Rusya ve Batı çekişmesi devam ederken Petersburg’daki bir mahkeme, Deutsche Bank ve Commerzbank’ın ülkedeki varlıklarına, hesaplarına, mülklerine ve hisselerine el konulmasına karar vermiştir. Rus gaz devi Gazprom’un önemli ölçüde sahip olduğu bir ortak girişim olan RusChemAlliance tarafından başlatılan bu dava, Alman Linde’nin de dahil olduğu büyük bir gaz işleme tesisi projesinin feshedilmesiyle ilgilidir.[1] Süregelen jeopolitik gerilimler ve yaptırım rejimleri arasında Rusya’da faaliyet gösteren yabancı bankaların karşılaştığı derinleşen karmaşıklıkların ve operasyonel zorlukların altını çizilmektedir.
Mahkeme kararı, Baltık Denizi’ndeki sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) terminalinin iptal edilen inşaatıyla ilgili bir davadan kaynaklanmaktadır. Başlangıçta Renaissance Heavy Industries ve Alman şirketi Linde tarafından üstlenilen proje bankalar tarafından garanti edilmiş fakat Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının ardından Batı yaptırımlarının uygulanması sebebiyle durma noktasına gelmiştir. Rus gaz devi Gazprom’un bir iştiraki olan RusChemAlliance tarafından yönetilen LNG terminali projesi, RusChemAlliance’ın talebi üzerine durdurulmuştur. Projenin operatörü olan RusChemAlliance, Linde’ye bir gaz işletme tesisinin inşası için avans ödemesi yapmıştır.
Alman haber ajansı DPA’ya göre projenin iptal edilmesiyle birlikte şirket Deutsche Bank’tan yaklaşık 238,61 milyon Avro (260 milyon $) ve Commerzbank’tan 94,92 milyon Avro (103 milyon $) talep ederek mali tazminat istemiştir. Batı’nın Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımlar, projenin tamamlanmasını sağlamak üzere sözleşmelerin bir parçası olan banka garantilerinin geri çekilmesine yol açmıştır. Bu geri çekilme, RusChemAlliance’ın projenin sona ermesinden önce yapılan yatırımlar için tazminat talebiyle dava açmasına sebebiyet vermektedir. Deutsche Bank, yaptığı açıklamada, projeye ilişkin bir tazminat anlaşması kapsamında yaklaşık 260 milyon Avro (283 milyon $) tutarında bir karşılık ayırdığını açıklamıştır.[2] Banka, Rusya’daki bu mahkeme kararının acil operasyonel sonuçlarını ve Rus mahkemelerinin iddiaya ilişkin tutumunu değerlendirmenin gerekliliğini vurgulamıştır.
Deutsche Bank için mahkeme, menkul kıymetler, gayrimenkuller ve banka hesapları da dahil olmak üzere çeşitli varlık türlerinde 238.6 milyon Euro’ya (259 milyon $) kadar haciz uygulanmasına karar vermiştir. Buna karşılık Deutsche Bank’ın Frankfurt’taki genel merkezi, davanın mali etkilerini göz önünde bulundurarak halihazırda yaklaşık 260 milyon Euro tutarında karşılık ayırdıklarını açıklamıştır. Banka, “Bu iddianın Rus mahkemeleri tarafından nasıl uygulandığını görmemiz ve Rusya’daki acil operasyonel etkiyi değerlendirmemiz gerekecek” demiştir. Buna rağmen Deutsche Bank, S&P 500 için 2024 yılsonu hedefini, büyük aracı kurumlar arasında en yükseği olan 5.500’e revize etmiş ve bu iyimserliğin temel sebebi olarak güçlü kurumsal kazançları göstermiştir.[3] Deutsche Bank’ın bir tazminat sözleşmesi kapsamında yaklaşık 260 milyon Avro tutarında karşılık ayırması, finansal risk yönetimindeki öngörüsünü göstermektedir.
Benzer şekilde Commerzbank da menkul kıymetler ve Moskova’nın merkezinde bulunan önemli bir mülkü de içeren 93,7 milyon avro (101,85 milyon dolar) değerindeki varlıklarına el konulmasıyla karşı karşıya kalmıştır. Son raporlar itibariyle Commerzbank mahkemenin kararına ilişkin bir açıklama ya da yanıt yayınlamamıştır.
Bu eylemlere ek olarak Rus mahkemesi, ilgili bir davanın parçası olarak UniCredit’in (CRDI.MI) iki iştirakindeki varlıklarına, hesaplarına, mülklerine ve hisselerine de el konulmasına karar vermiştir.[4]
Bu durumda Rönesans Ağır Sanayi ve Alman şirketi Linde’nin dahil olduğu önemli bir girişim olan Baltık Denizi’ndeki LNG terminali projesi, bu daha geniş jeopolitik dinamiklerin bir kurbanı olmuştur. Proje, önemli finansal destek ve uluslararası işbirliği ile enerji altyapısını güçlendirmeyi ve gaz işleme kapasitesini arttırmayı amaçlamaktaydı. Yaptırımlar neticesinde Deutsche Bank ve Commerzbank’ın garantilerini geri çekmesi, projenin iptal edilmesine ve RusChemAlliance tarafından açılan davaya yol açmıştır.
Ukrayna’yı işgal etmesine tepki olarak Batılı ülkeler tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımların kapsamlı ve çok yönlü yaptırımların amacı, ülkeyi ekonomik olarak izole etmek ve siyasi ve askeri stratejilerini değiştirmesi için baskı uygulamaktır. Bununla birlikte, söz konusu yaptırımların dalgalanma etkileri, uluslararası iş ilişkilerini ve operasyonlarını etkileyerek direkt olarak hedeflerinin çok ötesine uzanmaktadır.
