20 Haziran 2021 tarihinde Ermenistan’da hükümetin çağrısıyla erken parlamento seçimleri düzenlenmiştir. Seçimlerin olması gereken zamandan önce yapılmasında Ermenistan’ın yaklaşık 30 yıl işgal altında tuttuğu Karabağ topraklarını kaybetmesi, başarısız bir darbe girişiminin gerçekleşmesi ve halkın Nikol Paşinyan’ın istifasını istemesi etkili olmuştur.
Paşinyan, söz konusu seçimleri “cumhuriyet tarihinin sonuçları öngörülemeyen ilk seçimi”[1] olarak adlandırsa da yeniden kazanacağına dair inancı sebebiyle istifa ederek erken seçimlere “yeşil ışık” yakmıştır. Seçimlerde aldığı oy oranı, Paşinyan’ın ezici bir çoğunlukla zafer kazanmasını sağlamıştır. İkinci Karabağ Savaşı’ndaki yenilgiye rağmen halk da Paşinyan’ın yanında olduğunu, Batı’yı, gelişimi ve istikrarı seçtiğini göstermiştir. Ülkedeki 2008 sandığın tümünde yapılan oy sayımlarının sonuçlarına göre, Paşinyan’ın Sivil Sözleşme Partisi oyların %53,92’sini almıştır. Rakibi olan Eski Cumhurbaşkanı Robert Koçaryan’ın Ermenistan İttifakı ise oyların %21,04’ünü alarak ikinci olmuştur.[2]
Sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti lideri Arayik Harutyunyan da Sivil Sözleşme Partisi Genel Merkezi’ne giderek Paşinyan’ı ilk tebrik edenlerden biridir.[3] Harutyunyan’ın bu tutumu, sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nde patlak veren protestolarda eleştirilen konuların başında gelmiş ve Harutyunyan açıklama yaparak kendini savunmak zorunda kalmıştır.[4]
“Sadece Sivil Sözleşme Partisi Genel Merkezi’nde bulunmadım. Gagik Tsarukyan, Hrant Bagratyan, Edmond Marukyan, Aram Sargsyan, Samvel Babayan ve diğerleriyle de görüştüm. Siyasi tarafsızlığımı korudum ve oylamadan sonra tüm görüşmeleri yaptım. Gazetecilerle ise sadece Sivil Sözleşme Partisi Genel Merkezi’nde bir araya geldim.”
Mevzubahis açıklamaya rağmen Azerbaycan’ın Karabağ bölgesindeki Hankendi şehrinde yaşayan Ermenilerin Harutyunyan’ın istifasını talep ederek sokaklara çıkması, bahsi geçen sözlerin halkı ikna etmeye yetmediğini göstermektedir. Nitekim 22 Haziran 2021 tarihinde saat 19:30 sıralarında başlayan ve iki saat süren mitinge yaklaşık 1.500 kişi katılmıştır.[5] Aynı gün iki kişi de Harutyunyan’ın istifasını talep ederek açlık grevine başladığını şu sözlerle duyurmuştur:[6]
“Ermenistan’daki seçimleri ve sonuçlarını Artsakh (Dağlık Karabağ) halkı adına memnuniyetle karşılamaya ve tebrik etmeye ahlaki olarak hakkı olduğunu düşünmüyoruz. Videoda Erivan’daki gazetecilere, ‘Kişisel bir mesele için Erivan’dayım’ diyor. Peki, kişisel çıkarların ve devletin çıkarlarının nerede başladığını ve kesiştiğini anlamıyorsa, o zaman en yüksek görevi hangi hakla işgal ediyor?”
Kendisine yönelen yoğun tepkiye karşılık Harutyunyan ise 22 Haziran 2021 tarihinde Hankendi’nin merkezinde bir miting düzenlemiştir.[7] Mitingde, makamına sımsıkı sarıldığı için değil; sorumluluk hissettiği için istifa etmeyeceğini belirterek, “Duygusal bir kaçış, hepimizi mahveder ve istifamı talep edenler de dahil olmak üzere hiç kimse enkaz altında kalmasın diye bunu yapmayacağım.” açıklamasında bulunmuştur.
Harutyunyan, ihanet suçlamalarını da gündeme getirmiş ve 44 gün süren savaşta konutunun neden bombalanmadığı sorusunu şöyle yanıtlamıştır:[8]
“Savaş boyunca konutumda değil; cephe hattında ve çoğu zaman en tehlikeli noktalarda olduğum için bina bombalanmamış olabilir.”
Tahmin edileceği gibi, Ermenistan Eski Cumhurbaşkanı Koçaryan’ın seçimde beklediği oranda oy alamaması nedeniyle onu destekleyen kesimler hayal kırıklığına uğramış ve bu durum, tepkisel olarak Azerbaycan topraklarındaki sözde Ermeni devletine yansımıştır. Harutyunyan’ın Paşinyan’a verdiği destek, kendisini hedef haline getirmiştir. Ancak mesele bundan ibaret değildir. Zira bu huzursuzlukların arka planında Rusya’nın olduğu öne sürülmektedir.
