Kanada Başbakanı Justin Trudeau, iktidardaki gücü zayıfladıkça artan zorluklarla karşı karşıya kalmakta ve muhtemelen partisinin gelecek yılın başlarında iktidarı kaybedeceği düşünülmektedir. Dokuz yılı aşkın süredir görevde olan iktidardaki Liberal Parti, artan seçmen memnuniyetsizliği, ekonomik zorluklar ve parti içi anlaşmazlıklarla karşı karşıyadır. Bu durum parti içinde yoğun tartışmalara yol açarken, Trudeau’nun kenara çekilmesi ve yeni bir liderliğe yol açması çağrıları gündeme gelmiştir.
Uzun süredir Trudeau’nun kişisel popülaritesine ve progresif imajına sırtını dayayan Liberaller şimdi bir dönüm noktasında olduklarını düşünmektelerdir. Seçmen yorgunluğu, yükselen enflasyon ve tırmanan konut krizi halkın güvenini aşındırmış durumdadır. Anketler Liberallerin bir sonraki seçimde büyük bir yenilgi alacağını ve sağ eğilimli Muhafazakar Parti’nin kesin bir zafer kazanacağını öngörmektedir.
Trudeau’nun liderliği, partisi içinde de eleştiri konusu haline gelmiştir. Kanada Yayın Kurumu’na (CBC) göre, partinin geleneksel kalesi Ontario’dan 50’den fazla Liberal Parlamento Üyesi, endişelerini dile getirmek üzere hafta sonu bir araya gelmiştir. Bir zamanlar Trudeau’nun sadık bir müttefiki olan Chandra Arya, “Liderliğin şimdi değişmesinden başka bir alternatif yok” demiştir.
Maliye Bakanı Chrystia Freeland, yeni Amerika Birleşik Devletleri (ABD) yönetiminin göreve başlamasına bir aydan kısa bir süre kala, 23 Aralık günü aniden istifa etmiştir. Kanada-ABD ilişkileri üzerine özel bir kabine komitesine de başkanlık eden Freeland, ABD ile ilişkilerin yönetilmesinde ve Kanada’nın 10 eyaletiyle yaklaşan ticaret tehditlerine karşı birleşik bir yanıt oluşturma çabalarının koordine edilmesinde kilit bir rol oynamıştır.[1] Trudeau’nun daha düşük bir kabine pozisyonu teklif etmesiyle tetiklenen istifası, hükümeti kritik bir noktada kargaşa içinde bırakmıştır. Freeland, Trudeau’nun harcama planlarına ilişkin endişelerini dile getirerek, bu planların Kanada’nın ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın uygulamakla tehdit ettiği gümrük vergilerinden kaynaklanacak ekonomik zarara dayanma kabiliyetini tehlikeye atabileceği uyarısında bulunmuştur. Ontario Başkanı Doug Ford, “Ülke olarak güç ve birlik sergilemeliyiz ve şu anda Ottawa’da kaos var” diyerek durumun ciddiyetinin altını çizmiştir.
İstifa, eyalet başkanlarını dahi hazırlıksız yakalamıştır. Trudeau’yu sert bir dille eleştiren Alberta Başkanı Danielle Smith, başkanların Freeland’ın ayrılışını ancak ABD’nin ticaret tehditlerini görüşmek üzere planlanan bir konferans görüşmesinin ortasında öğrendiklerini açıklamıştır. “Liderliğe ihtiyacımız var ve bu liderlik değil” diyen Smith, federal düzeyde artan işlevsizlik algısının altını çizmiştir. Freeland’ın görevden ayrılması Trudeau’nun kenara çekilmesi yönündeki çağrıları yoğunlaştırmıştır. Trudeau’nun istifa etmesi halinde Liberal Parti bir halef seçme göreviyle yüzleşmek zorunda olacaktır. Potansiyel adaylar arasında eski Maliye Bakanı Freeland, Dışişleri Bakanı Mélanie Joly, İnovasyon Bakanı François-Philippe Champagne ve eski Merkez Bankası Başkanı Mark Carney yer almaktadır. Ancak herhangi bir adayın halkın partiye olan güvenini yeniden tesis edip edemeyeceği belirsizliğini korumaktadır.
Trudeau şu ana kadar hemen görevi bırakacağına dair herhangi bir işaret vermemiştir. Edinilen bilgilere göre tatil sezonunu siyasi geleceği üzerine düşünerek geçirmeyi planlamaktadır. Seçenekler arasında mart ayında yapılacak güven oylamasında olası bir yenilgiye kadar görevde kalmak, ocak ayında istifa ederek geçici bir lidere izin vermek ya da liderliğin yenilenmesi için zaman kazanmak amacıyla parlamentoyu tatil etmek yer almaktadır.
