Gürcistan Hükümeti’nin Avrupa Birliği’yle (AB) üyelik müzakerelerini 2028 yılına kadar erteleme kararı, yalnızca bir takvim değişikliği değil, aynı zamanda ülkenin politik, ekonomik ve jeopolitik yönelimini yeniden şekillendirdiği bir dönüm noktasıdır. Bu karar, Gürcistan’ın iç siyasi istikrarını sağlama ve dış politikada denge arayışını sürdürme çabalarının bir yansımasıdır. Ancak bu durum hem Gürcistan halkının beklentilerini hem de AB’nin genişleme politikalarını derinden etkilemiştir. İç siyasi dinamikler, Rusya’nın bölgedeki etkisi ve AB’nin reform talepleri, bu sürecin en önemli unsurlarını oluştururken, alınan karar uluslararası ilişkilerde de ciddi sonuçlar doğurmuştur.
Gürcistan’daki kararın arka planında, özellikle son yıllarda artan siyasi gerilimler ve reform süreçlerindeki zorluklar bulunmaktadır. AB’nin temel değerleri arasında yer alan hukukun üstünlüğü, insan hakları ve basın özgürlüğü konularında Gürcistan’a yönelik eleştiriler, bu kararın alınmasında belirleyici bir rol oynamıştır. Örneğin, “Yabancı Ajan Yasası” gibi düzenlemeler, Batı’da otoriterleşme eğilimi olarak algılanmıştır. AB yetkilileri, bu tür politikaların demokratikleşme sürecine zarar verdiğini ve Gürcistan’ın AB’ye üyelik hedefleriyle çeliştiğini ifade etmiştir.[1] Gürcistan Hükümeti ise bu eleştirileri, Batı’nın ülkenin iç işlerine müdahalesi olarak yorumlamış ve ulusal güvenlik önlemleri olarak savunmuştur.[2]
Gürcistan’ın bu kararı almasındaki bir diğer önemli neden, Rusya’yla olan hassas ilişkileridir. 2008 yılındaki Rusya-Gürcistan Savaşı, iki ülke arasındaki tansiyonu kalıcı bir şekilde artırmıştır. Rusya’nın Abhazya ve Güney Osetya bölgelerindeki askeri varlığı ve bu bölgeleri bağımsız devletler olarak tanıması, Gürcistan’ın toprak bütünlüğünü tehdit etmeye devam etmektedir. Gürcistan, AB’yle daha derin entegrasyon adımlarının Moskova tarafından bir provokasyon olarak algılanabileceğini bilmektedir. Bu nedenle üyelik sürecini ertelemek, Gürcistan için stratejik bir dengeleme hamlesi olarak değerlendirilebilir. Gürcistan’ın Batı’ya daha fazla yaklaşması durumunda Rusya’nın ekonomik yaptırımlarını artırması veya askeri müdahalelerini yoğunlaştırması riski söz konusudur.[3]
AB’nin genişleme politikalarındaki tutarsızlıklar da Gürcistan’ın kararını etkileyen bir diğer faktör olmuştur. 2022 yılında Ukrayna ve Moldova’ya aday ülke statüsü verilmesine rağmen Gürcistan’a yalnızca “potansiyel aday” statüsünün tanınması, Tiflis yönetiminde hayal kırıklığı yaratmıştır. Gürcistan, özellikle demokratikleşme ve hukukun üstünlüğü reformları konusunda önemli adımlar attığını savunarak AB’nin daha fazla destek vermesi gerektiğini düşünmektedir. Ancak AB’nin üyelik sürecindeki ilerlemeyi yalnızca reformların uygulanmasına değil, aynı zamanda bölgesel güvenlik ve istikrar gibi daha geniş jeopolitik unsurlara bağladığı görülmektedir.
