Bilgi ve bilgi ortamının güvenliği, devletlerin ulusal güvenliğini doğrudan ve aktif şekilde olarak etkileyen bir faktördür. Ulusal, bölgesel ve uluslararası güvenliğin temel bileşeni olan bilgi güvenliği, devletlerarası düzeyde en çok tartışılan konulardan biri olarak ön plana çıkmaktadır. Günümüzde bilgi güvenliğinin sağlanmasına ve bu alandaki yeni sorun ve tehditlerle mücadele edilmesine büyük önem verilmektedir. Aynı zamanda kritik ulusal altyapılara yönelik saldırılar da giderek daha karmaşık hale gelmektedir. Zira bilgi ve iletişim teknolojileri; fikirlerin yayılması ve insan hak ve özgürlüklerini ihlal eden sınır ötesi suçların işlenmesi maksadıyla her geçen gün daha fazla kullanılmaktadır.
İki kutuplu dünya sisteminin çökmesiyle birlikte, güvenlik ve istikrarın yeni araçlarla sağlanması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Orta Asya devletleri, bağımsızlıklarından bu yana ulusal güvenliklerine yönelik çeşitli tehditlerle karşı karşıya kalmıştır. Bunlardan biri olan bilgi güvenliği, ekoloji, enerji ve uluslararası güvenliğin diğer yönlerini geride bırakmış, ulusal güvenliğin bir parçası haline gelmiştir.
Kırgızistan, 1991 yılında dünya arenasına bağımsız bir aktör olarak çıkmıştır. Bağımsızlık dönemi boyunca bilgi politikasının temel standartları çeşitli düzenlemelerle yasal çerçevede belirlenmiştir. Bu durum, özellikle de Kırgızistan Anayasası, 2 Temmuz 1992 tarihli Kitle İletişim Araçları, 5 Aralık 1997 tarihli Bilgiye Erişimin Garantileri ve Özgürlüğü, 28 Aralık 2006 tarihli 213 sayılı Kamu Kurumları ve Yerel Yönetimler Tarafından Tutulan Bilgiye Erişim, 2 Haziran 2008 tarihli 106 sayılı Televizyon ve Radyo Yayıncılığı gibi kanunlarla oluşturulmuştur.i Ancak kanunların metinsel analizi, hiçbirinin “bilgi güvenliği” kavramını tanımlamadığını göstermektedir.
Bilgi güvenliğinin tanımı, bileşenleri, unsurları ve uygulama mekanizmalarındaki birçok teorik eksiklik nedeniyle ek bir yasal çerçevenin benimsenmesi zaruri hale gelmiştir. Bu bağlamda 12 Haziran 2012 tarihinde Ulusal Güvenlik Konsepti kabul edilmiştir.ii Söz konusu belge, bilgi güvenliğini sağlama konularını içeren ve iç ve dış tehditlerini tanımlayan bir metindir.
Buna ek olarak bilgi güvenliği yöntemlerini iyileştirmek, bilgi güvenliğine yönelik tehditleri değerlendirmek ve bilgi alanında etkili bir karşı koyma sistemi oluşturmak amacıyla 3 Mayıs 2019 tarihinde 2019-2023 Kırgızistan Bilgi Güvenliği Konsepti onaylanmıştır.iii Bu konseptte, bilgi güvenliğinin ulusal güvenliğin bileşenlerinden olduğu belirtilmektedir. Ayrıca söz konusu ülkenin bilgi ortamındaki ulusal çıkarlarının, yaşamsal temellerinin ve değerler sisteminin korunmasının sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve bireylerin, toplumun ve devletin korunması için önemli bir ihtiyaç olduğu vurgulanmıştır.
Kırgızistan’ın gelişiminin mevcut aşaması, bilgi güvenliği üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda bilgi ilişkilerinin artan rolü, kamu makamlarının ve sivil toplum kuruluşlarının bilginin yaratılması, dönüştürülmesi ve tüketilmesiyle ilgili faaliyetlerinin kilit bileşenidir. Halihazırda Kırgızistan’ın dijital dönüşümüne yönelik proje ve programlar devlet düzeyinde aşamalı olarak uygulanmaktadır.iv
Küresel medya ve iletişim mekanizmalarının dünyanın çeşitli ülkelerindeki ekonomik, siyasi ve sosyal durumun gelişimi üzerindeki rolü ve etkisi giderek artmaktadır. Son yıllarda farklı ekonomik ve siyasi ortamlara sahip ülkelerde meydana gelen köklü değişiklikler, bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı da dahil olmak üzere kitleleri yönetmek için yeni teknolojilerin bu süreçlerdeki kilit rolüne işaret etmektedir. Bunlar; internet siteleri, sosyal ağlar ve mobil uygulamalardır.