Muhalefetteki Muhafazakarlar, Trudeau’nun düşen onay oranlarından cesaret alarak eleştirilerini yoğunlaştırmışlardır. Liberalleri mali açıdan kötü yönetimle itham etmekte ve Liberal yönetimin devam etmesi halinde ekonomik istikrarsızlık yaşanacağı uyarısında bulunmaktadırlar. Buna karşılık Liberaller, Muhafazakarları kemer sıkma yanlısı olarak gösteren kampanya reklamları yayınlamış olsa da Trudeau’nun kendisi bu çabalarda dikkat çekici bir şekilde yer almamaktadır.
Bu arada muhalefet partileri, Trudeau Hükümeti’nin ABD’nin ticari tehditlerine etkili bir şekilde yanıt veremediğini iddia etmektedir. Önümüzdeki ekonomik zorlukların üstesinden gelebilecek istikrarlı bir hükümetin kurulması için seçim çağrısında bulunmaktadırlar.[2]
Trudeau’nun bir zamanlar yenilikçi değerlerin ve dünya çapındaki beğeninin simgesi olan liderliği, artık uçurumun kenarında sallanmaktadır. Freeland’in istifası, hükümetin ABD’nin potansiyel gümrük vergileri de dahil olmak üzere acil iç ve uluslararası zorlukları ele alma kabiliyetindeki çatlakları ortaya çıkarmıştır. Liberal Parti’nin ekonomik zorluklar, seçmen memnuniyetsizliği ve iç bölünmeler karşısında geçerliliğini koruma mücadelesi, siyasi uzun ömürlülüğün tehlikeli doğasının altını çizmektedir.
Kanada yakın tarihinin siyasi ve ekonomik açıdan en istikrarsız dönemlerinden birini yaşarken, Başbakan Justin Trudeau ve iktidardaki Liberal Parti kritik bir kavşakta durmaktadır. Dokuz yılı aşkın bir süre iktidarda kaldıktan sonra, bir zamanlar dinamik ve ileriye dönük bir yönetim olarak görülen parti, şimdi seçmen yorgunluğu, iç anlaşmazlıklar ve sıradan Kanadalıların mücadelelerinden giderek artan bir kopukluk hissine saplanmış görünmektedir. Hızla artan konut maliyetlerinden enflasyon baskısına kadar, artan zorluklar Liberal hükümeti hem kamuoyu eleştirilerine hem de siyasi muhalefete karşı savunmasız bırakmıştır. Trudeau’nun hemen istifa etme konusundaki isteksizliği Liberal Parti’yi tehlikeli bir durumda bırakmıştır. Trudeau’nun görevde kalmayı tercih etmesi halinde parti, muhtemelen mart ayında yapılacak bir güvensizlik oylamasında neredeyse kesin bir yenilgiyle karşı karşıya kalabilir. Böyle bir sonuç Liberalleri hazırlıksız ve siyasi olarak zayıflamış bir şekilde seçimlere gitmek zorunda bırakacaktır.
Alternatif olarak Trudeau, ocak ayında kenara çekilerek partiye geçici bir lider ataması ve yenilenme sürecini başlatması için zaman tanıyabilir. Ancak parti, tabanını yeniden canlandırabilecek ve halkın güvenini yeniden kazanabilecek bir halef etrafında birleşmekte zorlandığı için bu yol bile zorluklarla doludur. Mélanie Joly, François-Philippe Champagne ve Mark Carney gibi adaylar yeni perspektifler sunabilir, ancak partinin Kanadalıların gözündeki konumunu kurtarıp kurtaramayacakları açık bir soru olmaya devam etmektedir.
Trudeau, ister kenara çekilsin ister başka bir gün mücadele etmek için kalsın, hükümetinin bu zorluklara etkili bir şekilde yanıt verme yeteneği Kanada siyasetinde bu dönemi tanımlayacak ve nihayetinde Justin Trudeau’nun mirasını belirleyecektir.
[1] “Canada government adrift after finance minister resigns, Trump tariffs loom”, Reuters, https://www.reuters.com/world/americas/canada-government-adrift-after-finance-minister-resigns-trump-tariffs-loom-2024-12-17/, (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
[2] “Canada’s Trudeau faces increasing pressure from his own MPs to quit”, Reuters, https://www.reuters.com/world/americas/canadas-trudeau-faces-increasing-pressure-his-own-mps-quit-2024-12-23/, (Erişim Tarihi: 27.12.2024).