Bu kararın Gürcistan üzerindeki etkileri, yalnızca dış politikayla sınırlı değildir. Gürcistan halkının büyük bir kısmı, AB üyeliğini ülkenin geleceği için bir hedef olarak görmektedir. Yapılan anketler, halkın %80’inden fazlasının AB’ye üyeliği desteklediğini ortaya koymaktadır.[4] Bu nedenle müzakerelerin ertelenmesi, Gürcistan Hükümeti’ne yönelik iç siyasi eleştirilerin artmasına neden olmuştur. Özellikle muhalefet, bu durumu hükümetin Avrupa hedeflerinden uzaklaştığına dair bir kanıt olarak kullanmaktadır. Toplumsal düzeyde ise AB’yle entegrasyon umutlarının ertelenmesi, reformlara olan güveni zedeleyebilir ve Gürcistan’ın demokratikleşme sürecinde bir gerileme riskini beraberinde getirebilir.
Uluslararası düzeyde ise Gürcistan’ın bu kararı, Batı’yla ilişkilerinde belirsizliğe yol açmıştır. AB, Gürcistan’ın demokratikleşme çabalarını desteklemeye devam etse de müzakerelerin ertelenmesi, Tiflis’in Batı’ya olan bağlılığını sorgulayan bir algı yaratmıştır. Bu durum, Gürcistan’ın ekonomik ve diplomatik işbirliklerinde yeni zorluklara neden olabilir. Öte yandan Rusya’nın, bu durumu Gürcistan üzerindeki etkisini artırmak için kullanma olasılığı da yüksektir. Moskova, AB’nin bölgedeki etkisinin azaldığını görmekten memnun olacak ve Gürcistan’ı kendi etki alanına daha fazla çekmeye çalışacaktır.
Gürcistan’ın 2028 yılına kadar olan süreci nasıl değerlendireceği, ülkenin geleceği açısından kritik önem taşımaktadır. Reformların hızlandırılması ve AB’yle ilişkilerin yeniden canlandırılması, Tiflis’in en öncelikli hedeflerinden biri olmalıdır. Bu senaryo, Gürcistan’ın ekonomik kalkınmasını ve uluslararası itibarını güçlendirebilir. Ancak Batı’yla entegrasyon sürecinin zayıflaması durumunda Gürcistan’ın Rusya’yla daha yakın ilişkiler geliştirmesi de olasıdır. Böyle bir senaryo, ülkenin bağımsızlık hedeflerini riske atabilir ve bölgesel güvenliği tehdit edebilir.
Alternatif bir yol olarak Gürcistan, bölgesel işbirliklerine odaklanarak hem Batı hem de Rusya karşısında daha dengeli bir politika izleyebilir. Bu yaklaşım, Gürcistan’ın ekonomik ve siyasi çıkarlarını korumasını sağlarken, AB’ye üyelik sürecini tamamen dışlamadan ilerlemesine olanak tanıyabilir.
Sonuç olarak Gürcistan’ın AB müzakerelerini erteleme kararı, ülkenin iç dinamikleri, dış ilişkileri ve bölgesel dengeleri üzerinde derin etkiler yaratmıştır. Gürcistan’ın reformlara olan bağlılığını sürdürmesi ve Batı’yla ilişkilerini güçlendirmesi, uzun vadede daha istikrarlı bir yol izlenmesini sağlayabilir. Aynı şekilde AB’nin genişleme politikalarını daha tutarlı ve kapsayıcı hale getirmesi, Gürcistan gibi ülkelerin entegrasyon sürecini destekleyecek önemli bir adım olacaktır.
[1] “Georgia’s European Integration Progress Report”, European Commission, https://neighbourhood-enlargement.ec.europa.eu/document/download/7b6ed47c-ecde-41a2-99ea-41683dc2d1bd_en?filename=Georgia%20Report%202024.pdf, (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
[2] “AB’nin Gürcistan’la Üyelik Müzakerelerini Durdurma Kararı”, Independent, https://t.ly/Uz9ur, (Erişim Tarihi: 30.11.2024).
[3] “Gürcistan, Brüksel’e cevap olarak 2028’e kadar AB üyelik müzakerelerine katılamayacağını söyledi”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/georgia-says-it-will-not-enter-eu-membership-talks-until-2028-snub-brussels-2024-11-28/, (Erişim Tarihi: 29.11.2024).
[4] Aynı yer.
