Japonya’nın uzay programı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA) tarafından yönetilmektedir. JAXA, 2003 yılında kurulmuş olup uzay araştırmaları, uydu geliştirme, insanlı uzay uçuşları ve daha fazlası için çeşitli projeler yürütmektedir. Programın bazı önemli başarıları şunlardır:
- Hayabusa Misyonları: Hayabusa ve Hayabusa2, asteroidlerden örnek toplamak için gerçekleştirilen misyonlardır. Hayabusa, 2005 yılında Itokawa asteroidi üzerinde başarılı bir şekilde örnek toplamıştır. Hayabusa2 ise 2019 yılında Ryugu asteroidi ile başarılı bir görev gerçekleştirmiştir.
- Kibo Uzay Laboratuvarı: JAXA’nın Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) üzerindeki modülü olan Kibo, uzay araştırmaları için önemli bir platformdur. Japon astronotlar burada çeşitli deneyler yapmaktadır.
- Uzay Teleskopları: JAXA, uzayda gözlem yapabilen teleskoplar geliştirmiştir. Hitomi teleskobu, X-ışını incelemek üzere 2016 yılında fırlatılmış, ancak kısa bir süre sonra iletişim kaybı yaşanmıştır.
- Mizusawa Projesi: Japonya, uzayda su kaynaklarını araştırma projeleri de yürütmektedir.
Japonya, uzay araştırmalarında hem ulusal hem de uluslararası işbirliklerine önem vermekte, özellikle NASA ve Avrupa Uzay Ajansı ile ortak projeler geliştirmektedir. Uzay turizmi ve Mars’a insan göndermeyi de içeren gelecekteki planlar arasında yer almaktadır.
Japonya, 17 Şubat 2024 tarihinde ağır yük roketiyle uzayda başarılı bir test gerçekleştirmiştir. JAXA, H3 ağır yük fırlatma aracının başarılı bir şekilde fırlatıldığını duyurmuştur. 2023 yılında gerçekleşen ilk test başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Füze, Kagoshima’daki Tanegashima Uydu Fırlatma Merkezi’nden fırlatılmıştır.[i] Roket, iki uyduyu yörüngeye yerleştirmeyi amaçlamıştır. H3, yükleri yörüngeye fırlatmak için Japonya’nın ana fırlatma aracıdır. Cihaz, dört tondan fazla ağırlığındaki bir yükü güneş-senkron yörüngesine ve yaklaşık sekiz ton ağırlığındaki bir yükü jeosenkron transfer yörüngesine fırlatabilir. Bu araç, JAXA ve Mitsubishi A Heavy Industries tarafından geliştirilmiştir.[ii]
Gelecek nesil H3 ağır yük roketinin geliştirilmesi üzerine çalışmalar 10 yıl önce, 2001’den beri faaliyette olan ve önümüzdeki mali yıldan itibaren aşamalı olarak hizmet dışı bırakılması beklenen mevcut H2A fırlatma aracının yerini alması için başlamıştır. Son fırlatmayla birlikte ülke, roketin konumunu kontrol etme ve uyduları konuşlandırma yeteneğini doğrulamayı hedeflemektedir. Uydu fırlatmalarına ek olarak H3 fırlatma aracı, ABD liderliğindeki Artemis uzay programının bir parçası olarak planlanan Ay yörüngesindeki bir karakol olan Uluslararası Uzay İstasyonu ve Gateway’e malzeme ve malzeme ulaştırabilir.[iii]
Japonya Uzay Sistemleri ve diğerleri tarafından geliştirilen bir diğer mikrosatellit TIRSAT da yörüngeye fırlatılmıştır. JAXA’ya göre TIRSAT’ın dünya genelindeki fabrikalarda sıcaklıkları izleyebilen ve tedarik zinciri izlemeye yardımcı olabilen bir kızılötesi termal görüntüleme kamerası vardır.[iv]
Japonya’nın H3’ü esnek, güvenilir ve maliyet etkin uydu taşıma seçenekleri sunacak olsa da uluslararası rekabet zaten yoğundur. SpaceX’in yeniden kullanılabilir Falcon 9 roketi, ülkeler ve işletmelere uydularını uzaya göndermeleri için daha ucuz seçenekler sağlamaktadır. H3 ayrıca bu yılın ilerleyen dönemlerinde piyasaya sürülmesi beklenen Avrupa Ariane 6 ile de rekabet etmektedir.[v] Fırlatma sayısı açısından uzayda nispeten küçük bir oyuncu olmasına rağmen Japonya, ABD ile müttefik olarak işbirliği yaparak programını yeniden canlandırmaya çalışmaktadır. Tüm bunlar Çin’le küresel bir çatışma bağlamında gerçekleşmektedir. Şu anda Çin, ABD ve müttefikleri arasında özel şirketlerle işbirliği de dahil olmak üzere aktif bir uzay yarışı yaşanmaktadır. [vi]
Özetlemek gerekirse Japonya’nın ABD’yle ortaklık kurarak uzay programını aktif bir şekilde yeniden başlattığını ve başarılı projeler hayata geçirdiğini söyleyebiliriz. Bu da Japonya’nın bu pazarda yeni ve umut verici bir Asyalı aktör olarak değerlendirilmesine katkıda bulunmaktadır.
[i] “Japan successfully launches next-generation H3 rocket after failure last year”, Reuters, https://www.reuters.com/technology/space/japan-launches-h3-rocket-year-after-failed-first-flight-2024-02-17/#:~:text=TOKYO%2C%20Feb%2017%20(Reuters),last%20year’s%20inaugural%20flight%20failed, (Erişim Tarihi: 17.02.2024).
[ii] “About H3 Launch Vehicle”, JAXA, https://global.jaxa.jp/projects/rockets/h3/, (Erişim Tarihi: 17.02.2024).
[iii] “Japan succeeds in launching new H3 rocket nearly 1 year after failure”, Xinhua, https://english.news.cn/20240217/4e892f5e72024ad88fb6dc25a9429cc8/c.html#:~:text=Japan%20succeeds%20in%20launching%20new%20H3%20rocket%20nearly%201%20year%20after%20failure, (Erişim Tarihi: 17.02.2024).
[iv] “Japan’s space agency successfully launches latest H3 rocket”, The Japan Times, https://www.japantimes.co.jp/news/2024/02/17/japan/science-health/japan-h3-rocket-retry/, (Erişim Tarihi: 17.02.2024).
[v] “First Ariane 6 flight model ships to Europe’s Spaceport”, ESA, https://www.esa.int/Enabling_Support/Space_Transportation/Ariane/First_Ariane_6_flight_model_ships_to_Europe_s_Spaceport#:~:text=Ariane%206%20is%20an%20all,example%20to%20orbit%20satellite%20constellations, (Erişim Tarihi: 17.02.2024).
[vi] “In moon race with China, U.S. setbacks test role of private firms”, Reuters, https://www.reuters.com/science/moon-race-with-china-us-setbacks-test-role-private-firms-2024-01-12/, (Erişim Tarihi: 17.02.2024).
