Myanmar’ın cuntacı lideri Min Aung Hlaing, 11 Ocak 2024 tarihinde Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) tarafından gönderilen özel bir temsilciyle bir araya gelmiştir. Ülkedeki barış çabalarını teşvik eden ASEAN’ın başkanlığını şu anda Laos yapmaktadır. Myanmar, 2021 yılındaki askeri darbeden bu yana durmayan bir şiddet döngüsüne tanık olmuştur. ASEAN, cunta liderlerini çatışmaları durdurmaya ve “beş maddeli çözümü” uygulamaya çağırmıştır.[i]
Myanmar Cuntası, devrik rejim güçlerinden oluşan paralel Ulusal Birlik Hükümeti’ni (UBH) “terörist” olarak nitelendirmekte ve onunla diyaloğa girmeyi reddetmektedir. Laos, ASEAN başkanlığını devralmış olmasına rağmen toplantıya dair bir açıklama yapmamıştır. Aynı zamanda Laos Dışişleri Bakanlığı, yorum talebine henüz yanıt vermemiştir.[ii]
Son aylarda şiddet, özellikle ülkenin kuzeyindeki ayrılıkçı etnik örgütlerin Cunta’yı topraklarından atmaya yönelik çabalarını artırmasıyla yoğunlaşmıştır. Bu güçler, sınırda bulunan önemli bir ticaret kasabasını bile ele geçirmiştir. Myanmar Ordusu, ülke çapındaki protestolara sert bir şekilde müdahale etmesinin ardından oluşan demokrasi yanlısı milislerle birçok cephede mücadele etmektedir.[iii]
Myanmar Ordusu’ndaki generaller, yüksek düzeydeki ASEAN toplantılarına katılmaktan men edilmiştir. Buna rağmen ASEAN, özel temsilci bürosu aracılığıyla Myanmar cuntasıyla ilişkilerini sürdürmüştür. Min Aung Hlaing yönetimi, “ASEAN’ın beş noktalı uzlaşısını Devlet İdaresi Konseyi’nin yol haritasına uygun olarak uygulamakta olduğunu” duyurmuştur.[iv]
Myanmar Ordusu, iktidarı ele geçirdikten hemen sonra kendi beş noktalı yol haritalarını duyurmuşlardır. Bu plan, ASEAN planından keskin bir şekilde farklıdır ve yeni bir seçimi düzenlemek için kendi seçim kurulunu kurmaya odaklanmaktadır.[v]
ASEAN’ın Myanmar’daki krize müdahale çabaları, bölgesel istikrar açısından kritik bir rol oynamaktadır. Ancak Myanmar Cunta Lideri Min Aung Hlaing, ASEAN’ın çabalarına bağlı kalmama eğilimindedir. ASEAN’ın bu durumla başa çıkabilme yeteneği, özellikle Myanmar’daki çatışmanın derinleştiği bir dönemde bölgesel diplomasi açısından test edilmektedir.
Myanmar’daki durum, cunta yönetiminin demokrasi yanlısı hareketlere karşı sert tutumunu sürdürdüğü, etnik çatışmaların yoğunlaştığı ve ülkenin içsel olarak bölündüğü bir süreci yansıtmaktadır. Bu, ASEAN’ın çözüm sürecini karmaşıklaştıran faktörler arasında yer almaktadır.
Laos’un ASEAN dönem başkanı olarak bu süreçteki rolü dikkate değerdir. ASEAN Temsilcisi Alounkeo Kittikhoun’un Myanmar Cunta Lideri ile yaptığı görüşmelerin medyada yer almaması, Laos’un bu konuda nasıl bir tutum benimseyeceği konusunda soru işaretleri uyandırmaktadır. Laos’un bu görüşmeler hakkında sessiz kalması, ASEAN içinde birlik ve uyum konusunda potansiyel zorluklara işaret edebilir.
Myanmar Cunta Lideri Min Aung Hlaing’in söz konusu barış çabalarına rağmen diyalog başlatmaktan kaçınması, ülkedeki çatışmanın derinleşmesine neden olmuştur. Bu durum, ASEAN’ın Myanmar’daki krize etkili bir çözüm bulmasını zorlaştırmaktadır. Ulusal Birlik Hükümeti ve etnik silahlı gruplar gibi diğer paydaşların doğrudan müzakere süreçlerine dahil edilmemesi, barışın sağlanması konusunda bir engel teşkil etmektedir. ASEAN’ın tüm tarafları kapsayıcı bir diyalog sürecine dahil etmesi, sürdürülebilir bir çözüm için önemlidir.
[i] “ASEAN Special Envoy Meets Myanmar Junta Chief”, Reuters, https://www.reuters.com/world/asia-pacific/asean-special-envoy-meets-myanmar-junta-chief-2024-01-11/, (Erişim Tarihi: 11.01.2024).
[ii] “ASEAN Special Envoy Meets Myanmar Junta Chief”, SWI, https://www.swissinfo.ch/eng/asean-special-envoy-meets-myanmar-junta-chief/49117350, (Erişim Tarihi: 11.01.2024).
[iii] “Myanmar Leader Meets With ASEAN Special Envoy”, Barron’s, https://www.barrons.com/news/myanmar-leader-meets-with-asean-special-envoy-74480c2b, (Erişim Tarihi: 11.01.2024).
[iv] Aynı yer.
[v] Aynı yer.
