Almanya ve Fransa arasındaki problemler, kötü bir zamanlamaya işaret etmektedir. Avrupa’nın mevcut enerji ve ekonomi krizini atlatmak için omuz omuza vererek mevzubahis sorunlara göğüs germeleri gereken kritik bir dönemde Berlin-Paris hattında gerilim tırmanmaktadır. Nitekim Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron arasındaki anlaşmazlıkların gün geçtikçe arttığı gözlemlenmektedir. Halihazırda iki ülke, enerjiden savunmaya ve uluslararası ticarete kadar alışılmadık derecede geniş bir yelpazede önemli konularda anlaşmazlık yaşamaktadır. Hatta bir Fransız gazetesi “Almanya ile Fransa arasında yeniden savaş yaşanabilir.” manşeti atmıştır.[1] Durum bu denli karanlık olmasa da iki tarafın da için birbirlerine omuz çevirdiklerini söylemek mümkündür.
Almanya liderliğindeki MidCat Projesi’nin Fransa tarafından reddedilmesi, taraflar arasındaki ilk ciddi anlaşmazlık olarak gösterilebilir. Almanya’nın 2003 yılında öne sürdüğü ve 2019 senesinde neredeyse terk edilen proje, Ukrayna Savaşı’nın beraberinde getirdiği enerji krizi nedeniyle tekrardan gündeme gelmiştir. Ancak Paris bir kez daha yüksek maliyetleri, uzun inşaat sürecini ve çevreye verilecek zararı gerekçe göstererek MidCat’e karşı çıkmıştır. Fakat aslında Macron’un çekindiği konu, Fransa’nın enerji tedarikindeki ayrıcalıklı ticari konumunu kaybetme endişesidir. Bu bağlamda 20 Ekim 2022 tarihinde İspanya, Fransa ve Portekiz birlikte geliştirecekleri yeni bir doğalgaz boru hattı projesini duyurmuştur.[2] Kısacası MidCat Projesi, artık tamamen bir kenara bırakılmıştır.
Paris yönetimi, geçmişte otonom bir Avrupa yaratmak adına kendisinin liderlik edebileceği birtakım girişimler öne sürmüştür. Bunlardan biri olan Avrupa Siyasi Topluluğu’nun (AST) ilk zirvesi, 6 Ekim 2022 tarihinde Çekya’nın başkenti Prag’da gerçekleştirilmiştir.[3] Toplantıya Almanya Şansölyesi de katılmıştır. Bu olumlu bir işaret gibi görünse de aslında ikili ilişkilerde büyük bir gelişme yaşanmamış; bilakis durum kötüleşmeye devam etmiştir.
Avrupa Birliği (AB) içerisindeki tartışmalara bakmak gerekirse Fransa, Avrupa doğalgaz fiyatlarına tavan fiyat uygulanmasını isterken; Almanya Hükümeti, bunu çok geç kabul etmiş ve birkaç koşulu olduğunu belirtmiştir. Ayrıca Almanya, AB düzeyinde daha fazla para toplamak ve mali açıdan zorda olan Avrupa ülkelerini desteklemek adına atılacak adımları engellerken; Alman şirketlerini ve ailelerini desteklemek isteyen 200 milyar avroluk bir yardım paketini onayladığı için eleştirilmiştir.[4]
Buna ek olarak iki ülkenin yılda bir kez düzenlediği Bakanlar Kurulu toplantısı da 2023 yılının başına ertelenmiştir.[5] Bu toplantının iptal edilmesi, önemsiz gösterilmeye çalışılsa da 1963 yılından beri yapılan mevzubahis görüşmelerin ertelenmiş olması, iki ülkenin ilişkilerindeki sıkıntıların ciddiyetini ortaya koymaktadır. Bu toplantıyı telafi etmek üzere 26 Ekim 2022 tarihinde Paris’te Macron ile Scholz bir araya gelmiştir.[6] Ancak ikili, bu tür toplantılardan sonra nezaketen yapılan basın toplantısını gerçekleştirmemiştir. Paris Hükümeti, böylelikle Almanya’ya karşı mesafeli tavrını ortaya koymuştur.
13 Ekim 2022 tarihinde ise on dört Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) üyesi ve Finlandiya, ortak bir hava ve füze savunma sistemi geliştirmek için anlaşmaya varmıştır.[7] Fakat Fransa, bu girişime dahil olmak istemediğini söylemiştir. Katılmama sebepleri arasında kendi askeri teknolojisini teşvik etmek istediği ve kendi nükleer caydırıcılığına güvenmesi, Avrupa silahlanma programlarına odaklandığı için ABD veya İsrail sistemlerini satın almak istememesi ve Fransız-İtalyan sistemi MAMBA’nın dışlanmasından çekinmesi gösterilmektedir. Lakin Avrupa’nın geçmişine bakıldığında, Almanya’nın askeri anlamda güçlenmesi, başta Fransa olmak üzere bazı ülkeleri rahatsız etmektedir. Dolayısıyla Fransa’nın Almanya öncülüğünde bir askeri oluşumda yer almaması pek de şaşırtıcı değildir.