Deutsche Bank ve Commerzbank’ın Rusya’daki varlıklarına mahkeme kararıyla el konulması, jeopolitik çekişmeler ile uluslararası ticaretin kesiştiği önemli bir döneme işaret etmektedir. Bu olay, jeopolitik gerilimlerin ve ekonomik yaptırımların, özellikle bankacılık sektöründeki çok uluslu şirketler üzerinde yaratabileceği derin ve çoğu zaman öngörülemeyen sonuçların altını çizmektedir.
Yaşanan hukuki ihtilafın daha geniş bağlamı, iki yıl önce Ukrayna’yı işgal etmesine tepki olarak Batılı ülkeler tarafından Rusya’ya uygulanan geniş kapsamlı yaptırımlar olmuştur. Bu yaptırımlar, Rus tüzel kişileri ve Batılı firmaları içeren çeşitli uluslararası iş anlaşmalarını ve finansal operasyonları sekteye uğratarak karmaşık hukuki ve mali zorluklar yaratmıştır.
Mahkeme kararı, hukuki ve finansal sistemlerin uluslararası ilişkilerle kesiştiği jeopolitik çatışmaların küresel ticari faaliyetler üzerindeki geniş kapsamlı etkilerini örneklemektedir. Varlıklara el konulması, siyasi ve ekonomik yaptırımlardan etkilenen bölgelerde faaliyet gösteren çok uluslu şirketler ve finans kuruluşlarının karşılaştığı önemli risk ve belirsizliklerin altını çizmektedir. Durum geliştikçe, bankaların bu kararın yasal sonuçlarını ve operasyonel etkilerini yönlendirmeleri, uluslararası yaptırımlara uyumu dengelemeleri ve Rusya’daki finansal risklerini yönetmeleri gerekecektir.
Deutsche Bank ve Commerzbank için operasyonel sonuçlar önemlidir. Rusya’daki varlıklarına el konulması yerel operasyonlarını sekteye uğratabilir, müşterilerine hizmet verme kabiliyetlerini etkileyebilir ve daha fazla mali incelemeye yol açabilir. Bankaların Rusya’daki risklerini yeniden değerlendirmeleri gerekecektir. Ayrıca, varlıklara el konulması bankaların küresel operasyonlarını etkileyebilir. Özellikle siyasi açıdan istikrarsız bölgelerdeki projelerle ilgili olarak risk yönetimi çerçevelerinde ayarlamalar yapılmasını gerektirebilir. Bu durum aynı zamanda kapsamlı jeopolitik risk değerlendirmelerinin önemini ve uluslararası ticari faaliyetlerde acil durum planlaması ihtiyacını vurgulamaktadır.
Olayın sonuçları Deutsche Bank ve Commerzbank’ın ötesine geçerek, yüksek riskli yargı bölgelerine maruz kalan diğer çok uluslu şirketler için uyarıcı bir örnek olarak hizmet etmektedir. Bu olay, jeopolitik belirsizlikleri dikkate alan sağlam risk değerlendirme ve yönetim stratejilerine duyulan kritik ihtiyacın olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Şirketlerin yatırımlarını çeşitlendirmeleri, siyasi risklerin yüksek olduğu bölgelere bağımlılıklarını azaltmaları ve yasal ve mali güvencelerini geliştirmeleri gerekebilir.
İleriye dönük olarak Deutsche Bank ve Commerzbank’ın varlıklara el konulmasına itiraz etmek veya uzlaşmaya varmak için uzun süreli hukuki mücadelelere girmeleri muhtemeldir. Bu davalar, uluslararası iş dünyası ve hukuk çevreleri tarafından yakından izlenecek olup aşağıdaki hususları etkileyebilecektir.
İhtilafın çözümünün finans sektörünün geneli üzerinde de etkileri olacaktır. Bankaları ve diğer finans kuruluşlarını, siyasi açıdan istikrarsız bölgelere olan maruziyetlerini yeniden değerlendirmeye ve benzer risklere karşı yasal ve mali korumalarını güçlendirmeye sevk edebilir.
Kapsamlı risk yönetimi, stratejik planlama ve karmaşık yasal ve düzenleyici ortamlarda gezinme becerisinin kritik önemini vurgulamaktadır. Bu durum geliştikçe, jeopolitik istikrarsızlık ve ekonomik yaptırımlar karşısında çok uluslu şirketlerin dayanıklılığı ve uyum sağlama kabiliyeti hakkında değerli bilgiler sağlayacaktır. Bu ihtilafın sonucu, uluslararası ticari faaliyetler ve giderek daha fazla birbirine bağlanan bir dünyada jeopolitik riskleri yönetmek için kullanılan stratejiler üzerinde kalıcı etkilere sahip olacaktır.
[1] “Russian court freezes assets of 2 German banks in gas project dispute”, AP News, https://apnews.com/article/deutsche-bank-assets-frozen-sanctions-gas-russia-8563331741bb8e04f6a5de7128ddf0cd#, (Erişim Tarihi: 20.05.2024).
[2] Aynı yer.
[3] “Deutsche Bank lifts S&P 500 year-end target to Street-high of 5,500”, Reuters, https://www.reuters.com/business/finance/deutsche-bank-lifts-sp-500-year-end-target-street-high-5500-2024-05-20/, (Erişim Tarihi: 20.05.2024).
[4] “Russian court seizes Deutsche Bank, Commerzbank assets as part of lawsuit”, Reuters, https://www.reuters.com/business/finance/russian-court-seizes-deutsche-bank-assets-part-lawsuit-2024-05-18/, (Erişim Tarihi: 20.05.2024).
