Tarihi: 13.01.2023).
