2025 yılı başı itibariyle Kanada ekonomisinde belirginleşen tüketim daralması, hükümet politikalarında ani değişiklikleri de beraberinde getirmiştir. Ocak ayında perakende satışlarda %0.6’lık bir düşüş gözlenmiş; şubat ayı için yapılan öncü değerlendirmeler de bu gerilemenin %0.4 oranında devam edeceğini göstermiştir.[1] Bu tablo, tüketici harcamalarının zayıfladığını ve ekonomik faaliyetin soğuma eğiliminde olduğunu ortaya koymaktadır. Bu ekonomik görünüm karşısında Başbakan Mark Carney liderliğindeki federal hükümet, sermaye kazançları üzerindeki vergi artışını içeren öneriyi geri çekerek önemli bir politika değişikliğine gitmiştir.[2]
Kanada İstatistik Kurumu’nun 21 Mart 2025 tarihinde yayımladığı verilere göre, ocak ayında toplam perakende satışlar bir önceki aya kıyasla %0.6 oranında azalarak 69.4 milyar Kanada dolarına gerilemiştir.[3] Bu düşüş, son iki yıl içinde hacim bazında kaydedilen en belirgin azalma olarak dikkat çekmektedir. Özellikle otomotiv ve parça satışlarında %2.6, gıda ve içecek perakendecilerinde ise %2.5 oranında bir daralma yaşanmıştır.[4] Aralık ayında yaşanan alışveriş artışının ardından gelen bu düşüş, birçok ekonomist tarafından mevsimsel bir düzeltme olarak görülse de verilerin işaret ettiği tüketici güvenindeki azalma daha yapısal bir durgunluğa işaret etmektedir.
Bu düşüşün ardında birkaç temel faktör bulunmaktadır. Öncelikle Aralık 2024 tarihinde uygulamaya alınan ve Şubat 2025 tarihi ortasında sona eren geçici bir satış vergisi muafiyeti, yılın son ayında tüketimi yapay şekilde artırmış, ocak ayında ise bu destekleyici etkinin ortadan kalkmasıyla tüketim normale dönmüştür. Ancak yalnızca bir normalleşme değil, reel bir daralma da söz konusudur. Zira hacim bazında %1.1’lik düşüş bu görüşü desteklemektedir.[5]
Kanada ekonomisi üzerindeki baskılar yalnızca iç talepteki daralmayla sınırlı değildir. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump’ın 2025 yılı başında uygulamaya koyduğu yeni gümrük tarifeleri, Kanada ihracatçıları ve genel ekonomik iklim üzerinde belirsizlik yaratmıştır. Bank of Canada, bu tarifelerin doğrudan etkilerinin mart ayı verilerine yansıyacağını öngörse de tüketicilerin bu gelişmeler karşısında harcamalarını kısmaya başlamış olmaları dikkat çekicidir. Belirsizlik ortamı, yalnızca işletmelerin değil, hane halklarının da geleceğe dair temkinli davranmasına neden olmaktadır.
Bu koşullar altında Kanada Merkez Bankası’nın büyüme projeksiyonları da aşağı yönlü revize edilmiştir. Tüketici harcamalarının toplam GSYH’nin yaklaşık %40’ını oluşturduğu göz önüne alındığında, bu alandaki daralma büyüme üzerinde ciddi baskı yaratabilir.[6]
Ekonomik verilerdeki bu olumsuz gidişatın tam ortasında, Başbakan Mark Carney’nin ofisi 21 Mart 2025 tarihinde yaptığı açıklamada, sermaye kazançlarının vergilendirilme oranını artırmaya yönelik önerinin geri çekildiğini duyurmuştur.[7] Başlangıçta bu vergi artışının sermaye kazançları için uygulanan “dâhil edilme” oranının artırılmasını içermesi ve yüksek gelirli yatırımcılardan daha fazla vergi alınması planlanmıştır.
Ancak hükümet, bu politikayı yürürlüğe koymak yerine geri adım atmayı tercih etmiştir. Bu kararın arkasında yatan en önemli neden, ekonomik büyümeye zarar verebilecek olası yatırım kaçışları ve belirsizlik ortamında iş dünyasına verilecek yanlış mesaj riskidir. Ayrıca hükümet, küçük işletmelerin, çiftçilerin ve balıkçıların satışlarından elde ettiği kazançlara yönelik yaşam boyu sermaye kazancı muafiyeti limitini 1.25 milyon Kanada dolarına çıkarma kararını koruyacağını da açıklamıştır.[8] Bu, hükümetin ekonomik toparlanma sürecini desteklemeye çalıştığının bir göstergesi olarak yorumlanabilir.
