18. G20 Zirvesi, 9-10 Eylül 2023 tarihlerinde Hindistan’ın başkenti olan Yeni Delhi’de gerçekleşmiştir.[1] Bahse konu olan zirve, “Tek Dünya, Tek Aile, Tek Gelecek” temasıyla gerçekleştirilmiştir.[2] Söz konusu zirvede Rusya-Ukrayna Savaşı’na yönelik söylemin ve tutumun yumuşadığı görülmektedir. Sonuç bildirgesinde Rusya, mevzubahis savaş hasebiyle doğrudan kınanmamıştır.[3] Üstelik bu yumuşama, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in zirveye katılmamasına rağmen olmuştur. Bu daha da dikkat çekicidir.
Bu durum küresel sistemin ve uluslararası jeopolitik sistemin bu savaşı kabullendiği anlamı taşıyabilir. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise Yeni Delhi’de G20 liderlerinin Moskova’yı Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaş nedeniyle kınamaktan kaçınan ortak deklarasyonunu övmüştür. Lavrov, Rusya’nın uzlaşma beklemediğini ve ifadeler üzerinde anlaşmaya varılmasının “doğru yönde atılmış bir adım” olduğunu söylemiştir. Nitekim G20’nin kapanış açıklamasında toprak kazanımı için güç kullanılması kınandı ancak Rusya’nın saldırganlığından söz edilmemesi Ukrayna’nın eleştirilerine yol açmıştır.[4]
Zirvenin başlamasından çok kısa bir süre sonra Hindistan Başbakanı Narendra Modi, geçen yıl Rusya’ya yönelik doğrudan eleştirinin yumuşadığını gösteren açıklamanın Ukrayna bölümünün nasıl ifade edileceği konusunda fikir birliğine varıldığını duyurmuştur. Lavrov, düzenlediği basın toplantısında bir “dönüm noktasına” ulaşıldığını söylemiştir.[5]
Nitekim geçen yıl Bali’de düzenlenen G20 Zirvesi’nde tarafların çoğu, “Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya yönelik saldırganlığından en güçlü ifadelerle üzüntü duyuyoruz” demişlerdir.[6] Bunun aksine Yeni Delhi’deki sonuç bildirgesinde “Ukrayna’daki savaşın küresel gıda ve enerji güvenliği açısından insani acılar ve olumsuz etkilerinden” bahsedilmiştir. Devletlere, Rusya’ya yönelik olarak görülebilecek “toprak edinimi amacıyla güç kullanma tehdidinden veya güç kullanma tehdidinden kaçınmaları” çağrısında bulunmuştur.[7]
Dahası geçen yıl Bali’deki zirvede “Rusya saldırısı” ve “Rusya’nın Ukrayna’dan çekilmesi” gibi ifadeler de yer almıştı. Yeni Delhi’deki zirvenin sonuç bildirgesinde ise bu ifadeler yer almamıştır. Bunların yerine sonuç bildirisine “toprak elde etme hedefiyle uygulanan güç kullanma tehdidi ya da direkt güç kullanımından kaçınılması gerekir” ve “nükleer silah kullanımı ve nükleer silah kullanımı tehdidi kabul edilemez” ifadeleri yer almıştır.[8]
Tüm bunlar, G20’deki ekonomik ve politik güç dengelerinin Batı Bloğu’ndan küresel Güney’e ve Asya’daki gelişmekte olan devletlere doğru kaydığı anlamını doğurabilir. Nitekim Ukrayna, bildirgenin üslubu dolayısıyla bahse konu bildirgeye yönelik bir hayal kırıklığı içerisinde olduğunu belirtmiştir. Konuyla ilgili Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oleg Nikolenko, G20 oluşumunun gurur duyulacak bir yanı olmadığını ve Zirve’de sonuç bildirgesine Rusya-Ukrayna Savaşı’na yönelik sert ifadeler eklemeye çalışan aktörlere müteşekkir olduklarını belirtmiştir.[9]
Sonuç olarak her ne kadar Şi Cinping ve Vladimir Putin, Yeni Delhi’deki 18. G20 Zirvesi’ne katılmamış dahi olsalar, bahse konu zirvede Rusya’nın Ukrayna’daki varlığına ve eylemlerine dönük üslup hafiflemiştir. Bunun bir sebebinin Hindistan’ın oluşum içerisindeki dengeleyici rolü olduğu söylenebilir. Nitekim Hindistan nasıl BRICS’in “Batı karşıtı” bir yapıya bürünmesini engellediyse aynı şekilde G20’yi de Batı Bloğu’nun bir parçası olmaktan uzak tutmaktadır. İkinci olaraksa G20’nin Batı’dan uzaklaşarak Asya Bloğu’na yaklaştığı öne sürülebilir. Üçüncü ve son olarak ise savaşın küreselleştiği ve artık devletlerin savaşsız değil, savaşla birlikte bir uluslararası sistem tahayyül ettiği çıkarımı yapılabilir.
[1] “G20 Summit Closes with Russia, Brazil and India Boasting Success”, France 24, https://www.france24.com/en/asia-pacific/20230910-g20-summit-closes-with-russia-brazil-and-india-boasting-success, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[2] “What is the G20 and Why Does the Delhi Summit Matter?”, British Broadcasting Corporation News, https://www.bbc.com/news/world-48776664, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[3] “G20: How Russia and West Agreed on Ukraine Language”, British Broadcasting Corporation News, https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66768145, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[4] “Russian Minister Says G20 Summit a Success After Criticism over War Blocked”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2023/sep/10/russian-minister-says-g20-summit-a-success-after-criticism-over-war-blocked, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[5] “Russia Hails G20 a ‘Success’ but Declaration Riles Ukraine”, Cable News Network World, https://edition.cnn.com/2023/09/10/europe/russia-g20-unconditional-success-intl/index.html, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[6] “What is the G20 and why Does the Delhi Summit Matter?”, British Broadcasting Corporation News, https://www.bbc.com/news/world-48776664, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[7] “Russian Minister Says G20 Summit a Success After Criticism over War Blocked”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2023/sep/10/russian-minister-says-g20-summit-a-success-after-criticism-over-war-blocked, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[8] “G20: How Russia and West Agreed on Ukraine Language”, British Broadcasting Corporation News, https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66768145, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
[9] “Ukraine Slams G20 Declaration Saying it’s ‘Nothing to be Proud of’ After Biden and Other Leaders Sign on to Document That Doesn’t call Russia an Aggressor in the War but Bans Nukes”, Daily Mail, https://www.dailymail.co.uk/news/article-12500943/Ukraine-slams-G20-declaration-saying-proud-Biden-leaders-sign-document-doesnt-call-Russia-aggressor-bans-nukes.html, (Erişim Tarihi: 11.09.2023).
