Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 19 Aralık 2022 tarihinde Belarus’u ziyaret etmesi ve bu kapsamda Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’yla görüşmesi hem zamanlama açısından hem de Ukrayna Savaşı’nın seyri bakımından dikkatleri üzerine çekmiştir.
Bilindiği üzere, Belarus Rusya’yla komşu olmanın ötesinde çok yakın askeri ve siyasi ilişkilerde bulunmuş ve uluslararası medya tarafından bu ülke, Rusya’nın “en yakın müttefiki” olarak değerlendirilmiştir. Ancak iki ülke liderinin görüşmeleri, özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan sonra hep Moskova’nın ev sahipliğinde gerçekleşmiştir. 19 Aralık 2022 tarihinde gerçekleştirilen ziyaretin uluslararası kamuoyunun gündemine gelmesi ise olağanın aksine, Putin’in Lukaşenko’yla görüşmek için Minsk’e gitmesinden kaynaklanmaktadır. Nitekim analistler, bu ziyaretin amacının Belarus’uN Ukrayna Savaşı’na resmen dahil edilmesi olabileceğini dile getirmektedir.[1]
2020 Protestoları’ndan beri Belarus Cumhurbaşkanı, Rusya yanlısı politikalarından ötürü Belaruslular tarafından eleştirilmektedir. Ülke içindeki bu tenkitlerin yanı sıra Rusya-Ukrayna Savaşı başladıktan sonra Lukaşenko’nun Moskova yönetimini desteklemesi, Avrupa Birliği (AB) ve Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımlara Belarus’u da dahil etmesiyle sonuçlanmıştır. Buna rağmen Lukaşenko Hükümeti, Avrupa-Atlantik siyasetinden dışlanmayı, Rusya’yla ilişkilerini koparmaya tercih etmiştir.
Ukrayna Savaşı başladığında, iki ülke arasındaki yakın ilişkilerden dolayı Belarus’un savaşa doğrudan katılacağı tahmin edilmekteydi.[2] Ancak Belarus Cumhurbaşkanı’nın Moskova’ya olan desteği halen sürse de Belarus, Ukrayna Savaşı’na resmen dahil olmamıştır. Kuşkusuz savaşa katılmanın askeri işbirliğiyle kıyaslandığında çok daha farklı neticeleri olacaktır.
Öncelikle, Belarus’un askeri gücünü değerlendirmek gerekmektedir. Askeri gücün rakamlarla ifade edildiği Global Fire Power isimli internet sitesindeki endekse göre, 2022 yılında Belarus’un askeri gücü, 142 ülke arasında 52. sırada yer almaktadır. Aynı endekste, Rusya 2. ve Ukrayna da 22. sıradadır.[3] Çeşitli perspektiflerden değerlendirildiğinde, Belarus’un Rusya’ya askeri olarak çok büyük bir katkıda bulunamayacağı düşünülmektedir.
Durum böyleyken, şayet Rusya Belarus’u Ukrayna Savaşı’na dahil etmek istiyorsa, buradaki amacı Ukrayna’yı kuzeyden kuşatmak; yani Belarus’un coğrafi konumunu kullanmak olacaktır. Halihazırda Rusya ve Belarus’un sürpriz bir şekilde Belarus’un Ukrayna sınırında askeri tatbikatlara başlaması da buna işaret etmektedir. Bunun yanı sıra söz konusu senaryoda Belarus’un insani gücünün de kullanılacağı öngörülmektedir.
Tahmin edileceği gibi Lukaşenko, Belarus’un savaşa sürüklenmesi halinde zararlı çıkacağının farkındadır. Bu sebeple Belarus lideri, sık sık savaş karşıtı olduğunu ve Ukrayna’daki savaşın bir an önce bitmesini arzu ettiğini dile getirmektedir.[4] Belarus’un zaten az olan nüfusu, ülkenin savaşa katılması durumunda daha da azalacaktır.
Ayrıca Belarusluların savaşa katılmak istemediği de bilinmektedir. Bu sebeple de Belarus’un vereceği böylesi bir karar, 2020 Protestoları’nın çok daha ötesinde bir halk tepkisine yol açabilir. Kısacası Minsk Hükümeti, Ukrayna Savaşı’na dahil olmanın hem ülke hem de kendileri için iyi olmayacağını düşünmektedir.
Öte yandan Belarus’un savaşa dahil edilmesi halinde, ülkenin yalnız başına Ukrayna’ya karşı ateş açmayacağı aşikardır. ABD Savaş Araştırmaları Enstitüsü’ne (ISW) göre Kremlin, Putin’in Lukaşenko’ya Rusya’yla entegrasyon konusunda daha fazla taviz vermesi için baskı yapma niyetini gizlemeye çalışmıştır.[5] Dolayısıyla Lukaşenko, her ne kadar on aydır savaştan uzak kalmayı başarsa da Moskova’nın ısrarları doğrultusunda bunu sürdürebileceği konusunda bazı soru işaretleri vardır.
Rus liderin Lukaşenko’yla Minsk’te görüşmesinin ardından Ukrayna’dan da cevap gecikmemiştir. Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenski, başta İngiltere olmak üzere Avrupa liderlerine hitapta bulunarak bu ülkelerden Ukrayna’ya yönelik askeri yardımların artmasını talep etmiştir. Ayrıca Ukrayna, son günlerde Rus güçlerinin Belarus sınırından sadece 85 mil uzakta bulunan Kiev’i bir kez daha ele geçirmeyi veya Batı silahlarını ve Polonya’dan Ukrayna’ya yardım akışını engellemeyi amaçlayan yeni bir saldırı hazırlığında olabileceği konusunda defalarca uyarmıştır.”[6]
Sonuç olarak Putin’in üç buçuk senenin ardından Belarus Cumhurbaşkanı’nı Minsk’te ziyaret etmesi dikkat çekmiştir. Siyasi analistler, Putin’in ziyaretinin Ukrayna Savaşı başladığından beri doğrudan savaşa dahil olmayan Belarus’un tavrını değiştirmek amacıyla gerçekleştiğini ifade etmiştr. Böyle bir durumda hem Kiev hem de Minsk için işlerin seyri değişecektir. Belarus’un savaşa katılması durumunda ülkede ayaklanmalar meydana gelebilir. Öte yandan Ukrayna’da kuzeyden yeni bir cephe açılacaktır. Bu yüzden de Kiev, Avrupalı müttefiklerine ek yardım için çağrıda bulunmaktadır.
[1] Pjotr Sauer, “Putin’s Mission to Minsk Raises Fears He Will Drag Belarus into Ukraine War”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/dec/19/belarus-ukraine-war-putin-meets-lukashenko, (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
[2] Maria Yeryoma, “Does Belarus’ Military Have The Capacity to Attack Ukraine?”, The Kyiv Independent, https://kyivindependent.com/regional/Does-Belarus-military-have-the-capacity-to-attack-Ukraine, (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
[3] “2022 Belarus Military Strength”, GFP, https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=belarus, (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
[4] Artyom Shraibman, “Won’t Get Fooled Again: Is Lukashenko Trying to Distance Himself From Russia?”, Carnegie Endowment for International Peace, https://carnegieendowment.org/politika/87140, (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
[5] “Russian Offensive Campaign Assessment, December 19”, Institute for the Study of War, https://www.understandingwar.org/backgrounder/russian-offensive-campaign-assessment-december-19, (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
[6] Anatoly Kurmanaev vd., “Putin Visits Belarus, Stirring New Concern on Future of Ukraine War”, The New York Times, https://www.nytimes.com/2022/12/19/world/europe/belarus-putin-kyiv.html, (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
