Gürcistan’da 2024 parlamento seçimleri hem iç hem de dış politikada derin yankılar uyandıran sonuçlar ortaya koymuş ve ülkenin gelecekteki yönelimine dair önemli tartışmalara zemin hazırlamıştır. Seçim sonuçlarının açıklanması, iktidardaki Gürcü Rüyası Partisi’nin (GRP) güçlü bir şekilde önde olduğunu göstermiş; ancak bu durum, muhalefet partileri tarafından sert eleştirilerle karşılanmıştır. Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili’nin seçimleri “tamamen hileli” olarak nitelendirmesi ve halkı protestolara katılmaya davet etmesi, siyasî gerilimleri artırmış ve ülkedeki siyasî kutuplaşmayı daha da derinleştirmiştir. Uluslararası gözlemciler, seçimlerin genel olarak barışçıl geçtiğini belirtirken, bazı yapısal ve sistematik sorunların varlığını da gözler önüne sermişlerdir.
Gürcistan Merkez Seçim Komisyonu’nun parlamento seçimleriyle ilgili açıkladığı ön sonuçlar, GRP’nin yüzde 53,028’lik oy oranıyla önde olduğunu göstermiştir. Bu, GRP’nin pozisyonunu güçlendiren ve iktidarını koruma potansiyelini pekiştiren bir gelişme olarak yorumlanabilir. Öte yandan oyların yüzde 70’inden fazlasının sayıldığı mevcut verilere göre, muhalefetin farklı bloklara dağılmış olması dikkat çekicidir. Gürcistan’ı Kurtarmak İçin Birlik koalisyonu, Birleşik Ulusal Hareket ve Strateji Agmaşenebeli gibi grupları içermesine rağmen sadece yüzde 9,852 oy oranına ulaşmıştır. Giorgi Gakharia liderliğindeki Gürcistan İçin Partisi yüzde 8,224, Değişim Koalisyonu yüzde 11,185 ve Güçlü Gürcistan yüzde 9,011 oy alarak, muhalefetin parçalanmış bir yapıda olduğunu ve toplumsal desteği geniş ölçekte konsolide edemediğini ortaya koymuştur. Bu sonuçlar, GRP’nin karşısındaki muhalefetin birlik eksikliğinden kaynaklanan zayıflığına işaret etmektedir.[1]
Zurabişvili’nin tepkisi, seçim sonuçlarının Gürcistan’ın Batı’yla entegrasyon yolundaki süreçleri derinden etkileyebileceğine dair endişelerini dile getirerek bu yönde iddialarda bulunmuştur. Zurabişvili, seçimlerin “tamamen hileli” olduğunu ifade ederek Rusya’nın etkisinin ve “özel bir operasyon” ile Gürcistan’ı Avrupa’dan uzaklaştırma çabalarının altını çizmiştir. Bu açıklamalar, Gürcistan’ın iç politik atmosferinde yaşanan ciddi kutuplaşmayı yansıtmakta ve ülkedeki siyasî gerginliklerin daha da derinleşebileceğini göstermektedir. Cumhurbaşkanının, muhalefetle birlikte protestolara katılma ve halkı “oylarınızı savunmaya” çağırma kararı, Gürcistan’ın Batı yanlısı ve Rusya etkisi altındaki siyasî yönelimleri arasında bir dönüm noktasına işaret etmektedir. Bu durum, Tiflis’teki kitlesel eylemlerin Güney Kafkasya’da yeni siyasî çalkantılara yol açabileceğini göstermektedir.[2]
Uluslararası gözlemcilerin seçim sürecine ilişkin tepkileri de dikkat çekicidir. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi, AGİT Parlamenterler Asamblesi, Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, NATO Parlamenter Asamblesi ve Avrupa Parlamentosu temsilcileri, seçimlerin “büyük ölçüde barışçıl” geçtiğini belirtmiş, bunun demokratik bir seçim için yeterli yasal çerçevenin varlığını gösterdiğini kaydetmişlerdir. Seçimlerin organizasyonundaki etkinliğe rağmen, aday belirleme ve karar alma süreçlerinde yapılan son değişikliklerin seçim yönetiminin tarafsızlığına yönelik kamu algısını zedelediği vurgulanmıştır.
Gözlemciler, seçim gününün genel olarak düzenli olmasına karşın, oy gizliliğinin ihlal edildiği ve seçmenlere baskı uygulandığına dair raporların gergin bir atmosferin varlığını ortaya koyduğunu ifade etmişlerdir. Kampanyaların rekabetçi olmasına rağmen, kullanılan dilin ve görsellerin oldukça kutuplaştırıcı nitelikte olduğu ve bu durumun siyasî ortamı daha da gerdiği belirtilmiştir.[3]
Seçimlerin ardından AB cephesinde de farklı tutumlar sergilenmiştir. Brüksel, GRP’nin izlediği denge politikasını yakından izlerken, radikal Batı yanlısı adayların kazanamaması, AB’nin birçok üyesi tarafından olumsuz karşılanmıştır. Ancak Macaristan, Gürcistan’a destek veren tek üye ülke olarak farklı bir tutum sergilemiş ve ülkenin ulusal çıkarlarını ön planda tutan politikalarını desteklemiştir. Bu durum, Gürcistan’ın Batı’yla ilişkilerinde dengeli ve pragmatik bir yaklaşımı sürdürmek zorunda olduğunun göstergesi olmuştur.
