Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) 2002 yılında 1972 tarihli Füze Savunma Sistemi Sözleşmesi’nden (1972 Anti Ballistic Missile-ABM) çekilmesiyle başlayan “YENİ SOĞUK SAVAŞ”hızlı bir şekilde ve derinden devam etmektedir. O dönemden bu zamana yaşanan sessiz ve tehlikeli gelişmeler Rusya-Ukrayna Savaşı ile daha çok gün yüzüne çıkmaya başlamıştır. Son olarak ise Rusya’nın SARMAT silah sistemini kullanıma hazır hale getirmesi tehlikenin boyutunu ortaya koymaktadır.
2002 yılından bu yana ABD hem savunma hem de taarruz sistemlerinde önemli adımlar atarken, ABD’nin bu hamlelerini ulusal güvenliğine önemli bir tehdit olarak gören Rusya da bu konudaki çalışmalarını hızlandırmıştır. Nitekim Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 1 Mart 2018 tarihinde ABD’nin 1972 tarihli sözleşmeden çekilmesine karşılık olarak geliştirdikleri yeni silah sistemlerini uluslararası kamuoyuna tanıtmıştır. Putin’in “yenilmez” olarak nitelendirdiği SARMAT füzeleri ya da “durdurulamaz” olarak nitelendirdiği “ZİRKON” ya da “KİNJAL” hipersonik füzelerinin Rus Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılabilmesi için çalışmalar hızlandırılmıştır. Nitekim Mart 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’da Kinjal hipersonik füzesini kullandığı iddia edilmiştir. ABD’nin silah sistemleri de göz önüne alındığında Soğuk Savaş dönemine kıyasla sayıca daha da az olsa da nitelik bakımından çok daha fazla üstün bu silahlar aslında 2002 yılında başlayan YENİ SOĞUK SAVAŞ’ın yine nükleer silah temelli olacağının göstergesi olmuştur.
Bu silahlar içerisinde en çok dikkat çekenlerin başında Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) “ŞEYTAN II (SATAN II)” olarak isimlendirdiği RS-28 SARMAT MIRV termonükleer füzeleri gelmektedir. Nisan 2021 tarihinde yapılan testinin başarılı geçtiği söylenen SARMAT füzeleri 18.000 km. menzil ile dünyanın en uzun menzilli Kıtalararası Balistik Füzesi olarak kabul edilmektedir. 210 ton ağırlığı olan, sıvı yakıt teknolojisine sahip ve 3 dakika içerisinde Londra’yı vurabilecek kadar hızlı olan bu füzeler 10-15 arasında nükleer başlık taşıyabilmektedir ve bir füze İngiltere ya da Fransa kadar bir bölgeyi yok etme kabiliyetine sahiptir.[1] Silah çok sayıda Avangard hipersonik seyir füzesi taşıma kapasitesine sahiptir. Putin silahı tanıtırken “dünyada henüz böyle bir silah yok ve uzun sürede olmayacak” şeklinde tarif etmiştir.[2]
SARMAT Rusya’nın stratejik ve politik gücünü oldukça artırmış; bu da Rusya’nın söylemlerine yansımıştır. Nitekim, Ukrayna işgali döneminde İngiltere’nin sert söylemleri ve Ukrayna’ya verdiği destek karşısında Rusya, İngiltere’yi üstü kapalı bir şekilde nükleer silahlarla tehdit etmeye başlamıştır. Mesela, Nisan ayı sonunda bir Rus kanalında SARMAT Füzesi ile İngiltere’nin vurulmasına ilişkin bir simülasyon yayımlanırken, programın sunucusu daha da ileri giderek bir SARMAT füzesinin tüm adayı haritadan sileceğini iddia ederek açık bir şekilde İngiltere’yi tehdit etmiştir.[3]
Rus TV’sinde İngiltere’nin SARMAT füzesi ile tamamen imha edilmesini gösteren simülasyonun yayımlanmasından sonra İngiliz medyasında Yönlendirilmiş Enerji Silahı ya da Lazer Silahı ile Rusya’nın füzelerinin vurulacağı haberlerinin yer alması[4] silahlanma yarışının hangi boyutlara ulaştığını açıkça göstermektedir. Rusya’nın SARMAT füzesine yönelik çalışmaların ABD’nin Konvansiyonel Ani Küresel Vuruş (Conventional Prompt Global Strike – CPGS) çalışmalarına karşılık olduğunu beyan etmesi[5] de silahlanma yarışının boyutunu ortaya koymaktadır. Yine Putin’in uçuş süre sınırı olmayacak şekilde nükleer enerjiyle çalışan hipersonik silah geliştirme çalışmasından bahsetmesi[6] tehlikenin farklı bir boyutunu ortaya koymuştur.
