20 Ocak 2025 Pazartesi günü Donald Trump, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) 47. başkanı olarak Beyaz Saray’da görevine başlayacaktır. İkinci kez ABD Başkanı olarak görev yapacak olan Trump’ın ne tür politikalar izleyeceği son günlerde sıklıkla konuşulan ve öngörülmeye çalışılan mevzular arasındadır. Trump hem söylemleri hem de eylemleriyle dikkatleri her zaman üstünde tutmayı başaran bir lider profili çizmektedir. Bu kapsamda Elon Musk’a yönetimde yer verilmesi, Trump’ın yine dikkat çeken eylemlerinden biri olmuştur. ABD’nin yeni döneminde Musk, bir diğer Amerikalı girişimci olan Vivek Ramaswamy ile beraber Verimlilik Bakanlığı’nın başında görev alacaktır.[1]
SpaceX şirketinin sahibi olan Elon Musk, uzay çalışmaları dendiğinde dikkatleri üzerine çeken bir girişimci olduğundan dolayı Trump yönetiminde Musk’ın ABD’nin uzay çalışmalarını nasıl etkileyeceği merak konusudur. Nitekim,Musk’ın ABD’nin uzay politikasına hem iç politika hem de dış politika kapsamında etkisinin olması beklentiler dahilindedir.
İlk olarak Elon Musk, ulusal uzay çalışmaları çerçevesinde Ay ve Mars’a yönelik programların ilerlemesinde aktif bir politikanın takip edilmesine ön ayak olabilir. 2017 ve 2021 yılları arası ABD Başkanı olduğu dönemde Trump’ın Ay ve Mars çalışmalarına eğilim gösterdiği görülmektedir. Ay’a insanlı bir geri dönüş yapılması[2] ve Mars’taki keşiflerin devam etmesi adına Perseverance Uzay Aracı’nın 2020 yılında Jezero kraterine gönderilmesi, Trump’ın uzay çalışmalarına verdiği önemin bir dışavurumudur.[3] Trump’a benzer şekilde Musk da Ay ve özellikle Mars’a erişim konusunda çalışmaların son derece önemli olduğunun farkındadır ve bu hedeflerin hayata geçirilmesi için uzay araçları geliştirme konusunda adımlar atmaktadır. Tüm bunlar göz önüne alındığında ABD’nin uzay alanında atılımlar yapmasında Trump ve Musk’ın etkili bir birliktelik ortaya koyacağı söylenebilir.
Musk’ın etki etmesi beklenen bir diğer husus ise hükümet sözleşmeleridir. Elon Musk, hükümet sözleşmelerinin, projelerin zamanında ve bütçeye uygun şekilde tamamlanmasını teşvik etmediğini öne sürmektedir.[4] Musk’a göre; hükümet sözleşmeleri, firmaların bir proje için belirlenen zaman dilimlerine veya bütçeye uymamaları durumunda yeterli finansal risk ya da cezayla karşılaşmasına yönelik yaptırıma sahip olmadığından dolayı uzay endüstrisine yönelik projelerin hayata geçirilmesinde maliyet artışı ve gecikmeler meydana gelmektedir. Bu nedenle Musk’ın hükümet sözleşmelerini daha yenilikçi, israfı azaltan ve performansa dayalı bir modele dönüştürmek için teklifte bulunması ihtimaller arasındadır.
İkinci olarak uzay çalışmaları çerçevesinde iç politikanın ardından dış politikaya bakıldığında uzay alanında yükselen Çin’le rekabetin Trump döneminde hareketleneceği dile getirilebilir. Bilindiği üzere Donald Trump, Çin’in yükselişini zayıflatmaya yönelik çalışmalar yürütme eğilimi içindedir. Trump’ın ilk başkanlık yaptığı dönemden hatırlanacağı üzere, ABD ve Çin arasındaki ilişkiler gerilmiş ve 2018 yılında ticaret savaşları olarak patlak vermiştir. Trump’ın Çin’e karşı bu tutumu akılda tutulduğunda ve son yıllarda Çin’in uzay çalışmalarında ortaya koyduğu hamleler düşünüldüğünde ABD’nin uzay alanında atılımlar yaparak Çin’i zorlaması beklenebilir. Çin’in uzayda gerçekleştirdiği başarılar, ilerleyen yıllarda ABD’nin liderliğine tehdit oluşturma potansiyeline sahiptir. Bundan ötürü Trump yönetiminin Çin’le rekabet stratejisi, ABD’nin uzay alanında liderliğini sürdürmesini ve geliştirmesini amaçlamaktadır. Bunun akabinde uzay sektöründe dünyaca öne çıkan Elon Musk’a kabinede yer verilmesi daha anlamlı bir yer tutmaktadır. Elon Musk’ın SpaceX’i; düşük maliyetli fırlatma teknolojileri, insanlı uzay uçuşları, Mars’a yolculuk ve uzay tabanlı iletişim gibi alanlarda ABD’nin stratejik üstünlüğünü pekiştirme imkânını elinde bulundurmaktadır. Musk’ın vizyonu ve teknolojik yenilikleri, ABD’nin küresel uzay rekabetinde Çin’e karşı daha güçlü bir pozisyonda olmasına yardımcı olabilir.
[1] Daniel Trotta and Eric Beech, “Trump Names Elon Musk to Lead Government Efficiency Drive”, https://www.reuters.com/world/us/trump-says-elon-musk-vivek-ramaswamy-will-lead-department-government-efficiency-2024-11-13/, (Erişim Tarihi: 06.01.2025).
[2] Steven J. Markovich, et al, “Space Exploration and U.S. Competitiveness”, https://www.cfr.org/backgrounder/space-exploration-and-us-competitiveness, (Erişim Tarihi: 06.01.2025).
[3] NASA, “Mars 2020 Perseverance Rover”, https://mars.nasa.gov/mars2020/, (Erişim Tarihi: 06.01.2025).
[4] Lily Jamali, “What Elon Musk Could Gain from Trump’s Presidency”, https://www.bbc.com/news/articles/cjdl22yrrk2o, (Erişim Tarihi: 06.01.2025).
