Birleşik Krallık’ın bir parçası olan İskoçya’da Başbakan Nicola Sturgeon’un sürpriz istifasının ardından İskoç Ulusal Partisi’nin (SNP) yeni liderinin ve yeni Başbakan’ın kim olacağına dair tartışmalar alevlenmiştir. 2014 yılında Başbakanlık görevini İskoçya’nın bağımsızlık referandumunda çoğunluğun hayır demesi üzerine istifa eden Alex Salmond’dan alan Sturgeon, ülke siyasetinde uzun zamandır etkili olan bir isimdir. Ancak Sturgeon, tartışmalı cinsiyet yasası sonrasında görevinden istifa etme kararı almıştır. Bu kararını Twitter’dan duyuran Sturgeon, yaptığı açıklamada “Çoğu kişi tarafından zamanın gelmediği düşünülse de kalbim ve aklım bana zamanın geldiğini söylüyor. Ben bu cesareti göstereceğim” demiş ve görevinden ayrıldığını duyurmuştur.[1]
Bu kararın ardından ülke siyasetinde gündem çok hızlı bir şekilde değişmiş ve gözler kimlerin aday olacağına çevrilmiştir. Partinin Genel Başkanlığı ve Başbakanlık pozisyonu için ortaya üç aday çıkmıştır. Bunlar; Kate Forbes, Ash Regan ve Hamza Yusuf olmuştur. Adaylar arasında en fazla dikkat çeken isim ise Müslüman ve göçmen kimliğiyle tanınan Yusuf olmuştur.
Adaylardan muhafazakar görüşleriyle bilinen Forbes, kabinede Ekonomi Bakanlığı görevini üstlenerek ülkenin içinden geçtiği zor zamanlarda önemli görevler yapmıştır. Covid-19 salgını, Rusya-Ukrayna Savaşı, artan enerji fiyatları ve hayat pahalılığı gibi son zamanların en zorlayıcı konularıyla ülkenin meşgul olduğu bir dönemde Ekonomi Bakanı olması sebebiyle sık sık gündeme gelmiştir. Parti Genel Başkanı ve Başbakan Sturgeon’la sosyal konularda fikir ayrılığının olduğunu açıkça belirtmekten çekinmeyen Forbes, partinin ortaya koyduğu yeni cinsiyet reformuna karşı olduğunu da dile getirmiştir.[2]
Meclisteki reformla ilgili oylamaya çeşitli sebeplerle katılmadığını söyleyen Forbes, SNP’den 15 milletvekiliyle birlikte açık mektup yazarak bu yasa tasarısına karşı olduğunu duyurmuştur. Aynı zamanda Forbes, 2014 senesinde eşcinsel evliliklerin önünü açan yasaya da aleyhte oy kullanmıştır. Kürtaja da karşı olduğunu ifade eden Forbes, bu fikirlerinin mensubu olduğu Bağımsız İskoç Kilisesi’nden geldiğini ve bu prensipleri savunacağını vurgulamıştır. Forbes, ülke gündeminde geniş yer kaplayan bağımsızlık fikrinin ise orta vadeli bir hedef olduğunu ve ülkenin güncel sorunlarla mücadele etmenin daha büyük önem taşıdığını düşünmektedir.[3]
Regan ise 2018 senesinden 2022 yılındaki istifasına kadar Güvenlik Bakanı olarak çalışmıştır. “Özgürlük için Kadınlar” hareketin içerisinde yer alan Regan, tıpkı Forbes gibi tartışmalı yasa tasarısına açık mektup yazan 15 milletvekilinden biridir. Güçlü bir bağımsızlık destekçisi olarak tanınan Regan, bu noktada Birleşik Krallık Hükümeti’yle daha fazla müzakereler yapılması gerektiğini ifade etmektedir. Regan, Sturgeon’un 16 yaşına erişmiş bireylerin herhangi bir tıbbi belge olmadan kendilerinin cinsel kimliklerini belirlemelerinin önünü açan yasa sonrası istifa etmek durumunda kalmıştır.
