Mekong Bölgesi, son zamanlarda telekom dolandırıcılığı faaliyetlerinin yoğun olarak görüldüğü ve bölge ülkelerinin ortak güvenlik sorunu çerçevesinde çözüm arayışında bir araya geldiği bir alan olarak karşımıza çıkmıştır. Bölgedeki dolandırıcılık faaliyetleri, sınır ötesi suç ağları tarafından yürütülmektedir ve genellikle Çin vatandaşlarını hedef almaktadır. Çin vatandaşlarının son dönemde telekom dolandırıcılığı tuzağına düşmeleriyle beraber büyük sıkıntılar yaşadıkları görülmüştür. Artan vakalar üzerine Çin, hem Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) hem de Mekong ülkeleri olarak bilinen Myanmar, Tayland ve Kamboçya gibi ülkelerle işbirliğini artırmaya yönelik adımlar atmaya başlamıştır.
Myanmar ve Tayland’da faaliyet gösteren yasa dışı merkezler, Çin vatandaşlarını hedef alan birçok dolandırıcılık girişiminde bulunmuştur.[1] Son zamanlarda üst düzey yetkililerin açıklamalarından yola çıkarak bu meselenin Çin ve komşu ülkeler için önemli bir anlaşmazlık oluşturduğu ve hem ekonomik hem de sosyal sorunlara yol açtığını söylemek mümkündür. Bu bağlamda Çin, özellikle ASEAN ülkeleriyle işbirliğini güçlendirerek bu soruna karşı kapsamlı bir mücadele stratejisi geliştirmeyi amaçlamaktadır. 16 Ocak 2025 tarihinde yaptığı açıklamada Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, ASEAN ülkeleriyle telekom dolandırıcılığına karşı ortak bir yaklaşım geliştirilmesi gerektiğini vurgulamıştır.[2]Çin’in bu çağrısındaki amacı, sınır ötesi dolandırıcılık merkezlerini etkisiz hale getirmek ve uluslararası işbirliğini artırmaktır. Bu kapsamda, özellikle Tayland ve Myanmar gibi ülkelerle yapılan görüşmeler büyük önem arz etmektedir. ASEAN ülkeleriyle yapılan bu işbirliği çerçevesinde dolandırıcılık merkezlerinin tespit edilmesi ve bu merkezlerin faaliyetlerinin durdurulması öncelikli hedefler arasında yer almıştır.
Myanmar ve Tayland’daki sınır bölgelerinde yer alan yasa dışı merkezlerin, Çin vatandaşlarını hedef alan dolandırıcılık faaliyetlerini yürüttüğü bilinmektedir. Myanmar, telekom dolandırıcılığının merkezi konumunda olması nedeniyle Çin’in odaklandığı başlıca ülkelerden biri olmuştur. Çin bu süreçte ekonomik teşvikler ve diplomatik araçlar yoluyla Myanmar hükümetini dolandırıcılık faaliyetlerine karşı daha kararlı adımlar atmaya teşvik etmiştir. Myanmar’daki askeri cuntanın, Çin’in talepleri sonucu dolandırıcılık ağlarına yönelik operasyonlarını hızlandırdığı görülmüştür.[3] Çin’in çağrıları sonucunda Myanmar Hükümeti, dolandırıcılık faaliyetlerini hedef alan birçok operasyon düzenlemiş ve 50.000’den fazla dolandırıcılık merkezi çalışanını sınır dışı etmiştir.[4] Bu operasyonlar, Myanmar’ın yalnızca Çin’le değil aynı zamanda bölgesel güvenlik işbirliği mekanizmalarıyla uyum içinde hareket ettiğini göstermektedir. Bu tür merkezlerin etkisiz hale getirilmesi, bölgesel güvenlik açısından önemli bir adımdır.
Bu süreçte Çin, yalnızca diplomatik yollarla değil, aynı zamanda ekonomik yardımlarla da bu ülkelerin desteğini kazanmayı başarmıştır. Bu açıdan Tayland ve Myanmar’a sağlanan teknoloji ve altyapı desteği, dolandırıcılıkla mücadelede önemli bir avantaj sağlamıştır. Aynı şekilde Tayland’ın telekom dolandırıcılığına karşı Çin’le bir koordinasyon merkezi kurması, bölgesel işbirliğinin somut bir örneği olarak nitelendirilebilir. Bu merkez, dolandırıcılık faaliyetlerini izlemek, veri paylaşımını artırmak ve ortak operasyonları kolaylaştırmak için önemli bir platform sunmuştur. Bu doğrultuda Tayland’daki operasyonlar, Çin vatandaşlarını hedef alan çağrı merkezlerini tespit etmede başarılı olmuştur. Tayland’ın Çin’le ortak düzenlediği operasyonlar aynı şekilde yasa dışı dolandırıcılık merkezlerinin kapatılmasında da etkili olmuştur. Çin, Tayland’a teknik destek ve eğitim sağlayarak bu operasyonların başarısını artırmıştır. Bu bağlamda Tayland Hükümeti’nin Çin’den gelen taleplere olumlu yanıt vererek bölgesel güvenlik işbirliğinin önemini bir kez daha vurgulamış olduğu söylenebilir.
