Moğolistan gerek coğrafi konumu gerekse tarihsel gelişimi nedeniyle dış politikasını denge unsuru üzerine kurmuştur. Ülkenin sahip olduğu zengin uranyum ve lityum kaynakları, özellikle giderek yoğunluğu artan Amerika Birleşik Devletleri (ABD)-Çin rekabeti vesilesiyle ülkenin sürekli ön plana çıkmasına neden olmuştur. Bunun yanı sıra hala planlama aşamasında olan Sibirya’nın Gücü 2 doğalgaz boru hattı da Ulanbator’un öneminin yükselmesinde etkilidir.
Vietnam da ABD-Çin rekabeti bağlamında Moğolistan’la benzer bir konumdadır. Ayrıca ülke, bu özel konumu sayesinde Bambu Diplomasisi’ni başarılı bir şekilde yürütmektedir. Gerek ABD-Çin rekabetindeki benzer konumları gerekse önemli coğrafi konumları, iki ülkenin benzer yaklaşımlar sergiledikleri ve küresel siyasette yakın bakış açısına sahip oldukları anlamına gelmektedir. Örneğin Vietnam, ABD ve Çin’le iyi ticari ilişkilere sahiptir. Bu yüzden ülke, hem ABD hem de Çin’in siyasi olarak güvendiği bir aktör konumundadır. Moğolistan’a bakıldığında ise hem Rusya ve Çin’le enerji alanında işbirlikleri mevcuttur. Diğer yandan Batı’nın uranyum ihtiyacının karşılanmasında önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda benzer bakış açılarının ikili ilişiklerde pozitif momentum yarattığı gözlemlenmiştir.
1 Kasım 2023 tarihinde Vietnam’ın başkenti Hanoi’de Moğolistan Cumhurbaşkanı Uhnaagiyn Hürelsüh ve Vietnam Cumhurbaşkanı Vo Van Thuong arasında bir görüşme gerçekleşmiştir. Görüşmenin ana konusunu siyasetten ekonomiye kadar birçok alanda ikili ilişkilerin geliştirilmesi oluştururken en önemli maddeleri vize serbestisi ve ekonomi olmuştur. Görüşmede taraflar, ikili ticaret hacminin 200 milyon dolara çıkarılması konusunda mutabık kalmışlar ve vize serbestisi konusunda fikir alışverişi gerçekleştirmişlerdir.[1]
Görüşmeler sonucunda Moğolistan ve Vietnam arasında vize serbestisine yönelik bir anlaşma imzalanmıştır. Anlaşmanın bir taraftan insanların iki ülke arasında rahatlıkla dolaşımına olanak sağlaması beklenirken, diğer taraftan ekonomi ve ticaret üzerinde olumlu etkilere sahip olması beklenmektedir.[2] Zira ticari veriler incelendiğinde 2017 yılında 41,1 milyon dolar dolaylarında olan ikili ticaret hacmi, 2022 yılında 80 milyon dolara ulaşmıştır.[3] Ayrıca 2023 yılının ilk sekiz ayında ikili ticaretin 75 milyon dolara ulaştığını da not etmek gerekmektedir.[4]
Bu noktada devlet yetkililerinin de ikili ilişkiler konusunda olumlu beklentileri olduğunu belirtmek gerekir. Nitekim Vietnam’ın Moğolistan Büyükelçisi Doan Khanh Tam, 2024 yılının diplomatik ilişkilerin 70. yıl dönümü olması hasebiyle Cumhurbaşkanı Uhnaagiyn’nin Vietnam’a düzenlediği ziyaretin ikili ilişkiler açısından bir kilometre taşı olduğunu ifade etmiştir.[5]
Büyükelçi Doan Khanh Tam, iki ülkenin tarım, turizm, eğitim-öğretim, bilim, bilgi teknolojisi, dijital dönüşüm, dijital ekonomi ve enerji alanlarında işbirliğini ilerletme konusunda önemli potansiyel ve avantajlara sahip olduğunu vurgulayarak ilerleyen süreç içerisinde ikili ilişkilerin daha da gelişeceğine olan inancını dile getirmiştir. Görüldüğü gibi hem ekonomik veriler hem de devlet yetkilileri, Vietnam-Moğolistan ilişkilerinin geleceği hakkında oldukça olumlu işaretler vermektedir.
Neticede hem Vietnam hem de Moğolistan birçok açıdan benzerlikler taşıyan iki ülkedir. Moğolistan ağırlıklı olarak enerji sektörü sayesinde küresel güçler arasında denge kurmaya çalışmaktadır. Vietnam ise ülkesinde yer alan yabancı yatırım ve üretim faaliyetleri sayesinde ABD-Çin rekabetinden zarar almadan çıkmaya çalışmaktadır. Hem denge politikası üzerine kurulu dış politikaları hem de içerisinde bulundukları durumlar Moğolistan ve Vietnam’ın ikili ilişkilerde olumlu bir atmosfere sahip olmasına kapı aralamıştır. Ekonomik verilerin ve devlet yetkililerinin yaptığı açıklamaların ışığında Moğolistan-Vietnam ilişkilerinin ilerleyen süreç içerisinde giderek artan bir pozitif momentum kazanacağı ileri sürülebilir.
[1] “Việt Nam, Mongolia agree on visa exemption, boosting bilateral trade during President Khurelsukh’s visit”, Viet Nam News, vietnamnews.vn/politics-laws/1636026/viet-nam-mongolia-agree-on-visa-exemption-boosting-bilateral-trade-during-president-khurelsukh-s-visit.html, (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
[2] Aynı yer.
[3] “Mongolian President’s Vietnam visit a milestone in bilateral ties: ambassador”, Vietnam Law, vietnamlawmagazine.vn/mongolian-presidents-vietnam-visit-a-milestone-in-bilateral-ties-ambassador-70725.html, (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
[4] Aynı yer.
[5] “Mongolian President’s Vietnam visit a milestone in bilateral ties: ambassador”, a. g. m. (Erişim Tarihi: 01.11.2023).