Son aday ise oyların %52,1’ini alarak hem parti Genel Başkanı hem de yeni Başbakan olan Yusuf’tur. En yakın rakibi Forbes’un %47,9 oy aldığı yarışı kazanan Yusuf, daha önce kabinede Adalet Bakanı ve Ulaştırma Bakanı olarak görev yapmıştır. Pakistanlı bir baba ve Kenyalı bir annenin evladı olarak hayata gelen Yusuf, son olarak ülkede Sağlık Bakanı olarak görev yapmıştır. Ailesinin 1960 yılında İskoçya’ya geldiği bilinmekte olup; üniversite eğitimi sırasında Müslüman Öğrenciler Birliği Başkanı olarak görev yapmıştın. Geçmişte Sturgeon’un yardımcısı olan Yusuf, bu yarışta da Sturgeon tarafından desteklenmiştir.
Yusuf’un sahip olduğu kimliğin de etkisiyle İskoç siyasetinde yeni bir rüzgar estireceği açıktır. Sosyal konularda Müslüman olmasına rağmen Sturgeon’la aynı fikirleri paylaştığını ifade etmiştir. Bu kapsamda Yusuf, “İslam benim dinim ama devlet işlerinde onu esas almam.” diyerek seküler bir Müslüman portresi çizmiştir.[4]
İskoçya’da iktidar partisinin seçilen yeni lideri, öne meclis tarafından onaylanacak. Daha sonra ise bu isim, sembolik bir şekilde kralın onayına sunulacaktır. Böylelikle Hint asıllı bir Başbakana sahip olan Birleşik Krallık, göçmen kökenli Müslüman bir İskoç Başbakan’a da tanıklık edecektir.[5] İskoç demokrasisindeki bu durum, toplumun kozmopolit yapısını da ortaya koymaktadır.
Bununla birlikte SNP’nin ana amacı bağımsızlıktır. Birleşik Krallık’ın Brexit ile Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması sonucunda alevlenen bu fikir, Yusuf’un gündemindeki ana başlıklardan olacaktır. Bilindiği üzere İskoçya, Brexit oylamasında İngiltere’nin aksine AB’de kalma yönünde oy kullanmıştır.
Neticede Yusuf dönemiyle birlikte İskoçya’da Sturgeon’un temel perspektifi sürdürülecektir. Bu anlamda SNP’nin doğasına da uygun bir biçimde bağımsızlıkçı talepler varlığını koruyacaktır. Dolayısıyla Yusuf döneminde de İskoç siyasetindeki sürekliliği yansıtan gelişmeler devam edecektir.
[1] Glenn Campbell, “Nicola Sturgeon Says Time is Right to Resign as Scotland’s First Minister”, BBC, https://www.bbc.com/news/uk-scotland-64647907, (Erişim Tarihi: 15.02.2023)
[2] Jennifer Scott, “The SNP Leadership Race’s Contenders to Replace Nicola Sturgeon: Kate Forbes, Ash Regan and Humza Yousaf”, SKY, https://news.sky.com/story/snp-leadership-contest-who-will-replace-nicola-sturgeon-as-next-party-leader-and-scotlands-first-minister-12815798, (Erişim Tarihi: 13.03.2023)
[3] Dominic Penna, “Who Could Replace Nicola Sturgeon and Where They Stand on Key Issues”, Telegraph, https://www.telegraph.co.uk/politics/2023/03/27/who-replace-nicola-sturgeon-snp-leader-candidates-kate-forbes-ash-regan-hamza-yousaf/, (Erişim Tarihi: 27.03.2023)
[4] Yunus Emre Erdölen, “İskoçya’nın ilk Müslüman başbakanı Hamza Yusuf: Bağımsızlık Yakın, Elhamdülillah”, Serbestiyet, https://serbestiyet.com/gunun-yazilari/iskocyanin-ilk-musluman-basbakani-hamza-yusuf-bagimsizlik-yakin-elhamdulillah-123169/, (Erişim Tarihi: 27.03.2023)
[5] David Torrance, “How is a First Minister of Scotland Appointed?”, Commons Library, https://commonslibrary.parliament.uk/how-is-a-first-minister-of-scotland-appointed/, (Erişim Tarihi: 27.03.2023)
