Pakistan’da Şahbaz Şerif’in Başbakan olmasının ardından İslamabad yönetimi, Batı Dünyası’yla ilişkilerine ivme kazandırmaya başlamıştır. Bu kapsamda bağların güçlendirildiği ülkelerden biri de Fransa’dır. Nitekim Paris’in de Asya coğrafyasına ilgi duyduğu bilinmektedir. Bu yüzden de Fransa, Pakistan’la ilişkilerin geliştirilmesine sıcak bakmaktadır.
Nitekim iki ülke arasında 10 Şubat 2023 tarihinde Paris’te, Pakistan-Fransa ikili siyasi istişarelerinin 14. turu gerçekleştirilmiştir. Pakistan’ı Dışişleri Bakan Yardımcısı Asad Majeed Khan temsil ederken; Fransa heyetine ise Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Anne-Marie Descôtes liderlik etmiştir. Bağlarını derinleştirme yolunda olan taraflar arasında “İkili İşbirliği Yol Haritası” imzalanmıştır. Aynı zamanda taraflar, enerji, bilişim, tarım ve hayvancılık, turizm ve diğer sektörlerde işbirliğini geliştirme konularında da mutabakata varmıştır. Ayrıca toplantıda, ikili, bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında kapsamlı görüş alışverişinde bulunulmuştur. [1]
Paris-İslamabad ortaklığında, son dönemlerde bir gelişme söz konusudur. Taraflar, yalnızca siyasi istişareler değil; iktisadi faaliyetler aracılığıyla da yakınlaşmaktadır. Uluslararası girişimler de iki ülkenin yakınlaşmasında önemli bir rol oynamaktadır. 20 Eylül 2023 tarihinde Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Kurulu Toplantısı’nın oturum aralarında iki ülke lideri arasında yapılan görüşmeler, bu anlamda örnek teşkil etmektedir. Söz konusu görüşmeye istinaden yapılan ortak açıklama da Fransa-Pakistan ilişkilerinin gelişeceğinin göstergesi olarak yorumlanabilir.[2]
Bahse konu görüşmede Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Şerif, Pakistan ekonomisini canlandırmak için birlikte çalışma kararı almıştır. Şerif-Macron görüşmesi, ikili ilişkilere ivme kazandırmasının yanı sıra Pakistan’ın dış politika adımları noktasında da ayrı bir önem taşımaktadır. Söz konusu görüşme, Pakistan Başbakanı’nın yedi yıl aradan sonra stratejik bir Avrupa ülkesi lideriyle ilk kez bir araya gelmesi bakımından oldukça mühim bir gelişmedir.[3]
Tarafkar arasındaki yakınlığı arttıran bir unsur da insani yardım faaliyetleridir. Örneğin Fransa, sel felaketinden etkilenen Pakistan’a yüklü miktarda insani yardım taahhüdünde bulunarak destek olmuştur. 9 Ocak 2023 tarihinde de Pakistan Hükümeti ve BM ortaklığında Cenevre’de gerçekleştirilen İklime Dirençli Pakistan Uluslararası Konferansı’nda Fransız Kalkınma Ajansı, Pakistan’ı yeniden inşa etmek için 386,5 milyon dolara varan projeler uygulayacağını duyurmuştur.[4]
Bahse konu olan konferansın temelleri, Macron-Şerif görüşmesinde atılmıştır. Dolayısıyla iki ülke arasındaki istişarelerin yeni kapılar açtığı söylenebilir. Bu nedenle de imzalanan “Yol Haritası”nın da yeni başlangıçlara zemin oluşturması beklenebilir. Bu anlamda Paris-İslamabad hattında yükselişe geçen olumlu ilişki dinamiğinin gelişerek devam edeceğini öngörmek mümkündür. Nitekim siyasi istişarelerin 15. turunun 2024 yılında İslamabad’da yapılmasına karar verilmiştir.[5] Bu da bir yıl boyunca ortaklıkların güçlendirilmesi ve sonraki toplantı için hazırlık yapılması anlamına gelmektedir. Aynı zamanda toplantıların bir rutin haline getirildiği de görülmektedir.
