Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, 16-17 Eylül 2023 tarihlerinde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Joe Biden’in Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ile bir görüşme geçekleştirmiştir.[i] Daha sonrasındaysa Wang’ın güvenlik görüşmeleri için Rusya’ya gittiği bildirilmiştir.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Wang Yi’nin Çin-Rusya stratejik güvenlik istişareleri turu için 18-21 Eylül 2023 tarihleri arasında Moskova’da olacağını belirtmiştir.[ii] Bu çerçevede Çin ile Rusya’nın Batı’ya karşı birliktelik mesajı vermeyi hedeflediği öne sürülebilir.
Bu gezi sırasında her iki ülkenin de daha derin karşılıklı siyasi güven sözü vermesi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ekim ayında Pekin’e olası bir ziyaret için hazırlık yapması beklenmektedir. Çin Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Bakan Wang Yi’ın yıllık güvenlik görüşmeleri için Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patrushev ile bir araya geleceği belirtilmiştir. Aynı zamanda Wang’ın mevkidaşı Sergey Lavrov’la yapacağı görüşmelerin “daha yüksek ve üst düzey temaslar” da dahil olmak üzere “geniş bir yelpazedeki konuları” kapsayacağını söylenmiştir.[iii]
ABD ve Çin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali konusunda ciddi bir anlaşmazlığa sahiptir. Çin, bir ülkenin topraklarına saygı gösterilmesi gerektiğini, ancak Batı’nın Rusya’nın NATO’nun genişlemesiyle ilgili güvenlik kaygılarını da dikkate alması gerektiğini söyleyerek savaşta taraf olmaktan kaçınmaktadır.
Öte yandan Çin ve Rusya, son yıllarda Batı’yla ilişkilerinin kötüleşmesi nedeniyle daha da yakınlaşmıştır. Bu iki devlet her ne kadar uzun vadede jeopolitik birer rakip olarak görünseler de kısa vadede dış politika üretim süreçlerinde “Batı karşıtlığı” üzerinden bir yakınlaşma içerisindedirler. Çin’in uluslararası düzeni daha adil bir hale getirmek için çalıştığı öne sürülebilir.
Bu bağlamda Çin, Rusya’nın hızlı bir galibiyet alarak Batı’yı zayıflatacağını düşünerek Ukrayna’daki savaşın başlarında Moskova’ya destek vermiştir. Ancak sahada işler planlandığı gibi gitmemiş ve bu savaş, Batı’yı daha da konsolide etmiştir. Bu da Çin’in savaşa bakış açısını değiştirmesine yol açmıştır. İki aktörün buna rağmen “Batı karşıtlığı” noktasında bir müttefiklik inşa edebilmeyi başardığı söylenebilir.
Gerek ABD’nin Çin’i çevreleme stratejisinden dolayı meydana gelen bölgesel güç mücadelesi gerekse de Rusya ile Çin’in “Batı karşıtlığı” üzerinden sergilediği birliktelik, Moskova’nın hem Pekin’le olan bağlarını geliştirmesine hem de Asya-Pasifik Bölgesi’ndeki gelişmelerde daha fazla söz sahibi olmasına kapı aralamaktadır.
Öte yandan Wang’ın ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan’la hafta sonu yaptığı görüşmelerde Ukrayna’daki durumun ele alındığı bilinmektedir. Her iki taraf da zorlu ilişkilerini istikrara kavuşturmaya ve güvenlik, ticaret, teknoloji ve insan hakları konusundaki farklılıkları yönetmeye çalışmaktadır. Taraflar, bu görüşmeleri samimi, sağlam ve yapıcı olarak nitelendirmişlerdir.[iv]
Sonuç olarak Moskova ile Pekin’in Batı’ya karşı müşterek stratejiler yürüteceklerini göstermeye çalıştıkları söylenebilir. Dahası Rusya, batı sınırında Ukrayna’yla savaşırken; doğusundaki olaylarla da ilgilenebileceği göstermek istemektedir. Dolayısıyla Moskova, Ukrayna’daki savaşta işlerin yolunda gittiği mesajını dünyaya duyurmak istiyor olabilir.
[i] “China’s Foreign Minister Wang Yi Heads to Moscow After Meeting US National Security Adviser”, Associated Press News, https://apnews.com/article/china-russia-wang-yi-a250e836c006543abcf7f517ccdc8937, (Erişim Tarihi: 18.09.2023).
[ii] “China’s Foreign Minister Wang Yi Heads to Moscow After Meeting US Official”, ABC News, https://abcnews.go.com/International/wireStory/chinas-foreign-minister-wang-yi-heads-moscow-after-103271239, (Erişim Tarihi: 18.09.2023).
[iii] “China’s Wang Yi Visits Russia Ahead of Possible Xi-Putin Meeting”, Reuters, https://www.reuters.com/world/chinas-wang-yi-visits-russia-ahead-possible-xi-putin-meeting-2023-09-18/, (Erişim Tarihi: 18.09.2023).
[iv] “China’s Foreign Minister Wang Yi Heads to Moscow After Meeting US National Security Adviser”, Associated Press News, https://apnews.com/article/china-russia-wang-yi-a250e836c006543abcf7f517ccdc8937, (Erişim Tarihi: 18.09.2023).
