Lancang-Mekong İşbirliği (LMC); Kamboçya, Laos, Myanmar, Vietnam, Tayland ve Çin olmak üzere 6 üye ülkeden oluşmaktadır. Bu işbirliği, sürdürülebilir kalkınmayı ön plana çıkararak bölge ülkeleri arasındaki eşitsizliği azaltarak ve ASEAN kalkınma sürecini destekleyerek Mekong ekonomik bölgesinde işbirliği çerçevesi geliştirmeyi amaçlamaktadır.[i] LMC, su kaynaklarının güvenliği açısından da stratejik bir öneme sahiptir. Çünkü insanlık için temel ihtiyaç olan su, ülkeler arası işbirliğinin yanı sıra çatışmaları beraberinde getirebilmektedir. LMC ile bölgede yaşayan insanlar daha fazla temiz içme suyundan faydalanabilmişlerdir.
Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, 14-17 Ağustos 2024 tarihleri arasında 9. LMC Dışişleri Bakanları Toplantısına eş başkanlık etmek ve Çin, Laos, Myanmar ve Tayland Dışişleri Bakanları arasında görüşmelere katılmak üzere Myanmar’ı ziyaret etmiş ve Tayland’a geçmiştir. Wang’ın Myanmar ziyaretle ilgili olarak Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, ziyaretin çeşitli alanlarda karşılıklı yarar sağlayan ikili işbirliğini derinleştirmeyi, iki halk arasındaki yakın dostluk bağını pekiştirmeyi ve ortak bir geleceğe sahip Çin-Myanmar toplumunun inşasını ilerletmeyi amaçladığını söylemiştir.
Sözcü, Çin ve Mekong ülkeleri liderlerinin stratejik rehberliği altında Çin’le birlikte ortak bir geleceğe sahip bir topluluk inşa ettiklerini açıklamıştır. Ayrıca LMC’yi ilerletmek için sonraki adımları planlamayı Lancang-Mekong bölgesini yüksek kaliteli Kuşak ve Yol işbirliği için bir örnek, Küresel Kalkınma ve Güvenlik Girişimi’ni uygulamak için bir öncü ve Küresel Medeniyet Girişimi için bir önder haline getirmeyi umduğunu sözlerine eklemiştir.[ii]
2016 yılında LMC’nin kuruluşundan bu yana altı ülke, ortak kalkınma için karşılıklı yarar anlayışıyla fikir birliği oluşturmuş ve birlikte çalışmışlardır. Çin-Laos Demiryolu, Çin-Tayland Demiryolu ve Siem Reap-Angkor Uluslararası Havaalanı gibi bağlantı projeleri ile bölge ticareti ve sınır ötesi seyahatler artırılarak Çin ile Mekong ülkeleri arasındaki yıllık ticaret hacmi iki katına ulaşmıştır.
LMC Özel Fonu, LMC Bumper Harvest Projeleri, Lancang-Mekong Tatlı Bahar Eylemi ve Yeşil Lancang-Mekong Girişimi de dahil olmak üzere yüzlerce geçim işbirliği projesini destekleyerek bu ülkelerin halklarına somut kazançlar sağlamıştır.[iii]
LMC, Kuşak ve Yol Girişimi’nin (KYG) önemli bir bileşeni ve aynı zamanda Çin ile ASEAN arasında önemli bir alt-bölgesel işbirliği mekanizmasıdır. LMC, üye ülkeler arasında beş öncelikli işbirliği alanına odaklanmaktadır: bağlantı, üretim kapasitesi, sınır ötesi ekonomik işbirliği, su kaynakları yönetimi, tarım ve yoksulluğun azaltılması. LMC, altı üye ülke arasındaki iyi komşuluk, dostluk ve pragmatik işbirliğini derinleştirmiş; altı üye ülkenin ekonomik ve sosyal kalkınmasını teşvik etmiş ve Lancang-Mekong Havzası ekonomik kalkınma bölgesinin oluşturulmasına katkıda bulunmuştur. LMC, üye ülkelerin işbirliğine öncülük eden bir motor gibidir.[iv]