Diğer yandan SARMAT’ın farklı yörüngelerde uçma yeteneği Füze Savunma sistemleri tarafından etkisiz hale getirilmesini engellemektedir. Nitekim Putin silahın mevcut tüm füze savunma sistemlerini geçebildiğini ifade etmiştir.[7] Bu yetenek ise ABD tarafından yürütülen Füze Savunma Sistemlerinin daha da geliştirilmesini gerektirecek ve en nihayetinde Soğuk Savaş Döneminde yaşanan silahlanma yarışının daha da hızlı bir şekilde tekrarlanmasına yol açacaktır.
Sonuç olarak Rusya ve Batı arasında her geçen gün artan kriz ve küresel rekabet, nükleer silahlanmayı teşvik etmektedir. Bu çerçevede temelleri Soğuk Savaş döneminde atılan nükleer silahlara yönelik ikili ya da uluslararası sözleşmelerin teker teker yürürlükten kaldırılması ve silahlanmanın önündeki hukuki engellerin kalkması silahlanma yarışını hızlandırmaktadır. Nitekim Putin’in “Rusya’nın bu silahları ABD’nin 1972 ABM Sözleşmesinden çekilmesinden sonra geliştirdiği”[8] iddiası, nükleer silahlara yönelik uluslararası sözleşmelerin önemini bir kere daha ortaya koymuştur.
ABD, 2 Ağustos 2019 tarihinde 1987 tarihli Orta Menzilli Nükleer Silahlar Sözleşmesi’nden (Intermediate Nuclear Forces–INF) çekilmiş ve bu silahların konuşlandırılmasına ilişkin sınırlandırma ortadan kalkmıştır. Rusya çok yakın bir dönemde Belarus’a taktik nükleer silahlar konuşlandırmıştır. Herhangi bir bağlayıcı sözleşmeye tabi olmayan taktik nükleer silahların artık hem ABD hem de Rusya tarafından Avrasya bölgesine daha fazla konuşlandırılması sürpriz olmayacaktır. Özellikle Finlandiya’nın NATO’ya üye olması üzerine NATO ile sınırları oldukça artan Rusya’nın konvansiyonel birlik konuşlandırma maliyetini azaltacak şekilde Finlandiya sınırına taktik nükleer silah konuşlandırması ve ABD’nin halen beş Avrupa ülkesinde bulunan (Türkiye, İtalya, Hollanda, Almanya ve Belçika) taktik nükleer silah sayısını artırması yeni döneme damga vuracaktır.
ABD ile Rusya arasında nükleer silahlara ilişkin yürürlükte kalan tek sözleşme, Ocak 2021 tarihinde 5 yıl süreliğine uzatılan “NEW START” Sözleşmesidir. Rusya, Şubat 2023 tarihinde sözleşmeyi askıya almıştır.[9] Yakın dönemde ABD ve Rusya arasında yürürlükte olan son nükleer silah anlaşmasının da yürürlükten kalkması artık nükleer silahların nicel olarak ta sınırlanmasına son verecek ve stratejik nükleer silahlar dahil hayal dahil edilmeyecek bir nükleer silahlanma kaçınılmaz hale gelecektir. Bu durumda yeni SARMAT’ların envantere girmesi ve sözleşmede öngörülen 800 sınırından çok daha fazlasının kullanıma hazır şekilde konuşlandırılması beklenmektedir.
[1] “Putin Threatens to Deploy New Satan II Nuclear Missile – Which Can Reach Britain İn Just Three Minutes – By the End Of 2022”, Daily Mail, https://www.dailymail.co.uk/news/article-10940009/Putin-threatens-deploy-new-Satan-II-nuclear-missile-reach-UK-just-three-minutes.html, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[2] Elsa Buchanan, “Vladimir Putin Vows to Deploy Satan 2 Nukes by End of Year as Russia Threatens NATO State Over Blockade”, The Sun, https://www.thesun.co.uk/news/18966095/vladimir-putin-deploy-satan-2-nuclear-missile-nato/, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[3] “Putin Horror as Russian TV Shows Simulation Of 3-Minute Nuclear Strike On UK”, Express, https://www.express.co.uk/news/world/1603743/ukraine-live-russia-vladimir-putin-sarmat-missiles-uk-nuclear-war-volodymyr-zelensky, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[4] “Wiping The UK Off Map – Russia’s 200-Ton Monster Missile Threat Takes London by Storm; Britain Responds”, Eurasian Times, https://eurasiantimes.com/wiping-the-uk-off-map-russias-200-ton-monster-missile-threat-to-uk/, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[5] “World’s Largest Missile Being Prepared for New Tests in Russia”, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202207/1270404.shtml, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[6] “Putin Threatens US Arms Race with New Missiles Declaration”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2018/mar/01/vladimir-putin-threatens-arms-race-with-new-missiles-announcement, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[7] Elsa Buchanan, a.g.e., (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[8] “Putin Threatens US Arms Race with New Missiles Declaration”, a.g.e., (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
[9] “Russia’s Putin Signs Law to Suspend New START Nuclear Arms Treaty”, AA, https://www.aa.com.tr/en/world/russias-putin-signs-law-to-suspend-new-start-nuclear-arms-treaty/2833841, (Erişim Tarihi: 05.09.2023).
