6 Ağustos 2024 tarihinde Ukrayna, Rusya’daki Kursk bölgesine büyük bir askeri operasyon gerçekleştirmiş ve yaklaşık olarak 500 mil karelik alana denk düşen 100 yerleşimi ele geçirerek Rusya’yı hazırlıksız yakalamıştı.[i] Yapılan askeri operasyonda gizliliğin ön planda olması, Rus askerlerinin teslim olmasına sebep olmuştu.[ii]
Rusya’nın Kursk bölgesinde yeni saldırı kuvvetleri oluşturduğu iddia edilmiştir.[iii] Ayrıca Savaş Çalışmaları Enstitüsü (ISW), Rusya’nın şehrin güneydoğusunda “taktik ilerlemeleri” kaydettiğini bildirmiştir.[iv] Ancak Kremlin, Rus güçlerinin herhangi bir hazırlık içerisinde olmadığını belirtmiştir. Bu durum, Rusya’nın Kursk bölgesini aktif bir çatışma alanı olarak görmediği şeklinde yorumlamaktadır.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenski, Kursk saldırısının “müzakere pozisyonunu güçlendirme” amacıyla yapıldığına dair iddiaları yalanlamış, Rus Ordusu’nun saldırılarını engellemeye çalıştıklarını ve diplomasi doğrultusunda barışçıl bir politika izlediklerini vurgulamıştır. [v]
Ukrayna’nın misilleme operasyon olarak nitelendirdiği Kursk saldırısı, dünya kamuoyunda sürpriz bir hamle olarak yer almıştır. Bu sürpriz saldırıya Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Ukrayna’nın savunma hakkını temsil ettiğini belirtmiştir.[vi] Ukrayna’nın uluslararası hukuk doğrultusunda (Birleşmiş Milletler 51.md.)[vii] meşru-müdafaa hakkını kullandığının altını çizen Stoltenberg, Avrupa’nın Ukrayna’ya yapmış olduğu askeri yardımların bölgedeki önemini vurgulamıştır.[viii]
Ukrayna Dışişleri Bakanı Sözcüsü, yapmış olduğu açıklama doğrultusunda Kursk topraklarına yönelik operasyondaki esas amacın Rusya-Ukrayna sınırında bozulmalara sebep olup savaşın süresini uzatmak olduğunu açıklamıştır. Buna karşılık Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova, Kursk bölgesine yönelik gerçekleşen saldırılar sonrası Ukrayna’nın müzakere olasılığını ortadan kaldırdığını belirtmiştir.[ix] Bu duruma ek olarak Zaharova’nın gerçekleşen saldırıları birer “terör faaliyeti” olarak nitelendirmesi, diplomatik çözüm arayışlarının zorlaştığını göstermektedir.[x]
NATO-Ukrayna Konseyi toplantısında yeni bir açıklama yapan Stoltenberg, “Ukrayna, Rusya’ya ait füzeleri etkisiz hale getirerek sayısız hayatı kurtarmaktadır” sözleriyle NATO’nun Kiev’e yönelik desteğini yinelemiştir.[xi]
Kursk saldırısıyla Kiev, 2022 yılından bu yana gerçekleştirdiği en derin sınır ötesi askeri operasyona imza atmıştır. Moskova’nın uzun süredir aşamalı olarak ilerlemesine karşılık bu saldırı, Kremlin’i ve Rus Ordusu’nu şaşırtmıştır. Saldırı sonrası bölgede OHAL ilan edilmesi, durumun ciddiyetini yansıtmaktadır. Yedek birlikler ve tahliye emirlerine rağmen Ukrayna’nın bölgedeki ilerlemesini durduramayan Rusya’nın büyük bir meydan okumayla karşı karşıya olduğu şeklinde yorumlanabilir. [xii]
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlangıcı olan Şubat 2022 tarihinden beri her iki ülke de savaş taktikleri açısından devamlı yeniliğe gitmektedir. Özellikle Rusya sınırlarına yakın bölgelerde yoğunluğunu arttıran Ukrayna’nın bölgede Batılı ülkelerden gelen silahları kullanması dikkat çekmektedir.[xiii] Batı menşeli silahları aktif bir şekilde kullanması halinde Ukrayna’nın Rusya topraklarındaki saldırılarını artırması muhtemeldir.
Ukrayna’nın ABD’den uzun menzilli silahların Rusya’ya karşı kullanmasına yönelik izin talepleri devam etmektedir.[xiv] Askeri uzmanların yapmış olduğu açıklamalara bakıldığında, silahların türü savaşı etkileyecek güçte olmamakla beraber stratejik hamleler ön planda tutulmaktadır.[xv]
Bu duruma ek olarak Ukrayna kuvvetlerinin Kursk cephesindeki kontrolü sürdürme kapasitesi, Rusya’nın bölgede ne kadar asker bulunduracağına bağlıdır. Çünkü Kursk bölgesindeki saldırıyla Ukrayna, Rusya’nın saldırılarına yönelik bir tampon bölge oluşturmaktadır.[xvi] Böylece Rusya’nın bölgedeki asker varlığı ve stratejileri, Ukrayna’nın ilerlemesi üzerinde belirleyici bir etken olmaya devam edecektir. Bu durumun Ukrayna-Rusya Savaşı’nın seyrini değiştirecek önemli bir faktör olarak öne çıktığı söylenebilir.