Bölgede, Çin-Hint Yarımadası Ekonomik Koridoru, Çin-Myanmar Ekonomik Koridoru, Çin-Laos Sınır Ekonomik İşbirliği Bölgesi, Çin-Vietnam Sınır Ekonomik İşbirliği Bölgesi ve Kamboçya’daki Sihanoukville Özel Ekonomik Bölgesi gibi birçok büyük işbirliği programı veya projesi geliştirilmiştir.[v]
Mekong bölgesine aynı zamanda Amerika ve Japonya başta olmak üzere Güney Kore, Hindistan ve Avustralya gibi ülkeler de ilgi duymaktadır. 9 Haziran’da düzenlenen Mekong-ABD Ortaklığı Kıdemli Memurlar Toplantısı’nda Mekong-ABD Ortaklığı’nın ilerlemesi ve gelecekteki yönü ile 2024-2026 Mekong-ABD Ortaklığı Eylem Planı da dahil olmak üzere kilit gündemler görüşülmüştür.[vi]
Çin’in de çevresindeki ülkelerle diyaloglarını geliştirmesi bağlamında değerlendirildiğinde ise ABD’nin sınırları dışında yer alan bir bölgeyle temasta bulunup eylem planı yapması, Çin’i çevreleme politikası doğrultusunda hareket ettiği yönündeki görüşleri hatırlatmaktadır. ABD, çok kutuplu dünya düzeninin oluşmasında öncü olan ve giderek ekonomik gücü artan Çin’i çevrelemek için Mekong bölgesi ülkeleriyle de siyasi ilişkilerini hızlandırmaktadır.
Sonuç olarak Mekong Nehri’ni paylaşan ülkelerin ortak bir geleceği paylaşma doğrultusundaki hedefleri, büyük ölçüde ekonomik ve sosyal kalkınma bağlamında bölgedeki ülkeler arası gelişmişlik farkını azaltmaktan yanadır. Ayrıca ASEAN’ı da destekleyerek Küresel Güney ile olan işbirliğinin ilerletilmesi amaçlanmaktadır. Bölgedeki işbirliği sayesinde devletlerarası daha güçlü diyaloglar ve güven inşa edilmiştir. Çünkü günümüzde ülkelerarası rekabet; su kaynakları ya da ekonomik eşitsizliklerden kaynaklı çıkar çatışmalarından doğmaktadır. LMC ise ortak su kaynağına sahip bölgedeki ülkelerin hem bölgedeki etkinliğini artırmış hem de aynı refah seviyesine gelmesine yönelik hedefleriyle kritik bir rol oynamıştır.
[i] “Mekong-Lancang Cooperation” Bank of Thailand, https://www.bot.or.th/en/our-roles/international-cooperation/regionalfora/mekonglancang.html, (Erişim Tarihi: 15.08.2024).
[ii] “Chinese FM to visit Myanmar, travel to Thailand to co-chair 9th LMC Foreign Ministers’ Meeting, attend Informal Discussion between Foreign Ministers of China, Laos, Myanmar, Thailand”, Xinhua News, https://english.news.cn/20240813/f31f23463c714ff6be663e2ab5a129ad/c.html, (Erişim Tarihi: 13.08.2024).
[iii] “Lancang-Mekong Cooperation: So far”, China Daily, https://www.chinadaily.com.cn/a/202404/07/WS6611fba4a31082fc043c080a.html, (Erişim Tarihi: 15.08.2024).
[iv] “Lancang-Mekong Cooperation promotes regional development”, CGTN.com, https://news.cgtn.com/news/3d3d774e304d444e7a457a6333566d54/share_p.html, (Erişim Tarihi: 15.08.2024).
[v] Aynı yer.
[vi] “Strenghtening Mekong-US Partnership together with Friends of Mekong for sustainable regional development” Ministry of Foreign Affairs and International Cooperation, https://www.mfaic.gov.kh/posts/2024-06-09-News-Strengthening-Mekong-US-Partnership-together-with-Friends-of-Mekong-for-sustainable-regional-develop-12-15-35, (Erişim Tarihi: 16.08.2024).