Vergi artışından vazgeçilmesi, yalnızca ekonomik verilerle değil, siyasi baskılarla da ilişkilidir. İş dünyası temsilcileri, potansiyel yatırımcılardan gelen olumsuz tepkiler ve muhalefetin bu adımı “yatırım karşıtı” bir politika olarak lanse etmesi, hükümeti geri adım atmaya zorlayan diğer faktörlerdir. Carney yönetimi açısından bu karar, piyasaları sakinleştirme ve güven ortamını yeniden tesis etme girişimi olarak okunabilir.
Ancak bu politika değişikliği, kamu gelirleri açısından olası bir açığa da işaret etmektedir. Eğer ekonomik büyüme beklenenden daha fazla yavaşlarsa ve kamu gelirleri daralırsa, Carney hükümetinin başka alanlarda mali sıkılaştırmaya gitmesi ya da farklı vergi kalemleri üzerinde oynaması gündeme gelebilir.
Mevcut veriler ve politika eğilimleri göz önüne alındığında, Kanada ekonomisinin önümüzdeki çeyreklerde düşük büyüme ve sınırlı iç talep çerçevesinde yol alması muhtemeldir. Özellikle tüketici harcamalarındaki yavaşlamanın kalıcı hale gelmesi, ekonomik toparlanmanın hızını ciddi şekilde sınırlayabilir. ABD’yle ticari ilişkilerdeki belirsizlikler ve küresel ticaretin daralması, dış talep kanallarını da zayıflatmaktadır. Bu ortamda hükümetin genişletici mali politikalarla iç talebi desteklemeye çalışması olasıdır; ancak kamu maliyesi üzerindeki baskılar, bu hamleleri sınırlayabilir. Merkez Bankası’nın faiz politikasında daha temkinli bir yaklaşım benimsemesi beklenirken, yatırımcıların ve tüketicilerin güveninin yeniden inşa edilmesi, ekonomik istikrarın sağlanması açısından yararlı bir adım olabilir. Dolayısıyla Kanada ekonomisi kısa vadede “yumuşak iniş” senaryosuna yakın seyredebilir. Ancak yapısal reformlar ve dış ticaret kanallarının çeşitlendirilmesi sağlanamazsa, bu durgunluk daha uzun soluklu bir sorun haline gelebilir.
2025 yılı itibariyle Kanada ekonomisi, iç tüketimdeki zayıflama ve ABD kaynaklı dış baskılar nedeniyle yavaşlama sürecine girmiştir. Hükümetin sermaye kazancı vergisi artışından vazgeçmesi, ekonomik kırılganlıkları hafifletmeye yönelik stratejik bir hamle olarak öne çıkmaktadır. Ancak kalıcı toparlanma için, yalnızca geçici önlemler değil, iç talebi güçlendirecek yapısal politikalar ve ABD’ye olan ekonomik bağımlılığı azaltacak alternatif ticaret yolları üzerine girişimlerde bulunmak yararlı bir yaklaşım olacaktır.
[1] “Canada January Retail Sales Fall 0.6%; Seen down 0.4% in February”, Reuters, https://www.reuters.com/markets/canada-january-retail-sales-fall-06-seen-down-04-february-2025-03-21/, (Erişim Tarihi: 23.03.2025).
[2] “Canada PM Carney Cancels Proposed Capital Gains Tax Increase”, Reuters, https://www.reuters.com/world/americas/canada-pm-carney-cancels-proposed-capital-gains-tax-increase-2025-03-21/, (Erişim Tarihi: 23.03.2025).
[3] Mukherjee, Promit. “Canada’s January Retail Sales Shrink by 0.6%, February Sales Likely to Fall 0.4%”, Reuters, https://www.reuters.com/markets/canada-january-retail-sales-shrink-by-06-february-sales-likely-fall-04-2025-03-21/, (Erişim Tarihi: 23.03.2025).
[4] Aynı Yer.
[5] Aynı Yer.
[6] Aynı Yer.
[7] “Canada PM Carney Cancels Proposed Capital Gains Tax Increase.”, a.g.e., (Erişim Tarihi: 23.03.2025).
[8] Aynı Yer.