Bilindiği üzere 26 Ekim 2022 tarihinde Almanya, Çinli bir şirkete Avrupa için çok önemli bir ticaret merkezi olan Hamburg Limanı’ndaki bir terminalde hisse satın alma noktasında izin vermiştir.[8] Bu hem Almanya’daki politikacılar hem de Avrupa genelinde hoş karşılanmamıştır. Ayrıca 4 Kasım 2022 tarihinde Scholz, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’le görüşmek için Pekin’e ziyarette bulunmuştur.[9] Macron ise söz konusu ziyareti Scholz’la beraber gerçekleştirmek istemiş; fakat bu fikir Scholz tarafından reddedilmiştir. Bu hamle de gerilimin artmasına sebep olmuştur. Çünkü Scholz’un tek başına, Avrupa’dan bağımsız hareket etmek istediği yönünde eleştiriler ön plana çıkmıştır. Üstelik Szholz, ziyareti esnasında heyetinde Alman iş insanlarına da yer vererek dünyaya Çin’le ekonomik işbirliğini geliştireceğinin mesajını vermiştir. Bu da Avrupa’yı endişe sürüklemiştir.
Hem Almanya hem de Fransa siyasi olarak istikrarlı bir Avrupa sağlamanın anahtarıdır. Fakat fikir farklılıkları AB’deki işbirliği için risk teşkil etmektedir. Scholz, başlangıçta güçlü bir Avrupa için Macron’la birlikte çalışmak istediğine dair güvence vermiş olsa da günümüzde bu iradenin yalpaladığı gözlemlenmektedir. Bu kapsamda Fransız lider, Brüksel’deki son AB zirvesinde, Almanya’nın kendisini Avrupa’dan izole etmesinin iyi bir şey olmadığını söyleyerek geçmişe atıfta bulunmuştur.[10] Hannoversche Allgemeine Zeitung gazetesi ise Fransa-Almanya anlaşmazlığından yalnızca bir kişinin kazanacağını ve bunun Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin olacağını; çünkü “Ukrayna’ya karşı savaşıyla AB’yi mümkün olduğunca bölmek” isteyeceğini öne sürerek taraflara uyarıda bulunmuştur.[11]
Sonuç olarak iki ülke, AB ve Kıta Avrupa’sı bağlamında birbirleriyle anlaşmakta zorlanmaktadır. Fransa, Almanya’nın aldığı kararlardan hoşlanmamaktadır. Dolayısıyla taraflar arasındaki ilişkilerin zedelenmesinin altında yatan gerçek sebep, Berlin’in dış politikasını Kıta Avrupası’yla sınırlandırmayı reddederek serbest hareket etmek istemesi ve Paris’in de küçük ortak konumuna düşmeye itirazını yükseltmesidir. Eğer Fransa-Almanya hattındaki anlaşmazlıklar devam ederse, AB içindeki birliktelik ruhunun ağır bir yara alacağı öngörülebilir.
[1]“La guerre entre la France et l’Allemagne redevient possible”, LesEchos, https://www.lesechos.fr/idees-debats/editos-analyses/la-guerre-entre-la-france-et-lallemagne-redevient-possible-1873570, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[2] “Energy Crisis: Spain and France Announce New Deal to Build Underwater Gas Pipeline”, Euro News, https://www.euronews.com/my-europe/2022/10/20/spain-and-france-announce-new-deal-to-build-underwater-gas-pipeline, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[3] “European Political Community: Europe Hails United Stand over Russia’s War in Ukraine”, Euro News, https://www.euronews.com/my-europe/2022/10/06/european-political-community-european-leaders-gather-to-discuss-new-club-of-nations, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[4] “French, German Meeting Postponed as Cracks Emerge over Energy, Defence”, Reuters, https://www.reuters.com/world/europe/french-german-meeting-postponed-cracks-emerge-over-energy-defence-2022-10-19/, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[5] Aynı yer.
[6] “The Awkward Lunch: Macron Snubs Scholz in Paris”, Politico, https://www.politico.eu/article/olaf-scholz-emmanuel-macron-meet-amid-tensions-energy-crisis-defense/, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[7] “15 Countries Boost Air Defense Through ‘European Sky Shield’”, IDN Financials, https://www.idnfinancials.com/news/44688/countries-boost-air-defense-european-sky-shield, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[8] “Germany Agrees to Controversial Sale of Hamburg Port Terminal”, Euro News, https://www.euronews.com/2022/10/26/germany-agrees-to-controversial-sale-of-hamburg-port-terminal, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[9] “Germany’s Leader and top CEOs Have Arrived in Beijing. They Need China More Than Ever”, CNN, https://edition.cnn.com/2022/11/03/business/germany-china-olaf-scholz-visit-trade/index.html, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[10] “Macron: Isolated Germany is not Good for Europe”, Nova News, https://www.agenzianova.com/en/news/macron-germany-isolated-is-not-positive-for-europe/, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
[11] “Dark Clouds Loom over Franco-German Ties Amid Deep Rift”, AA, https://www.aa.com.tr/en/analysis/analysis-dark-clouds-loom-over-franco-german-ties-amid-deep-rift/2726081, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