Bir diğer önemli husus ise Ukrayna’nın saldırısı nedeniyle bölgeyi terk etmek zorunda kalan Kursk vatandaşlarının haklarıdır. Saldırılardan etkilenen halka yönelik insani yardımlar devam etmektedir.[xvii] Fakat Ukrayna yetkilileri, Rusya’yı Kursk bölgesindeki sivillere insani koridor sağlamamakla suçlamaktadır.[xviii] Rusya’nın bölgede olmamasını belirten Ukrayna, Kursk’taki Rus vatandaşları için insanı yardım ve tahliye hattı oluşturduğunu açıklamıştır.[xix]
Ukrayna’nın Kursk bölgesine yönelik gerçekleştirdiği askeri operasyon hem askeri strateji hem de uluslararası siyaset açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Bu hamlenin Rusya’yı hazırlıksız yakalaması ve uluslararası kamuoyunda yarattığı etki, Ukrayna’nın askeri gücünü ve kararlılığını göstermektedir. Diğer yandan Rusya’nın karşı saldırı hazırlıkları ve diplomatik tepkileri, çatışmanın derinleşeceğine işaret etmektedir. Ukrayna’nın Batılı ülkelerden aldığı destekle birlikte sınır ötesi operasyonlarını artırması, bölgedeki güç dengesini değiştirebilir. Sonuç olarak Kursk saldırısı hem askeri hem de insani boyutlarıyla karmaşık bir kriz ortamı yaratmaktadır.
[i] Bredan Cole, “Zelensky’s Kursk ncursion Could Be Playing into Putin’s Hands”, Newsweek,https://www.newsweek.com/russia-ukraine-putin-zelensky-kursk-1946142, (Erişim Tarihi:02.09.2024).
[ii] Siobhan O’Grady, Tetiana Burianova ve Serhiy Morgunov, “Ukraine’s Gamble İn Russia Has Yet To Slow Moscow’s Eastern Assault”, The Washington Post,https://www.washingtonpost.com/world/2024/08/31/ukraine-russia-kursk-pokrovsk-sysrky/, (Erişim Tarihi:02.09.2024).
[iii] Bredan Cole, “Zelensky’s Kursk Incursion…”, a.g.m.
[iv] Aynı yer.
[v] “Ukrayna’nın Kursk saldırısı ateşkes görüşmelerini nasıl etkiler?”, Anadolu Ajansı,https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ukraynanin-kursk-saldirisi-ateskes-gorusmelerini-nasil-etkiler/3314859, (Erişim Tarihi:02.09.2024).
[vi] “NATO Terms Ukraine’s Surprise Kursk Offensive a Legitimate Act”, We News,https://wenewsenglish.pk/nato-terms-ukraines-surprise-kursk-offensive-a-legitimate-act/, (Erişim Tarihi:02.09.2024).
[vii] Madde 51: Bu Antlaşma’nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler üyelerinden birinin silahlı bir saldırıya hedef olması halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekli önlemleri alana dek, bu üyenin bireysel ya da ortak meşru savunma hakkını ortadan kaldırmaz. Üyeler, bu meşru savunma hakkını kullanırken aldıkları önlemleri hemen Güvenlik Konseyi’ne bildirirler. Güvenlik Konseyi, bu Antlaşma’ya göre uluslararası barış ve güvenliğin korunması veya yeniden kurulması için gerekli gördüğü biçimde hareket etme yetki ve görevini her zaman sürdürebilir. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/2212020141836bm_01.pdf, (Erişim Tarihi: 03.09.2024).
[viii] Aynı yer.
[ix] “Rusya: Ukrayna’nın Kursk’a Saldırısı, Müzakere Olasılığını Ortadan Kaldırdı”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-ukraynanin-kurska-saldirisi-muzakere-olasiligini-ortadan-kaldirdi/3309766, (Erişim Tarihi:02.09.2024).
[x] “Ukraine’s Incursion into Russia’s Kursk Region is Legitimate, Says Head Of Nato”, Forces News,https://www.forcesnews.com/ukraine/ukraines-incursion-russias-kursk-region-legitimate-says-head-nato, (Erişim Tarihi: 02.09.2024).
[xi] Aynı yer.
[xii] “Ukrayna’nın Kursk Operasyonu ve Savaşın Yeni Evresi”, Anadolu Ajansı,https://www.aa.com.tr/tr/analiz/ukraynanin-kursk-operasyonu-ve-savasin-yeni-evresi/3305494, (Erişim Tarihi: 02.09.2024).
[xiii] “Ukrayna’nın Kursk saldırısı…”, a.g.m.
[xiv] “Brendan Cole, “NATO Chief Backs Ukraine’s Invasion Of Russia”, Newsweek,https://www.newsweek.com/russia-ukraine-nato-stoltenberg-1947010, (Erişim Tarihi:02.09.2024).
[xv] Aynı yer.
[xvi] Aynı yer.
[xvii] Usman, Khurram, A shift in Ukraine’s war strategy, or an attempt to stymie “Russian military steamroller”, 2024, s. 3.
[xviii] “Russia Has Not Provided A Humanitarian Corridor From Kursk, Says Ukrainian Official”, The Kyiv Independent,https://kyivindependent.com/russia-has-not-provided-a-humanitarian-corridor-from-kursk-says-ukrainian-official/, (Erişim Tarihi:03.09.2024).
[xix] Aynı yer.
