Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı David Cameron, 2 Mayıs 2024 tarihinde Kiev’e gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Britanya’nın Ukrayna’ya desteğini sürdüreceğini, Ukrayna’nın elindeki İngiliz silahlarının kullanımının Kiev’in inisiyatifinde olduğunu ve gerekli gördüğü durumda da Rus topraklarını vurmasının meşru olduğunu söylemiştir.[1] Rusya ise böyle bir senaryonun gerçekleşmesi halinde Ukrayna ve ötesindeki İngiliz askeri unsurlarını vurma hakkına sahip olduğunu vurgulamıştır.[2]
Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron, Ukrayna’ya asker gönderme seçeneğini gündeme taşıyarak Rusya’nın öfkesini üzerine çekmişti. Bu kez Cameron’ın “İngiliz silahlarının Rusya’ya karşı kullanılabileceğini” söylemesi, Moskova’nın nükleer tatbikatlar yapacağını duyurmasıyla karşılık bulmuştur.
Daha yakın zamana kadar Ukrayna’nın Rusya’daki hedefleri vurmak için Batı’nın silahlarını kullanıp kullanamayacağı tartışma konusu olmuştu. Hatta Washington, Kiev’in böyle bir saldırıyı kendi yeteneklerini kullanarak bile yapmasına olası riskler nedeniyle karşı çıkmıştı. Diğer yandan Londra, Kiev’e desteğini bir adım öteye taşımaktadır. Nitekim, Cameron’un “Kiev’in Rus topraklarını İngiliz silahlarıyla vurabileceğini” ima etmesi, bunun göstergesidir.
Bu tartışmalar devam ederken İngiltere Başbakanı Cameron’un 9 Nisan 2024 tarihli Florida ziyareti esnasında Amerika Birleşik Devletleri (ABD) cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump’la bir araya gelerek Ukrayna-Rusya barış anlaşmasını görüştüğü iddia edilmiştir.[3]
Buna göre Cameron, ABD’nin yeni yardımının Ukrayna’nın ön saflarda kalmasına yardımcı olacağını ve tarafların bir anlaşma varması için “mümkün olan en iyi koşulları” sağlayacağını söylemiştir.[4] Politico Dergisi’nin aktardığına göre Cameron, Trump’a şu soruyu sormuştur: “Başkan olarak sizin Ocak ayında bir anlaşma yapabilmeniz için en iyi koşullar nelerdir? Her iki taraf da kendi çizgisini koruyor ve bunun bedelini ödüyor… Barış, yatıştırma ve zayıflıktan değil, güçten gelir” demiştir.[5]
Başka bir ifadeyle İngiltere, Cumhuriyetçileri ikna ekmek için “Barış için Savaş” planını teklif etmiştir. Zira Trump’ın Ukrayna’daki savaşı “bir günde bitirme” iddiasını sürdürdüğü bilinmektedir. Bu bağlamda Londra’nın Kiev’e desteğin sürdürülmesi noktasında Cumhuriyetçileri ikna edebildiği söylenebilir. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da ülkesinin bu konudaki pozisyonunun değişmediğini ve Putin’in başarısız olması gerektiğini” söylemiştir.[6]
Buradaki temel plan, Ukrayna’da barış en iyi koşullar oluşuncaya kadar Batı’nın Kiev’e askeri-finansal desteği sürdürmesidir. Gelinen noktada, Ukrayna’nın kontrolünü kaybettiği topraklarını diplomasi masasında nasıl geri alabileceği halen soru işaretidir. Rusya’nın referandum veya plebisit yöntemiyle meşruiyet sağlamak istediği toprakların Ukrayna’ya diplomatik yollardan geri kazandırılması, hem İngiltere hem ABD açısından zorlu bir misyon gibi durmaktadır.