İnternetin Kırgızistan nüfusu tarafından yaygın kullanımı, devletin çıkarlarına zarar verecek şekilde iç siyasi durum üzerinde kasıtlı etki yaratmak için kullanılmasına da kapı aralamaktadır. Kırgızistan’ın 31 Ekim 2018 tarihli ve 221 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’yle onaylanan 2018-2040 Ulusal Kalkınma Stratejisi’ne göre devlet, bilgi ve iletişim teknolojileri ile bilgi sistemlerinin siber güvenliğini sağlamak ve siber tehditlere ve siber olaylara müdahale etmek için bir sistem oluşturmak ve her türlü aşırılık ve terörizmi önlemek maksadıyla kritik bilgi güvenliği alanlarına odaklanacaktır.v
Bununla birlikte bilişim teknolojileri uygulama alanı sınır ötesi bir nitelik taşımaktadır. Bu nedenle bilgi güvenliğini sağlamaya yönelik ulusal tedbirler hem ikili ve çok taraflı hem de bölgesel ve küresel düzeylerde birleştirilmiş eylemlerle tamamlanmaktadır. Bu bağlamda Bişkek hem diğer devletlerle ikili hem uluslararası kuruluşlarla çok taraflı olarak işbirliği yürütmektedir.
Bu doğrultuda uluslararası bilgi güvenliği alanındaki etkileşim, Kırgızistan’ın üye olduğu Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) üye devletleri arasındaki işbirliğinin öncelikli alanlarındandır. Nitekim uluslararası kuruluşlar kapsamında ortak bir kavramsal çerçeve oluşturmak ve bilimsel yaklaşımlar ile pratik bilgi güvenliği sağlama alanlarını bir araya getirmek için sistematik çalışmalar yürütülmektedir.
9 Aralık 2022 tarihinde Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sayın Sadır Caparov ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, uluslararası bilgi güvenliği alanında işbirliğine ilişkin ortak bir açıklama yapmıştır. Açıklamada, modern bilgi ve iletişim teknolojilerinin uluslararası barış, güvenlik ve istikrarın korunması hedefleriyle bağdaşmayan amaçlar için giderek daha fazla kullanıldığı ve bu nedenle söz konusu teknolojilerin hukuka aykırı bir şekilde uygulanmasının vatandaşlar, toplum ve devlet için giderek daha fazla tehdit oluşturduğu ifade edilmiştir.vi
Taraflar, bilgi ve iletişim teknolojilerinin sınır ötesi niteliğini göz önünde bulundurarak, bilgi güvenliğinin sağlanmasına yönelik ulusal tedbirlerin ikili, çok taraflı, bölgesel ve küresel düzeylerde konsolide eylemlerle tamamlanması gerektiğine inandığını; zira bilgi güvenliğine yönelik zorluklara ve tehditlere etkili bir yanıt verilmesinin tüm uluslararası toplumun ortak çabalarını gerektirdiğini belirtmektedir. Anlaşma, bilgi güvenliğini sağlamak maksadıyla ortak mekanizmalar geliştirmeyi amaçlamakta ve çeşitli bilgi güvenliği durumlarını kontrol etmek ve etkilemek için birleşik mekanizmalar kurulmasını öngörmektedir.
Aslında bu belge, 25 Şubat 2021 tarihinde Rusya’nın başkenti Moskova’da imzalanmış ve Cogorku Keneş tarafından aynı yılın Kasım ayında onaylanmıştır. Belgenin 1. maddesinin 6. paragrafına göre, uluslararası bilgi güvenliğine yönelik temel tehditlerin listesi arasında, “taraf devletlerin sosyo-politik ve sosyo-ekonomik sistemlerine, manevi, ahlaki ve kültürel çevrelerine zararlı bilgilerin yayılması ifadesi yer almaktadır. Bu da tarafların bilgi güvenliği konusuna önem verdiğini göstermektedir.
Sonuç olarak hızla gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri, küresel ölçekte hayati öneme sahip bir olgu olarak devlet faaliyetlerinin tüm alanlarına nüfuz etmiş ve hükümet ile sivil toplum arasındaki etkileşim için mühim bir araç haline gelmiştir. Bilgi güvenliğini sağlamaya yönelik tedbirler hem ikili ve çok taraflı düzeylerde hem de bölgesel ve küresel düzeylerde birleştirilmiş eylemlerle tamamlanmaktadır. Rusya’yla yapılan işbirliği de Kırgızistan’ın bilgi güvenliğini sağlama mekanizmasını iyileştirmeyi amaçlayan kapsamlı önlemlerin bir parçasıdır. Çünkü Bişkek yönetimi, bilgi güvenliğinin sağlanmasını uzun vadeli stratejik hedeflerinin mühim bir sac ayağı olarak değerlendirmektedir.
i “О гарантиях и свободе доступа к информации”, Kırgız Cumhurı̇yetı̇ Adalet Bakanlığı, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/589, (Erişim Tarihi: 23.12.2022).
ii “Концепция национальной безопасности Кыргызской Республики”, Kırgız Cumhurı̇yetı̇ Adalet Bakanlığı,http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/61367,(Erişim Tarihi: 23.12.2022).
iii “О Концепции информационной безопасности Кыргызской Республики на 2019-2023 годы”, Kırgız Cumhurı̇yetı̇ Adalet Bakanlığı, http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/13648,(Erişim Tarihi: 23.12.2022).
iv Aynı yer.
v Aynı yer.
vi “Совместное заявление Президента Российской Федерации В.В.Путина и Президента Киргизской Республики С.Н.Жапарова о сотрудничестве в области обеспечения международной информационной безопасности”, Kremlin, http://kremlin.ru/supplement/5878, (Erişim Tarihi: 23.12.2022).
