27 Haziran 2019 tarihinde Kolektif Güvenlik Anlaşma Örgütü (KGAÖ) Genel Sekreterleri Komite Toplantısı, dönem başkanlığını üstlenen Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te gerçekleştirilmiştir. KGAÖ Dışişleri ve Savunma Bakanları Toplantıları geçtiğimiz nisan ve mayıs aylarında Kırgızistan’da düzenlenmişti. Küresel terör örgütlerinin Afganistan’da kümelenmeye başlaması ve özellikle Türk Cumhuriyetlerinden Ortadoğu’daki terör faaliyetine katılan kimselerin memleketlerine dönüş yapması gibi meseleler, bu toplantının önemini arttırmaktadır. Bu sebeple, söz konusu çalışmada KGAÖ Genel Sekreterleri Komite Toplantısı ve örgütün son dönemdeki faaliyetleri ele alınmaktadır.
KGAÖ Kırgızistan Genel Sekreteri Damir Saginbayev’in ev sahipliğinde gerçekleşen toplantıda bölgesel ve uluslararası meseleler ele alınmıştır. Belarus, Ermenistan, Kazakistan, Rusya, Tacikistan Genel Sekreterleri ve KGAÖ Genel Sekreter Vekilinin gerçekleştirdiği toplantı sonucunda altı belge imzalanmış ve iki belge Genel Sekreterler tarafından onaylanmıştır. Kriz yönetimi, üye devletler arasında koordinasyonun sağlanması ve 2019-2020 yıllarında yapılacak çalışmaları kapsayan belgeler, örgütün etkinliğini artırmayı amaçlamaktadır. Toplantı sonrası basına konuşan Damir Sagınbaev’e göre, KGAÖ’ye üye devletler için istikrarsızlığın kaynağı Afganistan’dır ve İslam kılıfı altındaki terör örgütleri KGAÖ için en büyük tehditlerdir.[1]
Toplantıda onaylanan en önemli belgelerden biri de Afganistan-Tacikistan sınır güvenliğine ilişkin ek tedbirlerin alınmasıyla ilgili mutabakat zaptıdır. Orta Asya-Afganistan hattındaki en zayıf halkanın Tacik-Afgan sınırı olduğu herkesin malumudur. Bu yüzden tarafların söz konusu sınıra odaklanması doğaldır. Küresel terör örgütlerinin Afganistan’ın kuzeyinde güçlenmeye başladığı ve bölgede en az 5 bin teröristin bulunduğu gelen bilgiler arasındadır. Terör örgütleri, Tacikistan’ın istikrarını bozmak için şimdiye kadar Tacik hapishanelerinde iki isyan çıkartmış ve bir isyan teşebbüsünde bulunmuşlardır. Bunun yanı sıra, ses getiren iki kanlı terör eylemi gerçekleştirmişlerdir. Bu durumdan en fazla rahatsız olan ülkelerin başında Rusya gelmektedir. Öyle ki Moskova, sürekli Tacikistan’ın istikrarına vurgu yapmakta ve Afganistan’ın kuzeyindeki terör unsurlarına dikkat çekmektedir. Rusya’da yaşayan Taciklerin sayısını göz önünde bulundurduğumuzda, Tacikistan’ın istikrarsızlaşmasının Rusya’yı doğrudan etkileyeceğini söyleyebiliriz. Bişkek’teki toplantıda konuyla ilgili açıklamalarda bulunan KGAÖ Rusya Genel Sekreteri Nikolay Patruşev, ülkesinin Tacikistan Ordusu’nu gerekli silahlarla donatacağını açıklamıştır.
Bişkek’teki toplantıda karara bağlanan bir başka önemli mesele de üye devletler arasındaki askeri operasyon ve tatbikatların sayısının arttırılacak olmasıdır. 2019 yılında ilk defa örgüte üye devletler arasında teröre bulaşan, terör örgütüne üye olan veya militan tedarik edenlerin tutuklanmasına yönelik kapsamlı bir operasyon başlatılmıştır. KGAÖ Genel Sekreter Vekili Valeriy Semerikov’un bildirdiğine göre, 2019 yılında Belarus, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan’da yapılacak askeri tatbikatlara 12 bin asker iştirak edecektir. Ayrıca, örgüt bünyesinde uyuşturucuyla mücadele amacıyla “Kanal” ve düzenin sağlanmasına yönelik “İllegal” operasyonları düzenlenmektedir.
KGAÖ Genel Sekreterlerini makamında kabul eden Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov yaptığı konuşmada, terör bölgesinden memleketlerine dönenlerin rehabilitasyonu meselesine dikkat çekmiştir. Bunun yanı sıra Ceenbekov, uyuyan hücrelerin bertaraf edilmesi ve uluslararası terörün mali kaynağından biri olan Afgan uyuşturucu trafiğinin kesilmesi gerektiğini vurgulamıştır.[2]
4 Temmuz 2019 tarihli Bişkek Toplantısı ve genel olarak örgütün çalışmaları hakkında Minsk’te basın toplantısı düzenleyen KGAÖ Genel Sekreter Vekili Valeriy Semerikov, NATO’nun KGAÖ ile işbirliği geliştirmek yerine Bağımsız Devletler Topluluğu coğrafyasında renkli devrimler düzenlemekle uğraştığını bildirmiştir. KGAÖ’ye üye ülkelerin Suriye, Libya ve İran olmadığını hatırlatan Semerikov, ABD’nin buraları istikrarsızlaştırma konusunda başarısız olacağını açıklamıştır.[3]
Bişkek Toplantısı’ndan anlaşılacağı üzere örgüt sadece terör meselesiyle değil, bölge güvenliğini ilgilendiren diğer bütün meselelerle yakından ilgilenmektedir. Rusya ve ABD’nin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan (INF) çekilmesinden sonra Moskova önderliğinde faaliyetlerini yürüten KGAÖ’nün bölge güvenliğindeki öneminin daha da artacağı söylenebilir.
[1] “Komitet Sekretarey Sovetov Bezopasnosti ODKB Na Zasedanii V Bishkeke 27 Iyunya Obsudil Situatsiyu V Afganistane I Dopolnitel’nyye Mery Po Protivodeystviyu Mezhdunarodnomu Terrorizmu I Ekstremizmu, Prinimayemyye V Formate Organizatsii”, Organizatsiya Dogovora o Kollektivnoy Bezopasnosti, https://odkb-csto.org/news/news_odkb/komitet-sekretarey-sovetov-bezopasnosti-odkb-na-zasedanii-v-bishkeke-27-iyunya-obsudil-situatsiyu-v-/, (Erişim Tarihi: 05.07.2019).
[2] “Prezident Sooronbay Jeenbekov: Terrorizm Menen Küröşüüdö Natıyjaluu Jıyıntıktarga Kollektivdüü Jol Menen Gana Jetişüügö Bolot”, Kırgız Respublikasının Prezidenti, http://president.kg/kg/okujalar/zhanylyktar/14481_prezident_sooronbay_gheenbekov_terrorizm_menen_krshd_natiyghaluu_ghiyintiktarga_kollektivd_ghol_menen_gana_ghetishg_bolot, (Erişim Tarihi: 05.07.2019).
[3] “ODKB Nastorazhivayet, Chto NATO Ne Sotrudnichayet S Organizatsiyey”, Sputnik Belarus, https://sputnik.by/press_center/20190704/1041905156/Semerikov-ODKB-nastorazhivaet-chto-NATO-ne-sotrudnichaet-s-organizatsiey.html, (Erişim Tarihi: 05.07.2019).