Bu meseleyle ilgili olarak Birleşik Krallık Savunma Bakanı Grant Shapps, 14 Mayıs 2024 tarihinde Times Radyo’ya verdiği röportajda, Ukrayna’yı kötü bir barış anlaşmasını, özellikle de toprak kaybını gerektiren bir barış anlaşmasını kabul etmeye zorlamayacağını veya ikna etmeyeceğini söylemiştir.[7] Shapps, “İngiltere’nin, zor kullanarak veya başka şekilde Ukrayna’yı kendi topraklarının bir kısmından vazgeçmeyi kabul etmeye ikna etmesinin hiçbir anlamı yok. Bu tamamen Ukrayna’yı ilgilendiren bir karar.” demiştir.[8]
Ukrayna’yı diplomasi masasında güçlü kılacak en önemli faktör, savaş cephesindeki başarısı olacaktır. Halbuki Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğini tesis etmek için böyle bir başarıya ihtiyaç duymaması gerekir. Çünkü devletlerin ulusal sınırlar içindeki egemenliği Birleşmiş Milletler şartı uyarınca da güvence altına alınmıştır. Savaş yoluyla toprak kazanmak, modern dönemde olası değildir ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin Putin’e söylediği gibi “eski çağlarda kalmıştır.”[9]
Fakat gelinen noktada Ukrayna Krizi’nde önceliğin sahadaki başarılara verildiği görülmektedir. İsviçre’de haziran ayının ortasında düzenlenmesi planlanan barış zirvesine Rusya’nın davet edilmemesi bunun bir göstergesidir. Korkular daha çok Rusya-NATO savaşına odaklanmış durumdadır. Bu yüzden İngiltere dahil olmak üzere Avrupa ülkeleri, bugün NATO-Rusya savaşına hazır olup olmadıklarını tartışmaktadır.
Bu konuda İngiliz General Sir Richard Barrons, İngiliz Silahlı Kuvvetleri’nim “teçhizat açısından çok küçük, yetersiz eğitimli, stok ve mühendislik açısından çok kötü desteklendiği” konusunda uyarmıştır. Üst düzey komutan, “Ordu, bunu çok iyi biliyor. Rusya’yla olası bir çatışmada NATO’daki yerini almaya kesinlikle hazır değil” diye eklemiştir.[10] Uzmanlar, Rusya’yla çatışmanın daha geniş bir Avrupa veya dünya savaşına dönüşmesi durumunda İngiltere’nin başka seçeneği kalmayabileceği konusunda uyarmaktadır.[11]
Sonuç olarak İngiltere, Ukrayna’daki savaşta ABD’yle uyumlu bir strateji geliştirmeye odaklanmıştır. Transatlantik ilişkiler güçlü kalmaya devam ederse, Avrupa’nın güvenliği için umut var olmaya devam edecektir.
[1] “Russia warns Britain it could strike back after Cameron remark on Ukraine”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/russia-warns-it-can-strike-british-military-targets-after-cameron-remarks-2024-05-06/, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[2] “Zaharova: Londra’nın tehditleri gerçekleşirse İngiltere’nin askeri unsurlarını vurabiliriz”, Sputnik, https://anlatilaninotesi.com.tr/20240507/zaharova-londranin-tehditleri-gerceklesirse-ingilterenin-askeri-unsurlarini-vurabiliriz-1083573065.html, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[3] “UK’s Cameron discussed Ukraine-Russia peace deal with Trump: report”, Fox News, https://www.foxnews.com/politics/uks-cameron-discussed-ukraine-russia-peace-deal-trump-report, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[4] Aynı yer.
[5] “UK’s Cameron pitched radical Ukraine peace deal to Trump — report”, Politico, https://www.politico.eu/article/donald-trump-david-cameron-ukraine-peace-deal-mar-a-lago-military-aid/, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[6] “UK’s Cameron discussed Ukraine-Russia peace deal with Trump: report”, a.g.e., (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[7] “’We will never force Ukraine to accept peace treaty,’ says UK defense secretary”, Kyiv Independent, https://kyivindependent.com/we-will-never-force-ukraine-to-accept-peace-treaty-says-uk-defense-secretary/, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[8] Aynı yer.
[9] “’We will never force Ukraine to accept peace treaty,’ says UK defense secretary”, Euronews, https://tr.euronews.com/2022/09/16/hindistan-basbakani-modiden-putine-simdi-savasmanin-zamani-degil, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[10] “Ex-Army Chief Joins Calls For UK To Prepare For Conscription If Russia Attacks”, Msn, https://www.msn.com/en-gb/news/world/ex-army-chief-joins-calls-for-uk-to-prepare-for-conscription-if-russia-attacks/ar-BB1iTJiw, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
[11] “To beat Russia we must avoid same mistakes after World War One, says ex-British Army head”, Express, https://www.express.co.uk/news/world/1870828/Russia-ukraine-war-news, (Erişim Tarihi: 17.05.2024).