Uluslararası ilginin Asya coğrafyasına yönelmesi bağlamında Paris’in politika adımları da çeşitlenmiş ve gelişmiştir. Bu anlamda İslamabad’la kurulan bağlar, mevcut konjonktürle de ilişkilidir. Yani Pakistan Hükümeti’nin Amerika Birleşik Devletleri’yle (ABD) olan münasebetleri ve Batı Dünyası’na yönelik politikası da yaşanan gelişmeleri etkilemektedir. Fransa’nın adımları, bir yandan da Avrupa Birliği ve Avrupalı ülkelerin politikaları çerçevesinde ele alınabilir. Bu anlamda Paris’in kendini öne çıkarmaya çalıştığı iddia edilebilir.
Diğer taraftan Fransa-Pakistan münasebetleri, Paris’in Asya-Pasifik politikası kapsamında da ele alınabilir. Zira Fransa, bölgede ciddi anlamda varlık göstermektedir. Fransa’nın yedi adet denizaşırı bölgesi bulunmaktadır. Aynı zamanda bir milyonun üzerinde Fransa vatandaşının da bölgede bulunduğu bilinmektedir.[6] Bu anlamda Pakistan’la ilişkilerin geliştirilmesi ve ortaklıkların güçlendirilmesi, Hint-Pasifik stratejisinin alt kollarından biri olarak okunabilir. Deniz aşırı topraklarının güvenliği ve bölgeye geçiş konusunda Pakistan’ın da mühim bir stratejik nokta olduğu söylenebilir. Mozambik açıklarındaki Mayotte ve La Reunion gibi adalar Pakistan’a coğrafi olarak yakındır. Pakistan’la mevcut savunma ve askeri işbirliğinin geliştirilmesine odaklanılması da bu kapsamda değerlendirilebilir.
Askeri işbirliği noktasındaki bir başka husus da terörizmle mücadelede işbirliğini güçlendirme amacıdır. Mevcut durumda Pakistan güvenlik ve istikrar konusunda zorlu bir süreçten geçmektedir. Terör örgütü Tehrik-i Taliban Pakistan (TTP) ülke çapındaki saldırılarını arttırmıştır. Bu noktada ABD’nin TTP terör örgütüne karşı İslamabad’a sözlü desteğini sık sık dile getirdiği bilinmektedir. Fransa’nın da Batılı aktörlerin tutumunu yansıttığı söylenebilir. Dolayısıyla İslamabad, Paris’le güvenlik temelli işbirliği adımlarını geliştirmek isteyebilir.
Netice itibarıyla Fransa ile Pakistan arasındaki ilişkiler olumlu bir ivmeye sahiptir. Siyasi istişare toplantıları da çeşitli alanlardaki ortaklıkları güçlendirme konusunda etkili olmaktadır. Paris-İslamabad münasebetlerinin gelişmesinde Fransa’nın önemli bir Avrupalı aktör konumunda olması, Paris’in Asya-Pasifik jeopolitiğine yönelik stratejik hedeflerinde Pakistan’ın taşıdığı önem ve İslamabad’ın Batı Dünyası’yla bağlarını güçlendirme isteği etkili olmaktadır.
[1] “Pakistan, France Sign ‘Roadmap’ for Deepening Ties”, Tribune, https://tribune.com.pk/story/2400501/pakistan-france-sign-roadmap-for-deepening-ties, (Erişim Tarihi: 13.02.2023).
[2] “PM Shehbaz Meets President Macron, Other Leaders as UNGA Opens”, Pakistan Today, https://www.pakistantoday.com.pk/2022/09/20/pm-meets-french-president-macron-austrian-chancellor-on-sidelines-of-unga-session/, (Erişim Tarihi: 13.02.2023).
[3] “France to Help Pakistan ‘Revive’ Economy”, Tribune, https://tribune.com.pk/story/2377578/france-to-help-pakistan-revive-economy, (Erişim Tarihi: 13.02.2023).
[4] “France’s Macron Pledges $10.7M in Humanitarian Aid for Pakistan”, Anadolu Agency, https://www.aa.com.tr/en/europe/frances-macron-pledges-107m-in-humanitarian-aid-for-pakistan/2783652, (Erişim Tarihi: 11.02.2023).
[5] “14th Round of Pakistan-France Bilateral Political Consultations Held in Paris”, MOFA, https://mofa.gov.pk/14th-round-of-pakistan-france-bilateral-political-consultations-held-in-paris/, (Erişim Tarihi: 13.02.2023).
[6] “The Indo-Pacific Region: A Priority for France”, France Diplomacy, https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/asia-and-oceania/the-indo-pacific-region-a-priority-for-france/, (Erişim Tarihi: 13.02.2023).