Hatırlanacağı üzere, 2020 yılının Kasım ayında Azerbaycanlı gazeteci Ganimet Zahid, Rusya İçişleri Bakanlığı’ndaki kaynaklarına dayandırarak Moskova’nın Karabağ politikasına ilişkin çarpıcı bir iddiayı dile getirmiştir. Zira Zahid, “Moskova, Karabağ’daki Ermenilere Rus pasaportları verebilir” demiştir.[9] Bilindiği gibi Rusya, 2014 yılında ilhak ettiği Kırım’da ve Donetsk ile Luhansk’ta Rus pasaportları dağıtmış[10] ve olaylara müdahalesini de vatandaşlarını koruma iddiasına dayandırmıştır. Hatta Moskova yönetimi, 2008 yılında Gürcistan’ın Abhazya ve Güney Osetya bölgelerinde de benzer bir politika uygulamıştır. Sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nde eylem yapan kişilerin, savaş sırasında Ermenistan’a gidip Rusya’nın himayesi altında Karabağ’a dönen Ermeniler olduğu göz önünde bulundurulduğunda, Moskova’nın bölgeye ilişkin böylesi tehlikeli bir planının bulunabileceği de ifade edilmelidir. Değinilmesi gereken bir diğer husus ise Paşinyan’ı cezalandırılmaya çalışan Moskova’nın Harutyunyan’a da Batı yanlısı bir siyasi çizgide konumlandığı için bir fatura çıkarmak isteyebileceğidir.
[1] “Это были самые непредсказуемые выборы в истории Армении – Пашинян (Eta bıli samıe nepredskauemıye vıborı v istorii Armenii – Paşinyan)”, Armenia Sputnik, https://ru.armeniasputnik.am/politics/20210624/28058108/Eto-byli-samye-nepredskazuemye-vybory-v-istorii-Armenii—Pashinyan.html, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[2] “Все бюллетени подсчитаны: партия Пашиняна – 53,92%, блок Кочаряна – 21,04 %, (Vse bulletenı podschitanı: partiya Paşinyana – 53,92%, blok Kocheryana 21,04%)”, Armenia Sputnik, https://ru.armeniasputnik.am/armenia/20210621/28014743/Vse-byulleteni-podschitany-partiya-Pashinan—5392-blok-Kocharyana—2104-.html, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[3] “Карабахский лидер Араик Арутюнян приехал в штаб партии Пашиняна (Karabahskiy lider Araik Arutyunyan priyehal v ştab partii Paşinyana)”, Armenia Sputnik, https://ru.armeniasputnik.am/politics/20210621/28010680/Karabakhskiy-lider-Araik-Arutyunyan-priekhal-v-shtab-partii-Pashinyana.html, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[4] “Араик Арутюнян ответил на вопрос, что делал в штабе “Гражданского договора” (Arayik Arutyunyan otvetil na vopros şto delal v ştabe Grajdanskova Dogovora)”, Armenia Sputnik, https://ru.armeniasputnik.am/karabah/20210622/28042080/Araik-Arutyunyan-otvetil-na-vopros-chto-delal-v-shtabe-Grazhdanskogo-dogovora–.html, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[5] “В Ханкенди потребовали отставки Арутюняна. О чем это говорит? (V Khankendi potrebovali otstavki Arutyunyana. O chem eto govorit?)”, Armenia Sputnik, https://1news.az/news/20210622103804212-V-Khankendi-potrebovali-otstavki-Arutyunyana-O-chem-eto-govorit, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[6] “Два жителя Нагорного Карабаха объявили голодовку с требованием отставки Арутюняна, (Dva jitelya Nagornova Karabaha obyavili golodovku s trebovaniyem otctavki Arutunyana)”, Armenia Sputnik, https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/365199/, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[7] “Внутриполитическая напряженность в Карабахе – Арутюнян созывает митинг в Степанакерте (Vnutripoliticheskaya-napryazhennost-v-Karabakhe–Arutyunyan-sozyvaet-miting-v-Stepanakert)”, Armenia Sputnik, https://ru.armeniasputnik.am/karabah/20210622/28031154/Vnutripoliticheskaya-napryazhennost-v-Karabakhe–Arutyunyan-sozyvaet-miting-v-Stepanakerte.html, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[8] Aynı yer.
[9] “Rusya, Karabağ’daki Ermenilere Pasaport mu Dağıtacak? (Russia voluntatem distribute in diplomatibus libellisque Karabakh Armeni dicunt?)”, QHA, https://qha.com.tr/haberler/rusya-karabag-daki-ermenilere-pasaport-mu-dagitacak/277469/, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
[10] “Rusya’dan İşgal Hazırlığı: Teröristlere Pasaport Dağıtımına Başlandı! (Sarmatiae est opus apparatu: Congue distribution ad has coepi virorum sicariorum?)”, QHA, https://qha.com.tr/haberler/rusya-dan-isgal-hazirligi-teroristlere-pasaport-dagitimina-baslandi/43936/, (Erişim Tarihi: 25.06.2021).