AB’nin reform talepleri ve demokratik değerlere bağlılık konusundaki ısrarı, Gürcistan üzerindeki dış baskının bir süre daha devam edeceğine işaret etmektedir. Özellikle Avrupa Komisyonu’nun genişleme raporu, Gürcistan’ın AB’ye entegrasyon yolunda karşılaştığı zorluklara işaret etmiş, tartışmalı yasa tasarılarının geri çekilmesi ve demokratik reformların gerçekleştirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Avrupa Komisyonu’nun, GRP’nin Rusya’nın etkisine benzer yasalar çıkarmasını ve ifade özgürlüğünü kısıtlayıcı uygulamalarını eleştirmesi, Batı’nın Gürcistan üzerindeki baskısının devam edeceğinin bir göstergesi olmuştur. Pawel Herczyński, Gürcistan’ın gelecekteki Avrupa perspektifinin, liderlerinin demokratik değerlere ve hukukun üstünlüğüne olan bağlılığına dayandığını belirtmiş ve AB’ye katılım sürecinin liyakat esasına göre ilerleyeceğinin altını çizmiştir. Özellikle seçim süreçlerindeki şeffaflık eksikliği ve uluslararası gözlemcilerin endişeleri, Gürcistan’ın AB’ye entegrasyon yolunda karşı karşıya olduğu zorlukları ortaya koymuştur.[4]
Gürcistan ekonomisi ise GRP hükûmeti döneminde olumlu bir seyir izlemiştir. Eylül ayında yüzde 8,3, Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 9,8 büyüme kaydedilmiştir. İnşaat, finans, sigorta, ulaşım ve ticaret gibi sektörlerin katkısıyla bu büyüme desteklenmiştir. Enerji sektöründeki düşüşe rağmen uluslararası finans kuruluşları Gürcistan’ın ekonomik büyüme beklentilerini yükseltmiştir. IMF, 2024 yılında yüzde 7,6, 2025 yılında ise yüzde 6 büyüme öngörmektedir. GRP’nin ekonomik politikasının, ulusal çıkarları gözeterek büyümeyi sürdürmeye odaklanacağı anlaşılmaktadır. Bu süreçte Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası ve Asya Kalkınma Bankası da Gürcistan ekonomisinin potansiyelini vurgulayan olumlu revizeler yapmıştır.[5]
Gürcistan’ın mevcut siyasî atmosferi ve seçim sonuçları, ülkenin denge politikasını sürdürmeye kararlı olduğunu göstermektedir. GRP’nin iktidarını koruması, Gürcistan’ın hem Batı’yla ilişkilerini koruma hem de jeopolitik temelli denge politikasının devam etme konusundaki çabasına işaret etmektedir. Özellikle Zurabişvili’nin ve muhalefetin tepkileri, toplum içinde AB yanlısı ve Rusya etkisine karşıt bir tutumun varlığını teyit etmekte, bu bağlamda halk nezdinde Avrupa’ya entegrasyon arzusunun sürdüğünü göstermektedir. Ancak GRP, Batı’nın baskılarına rağmen ulusal çıkarları gözeterek daha özerk bir dış politika izleyecektir. Özellikle enerji, ticaret ve ekonomik büyüme odaklı politikalar, Gürcistan’ın bağımsız ekonomik kalkınma stratejisiyle Avrupa’ya olan bağımlılığını sınırlandırma çabalarını sürdüreceğini göstermektedir. Bu senaryo, Gürcistan’ın AB’yle ilişkilerde belirli noktalarda uzlaşmazlık yaşasa da bağımsız karar alma iradesine dayalı dengeli bir politika izleyeceğini öngörmektedir.
Öte yandan AB, Gürcistan’ın tamamen Rusya’nın etkisi altına girmesini engellemek adına daha esnek bir tutum benimsemek zorunda kalabilir. Seçim sonuçları ve halkın protestolara katılımı, Gürcistan’ın Avrupa’yla ilişkilerinde derin bir bağlılık gösterdiğini ortaya koyarken, AB’nin demokratik reform ve insan hakları taleplerini kısmen revize ederek ortak paydada buluşma yoluna gitmesi gerekebilir. Zira AB, Gürcistan’ı tamamen kaybetmemek ve Kafkasya’da stratejik bir ortaklığı sürdürmek adına, ilerleyen süreçte daha esnek ve Gürcistan’ın iç dengelerine daha duyarlı bir yaklaşım sergileyebilir. Bu durumda AB, Gürcistan’ın denge politikalarına yönelik baskısını azaltarak işbirliği fırsatlarını koruma yoluna yönelebilir. Böylelikle, uzun vadede Gürcistan’ın AB’ye entegrasyon sürecinde daha olumlu adımlar atmasını sağlamak için, karşılıklı anlayışa dayalı bir diplomatik yaklaşımı benimseyebilir.
[1] “Georgian Election Commission’s preliminary results put ruling party at 53%”, Agenda.Ge, https://agenda.ge/en/news/2024/41279, (Erişim Tarihi: 31.10.2024).
[2] Emma Burrows, “Georgian president won’t recognize parliamentary election result and calls for a protest”, APNews, https://apnews.com/article/georgia-russia-election-european-union-8f040cb30e1d9c9e778383cbcbb7b2c1, (Erişim Tarihi: 31.10.2024).
[3] “Georgia’s elections marred by an uneven playing field, pressure and tension, but voters were offered a wide choice: international observers”, OSCE, https://www.osce.org/odihr/elections/georgia/579376, (Erişim Tarihi: 31.10.2024).
[4] “EU Ambassador on bloc enlargement report: future of EU-Georgia relations ‘now in hands of Georgian Gov’t’”, Agenda.Ge, https://agenda.ge/en/news/2024/41376, (Erişim Tarihi: 31.10.2024).
[5] “Rapid Estimates of Economics Growth: September 2024”, GeoStat, https://www.geostat.ge/media/66508/Rapid-Estimates-of-Economic-Growth%2C-September-2024.pdf, (Erişim Tarihi: 31.10.2024).