Laos, Kamboçya ve Vietnam da aynı şekilde Mekong bölgesindeki dolandırıcılık faaliyetlerinin önlenmesine yönelik çabalara katılmıştır. Bu ülkeler, sınır güvenliğini artırmak, yasa dışı çağrı merkezlerini tespit etmek ve bölgedeki suç ağlarını engellemek için Çin’le ortak operasyonlar düzenlemiştir. Özellikle Kamboçya, dolandırıcılık faaliyetlerini önlemek için Çin’den gelen teknik destekten faydalanmaktadır. Vietnam ise bu mücadelede hem diplomatik hem de yasal düzenlemelerle aktif bir rol oynamaktadır. Çin’in Vietnam’la yaptığı ortak çalışmalar, telekom dolandırıcılığına yönelik bölgesel işbirliğini güçlendiren bir diğer örnektir.
Çin, sınır ötesi dolandırıcılıkla mücadelede teknoloji kullanımını artırarak sahte çağrı ve mesaj trafiğini daha etkin bir şekilde engellemeyi amaçlamaktadır. Özellikle Tayland ve Myanmar gibi ülkelerde faaliyet gösteren dolandırıcılık ağlarına karşı bu ülkelerin hükümetleriyle işbirliği yapılarak mücadelenin başarısı ve etkinliği artırılmıştır.[5] Çin, bu bağlamda Myanmar ve Tayland sınırında faaliyet gösteren yasa dışı grupların etkisiz hale getirilmesi için askeri ve sivil yetkililerle yakın temas halinde kalmıştır.[6]
Mekong bölgesinde telekom dolandırıcılığıyla mücadelede Çin’in liderlik rolünün bölgesel güvenliği sağlamada kritik bir öneme sahip olduğu görülmektedir. Myanmar, Tayland, Laos, Kamboçya ve Vietnam ile yapılan ortak çalışmalar, dolandırıcılık merkezlerinin etkisiz hale getirilmesinde önemli başarılar sağlamıştır. Çin’in teknolojik yenilikler, diplomatik girişimler ve ekonomik yardımlarla bu soruna sunduğu çözümler, diğer ülkeler için de örnek teşkil edebilir. Mekong ülkelerinin bu konuda Çin’le geliştirdiği işbirliği, bölgesel ve küresel güvenlik için önemli bir model sunmaktadır. Aynı şekilde Çin’in uluslararası kamuoyuna yaptığı çağrılar, telekom dolandırıcılığıyla mücadelede farkındalık yaratmıştır. Özellikle ASEAN ülkelerinin yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri (ABD) gibi diğer büyük aktörlerin de bu konuda işbirliğine davet edilmesi ve birlikte operasyonlar yürütülmesi, mücadelenin ciddiyeti açısından dikkat çekicidir.[7]
Sonuç olarak Çin’in ASEAN ülkeleriyle telekom dolandırıcılığına karşı yürüttüğü mücadele, bölgesel güvenlik açısından önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Myanmar’daki operasyonlar ve Tayland’la kurulan koordinasyon merkezi, bu çabaların ne kadar ciddi olduğunu göstermektedir. Çin’in teknolojik yenilikler, diplomatik girişimler ve ekonomik yardımlarla bu sorunun çözümüne yönelik sunduğu model, diğer ülkeler için de örnek teşkil edebilir. Diğer ülkelerin de bu konuda işbirliği yapmaya davet edilmesi, Çin’in dolandırıcılıkla mücadelede ve başta Çin vatandaşları olmak üzere bu tür önlenebilir suçlar karşısında mağduriyet yaşayan insanlar için uluslararası bir model oluşturma çabalarını yansıtır niteliktedir. Ancak bu tür suçların tamamen önlenmesi ve bu açıdan bölgesel güvenliğin sağlanması, uzun vadeli ve sürdürülebilir işbirliğine bağlı olacaktır.
[1] O’Grady, V., “China, Myanmar and Thailand pledge to Combat Fraud Centres”, Developing Telecoms, https://developingtelecoms.com/telecom-business/telecom-regulation/17887-china-myanmar-and-thailand-pledge-to-combat-fraud-centres.html, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
[2] “Wang Yi: China to crack down on telecom fraud with ASEAN countries”, CGTN, https://news.cgtn.com/news/2025-01-16/Wang-Yi-China-to-crack-down-on-telecom-fraud-with-ASEAN-countries-1AdsBvwerbW/p.html, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
[3] “Myanmar Junta’s No.2 meets Thai military as Chinese pressure rises on border scams”, The Irrawaddy,https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmar-juntas-no-2-meets-thai-military-as-chinese-pressure-rises-on-border-scams.html, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
[4] “China, Myanmar, and Thailand unite to Dismantle Telecom Fraud Centers”, Telecom Review, https://telecomreviewasia.com/news/policy-news/4804-china-myanmar-and-thailand-unite-to-dismantle-telecom-fraud-centers/, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
[5] “China urges ASEAN states to fight cross-border crimes in show of new urgency”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/china-vows-reunite-scam-victims-with-families-crack-down-cross-border-criminal-2025-01-16/, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
[6] Wang, Q. & Zhao, J., “Telecom fraud fight intensified”, China Daily, https://www.chinadaily.com.cn/a/202501/17/WS67899bbca310f1265a1db5fe.html, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
[7] “China, U.S. work together on telecom fraud case, recovering 1.7 million USD”, Xinhua, https://english.news.cn/20241107/a5fa3c986a9d4a0d852be6063dfdb080/c.html, (Erişim Tarihi: 28.01.2025).
