El Salvador, Eylül 2021 tarihinde Amerikan dolarının yanı sıra Bitcoin’i de yasal ödeme aracı ilan ederek küresel bir ilki gerçekleştirmiştir. Başkan Nayib Bukele’nin öncülüğündeki bu iddialı politika, Orta Amerika devletini devlet düzeyinde kripto para bütünleşmesi için bir test sahası olarak konumlandırmıştır. Küresel çapta ilgi toplayan bu politika, özellikle Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından finansal ve yasal riskler gerekçe gösterilerek eleştirilmiştir. Aralarında 1,4 milyar dolarlık IMF kredi anlaşması ve hükümetin Bitcoin alımlarına devam etme kararının da yer aldığı son gelişmeler, ulusal kripto para politikaları ile uluslararası finansal çerçeveler arasındaki karmaşık etkileşimin altını çizmektedir.
El Salvador’un Bitcoin Yasası, finansal katılımı artırmak, yabancı yatırımı çekmek ve havale işlem maliyetlerini azaltmak için uygulamaya konulmuştur. Hükümet, bir “Chivo Wallet” uygulaması oluşturarak ve kullanımını teşvik ederek Bitcoin’in benimsenmesini teşvik etmek için büyük yatırımlarda bulunmuştur. Buna ek olarak Bitcoin işlemlerini vurgulayan bir turizm merkezi olan “Bitcoin Plajı”nın kurulması, ülkenin bir kripto para birimi merkezi olarak itibarını güçlendirmeyi hedeflemiştir.
Tüm bu çabalara rağmen yasa pek çok zorlukla karşılaşmıştır: Dalgalanma, Kamu Şüpheciliği ve IMF’in Karşıtlığı. Bitcoin’in değerindeki kestirilmesi diğer döviz değerlerine göre daha karmaşık olan dalgalanmalar mali kaygılara yol açmıştır. Ayrıca birçok El Salvadorlu, özellikle de banka hesabı olmayanlar, dijital para birimini benimseme konusunda isteksiz olduklarını ifade etmişlerdir. IMF ise birçok kez makro-ekonomik istikrarsızlıklar konusunda uyarıda bulunmuş ve El Salvador’u Bitcoin’e olan bağımlılığını sınırlandırmaya çağırmıştır.
18 Aralık 2024 tarihinde IMF ile 1.4 milyar dolarlık bir kredi mutabakatına varılması, El Salvador’un ekonomik istikrarı için önemli bir dönüm noktası teşkil etmektedir.[1] Bununla birlikte, anlaşma çeşitli koşullar öne sürmüştür:
- Bitcoin ile ilgili politikaların geri çekilmesi.
- Vergi ödemelerinin Amerikan doları ile sınırlandırılması.
- Bitcoin’in özel işletmeler tarafından gönüllü olarak kabul edilmesini sağlayacak reformların hayata geçirilmesi.
Bu koşullara rağmen El Salvador Hükümeti, Bitcoin alım işlemlerine devam etmeyi planladıklarını açıklamış ve kripto paranın yasal ihale statüsünü yeniden tasdik etmiştir. Ulusal Bitcoin Ofisi Direktörü Stacy Herbert, Bitcoin rezervlerini korumanın taşıdığı stratejik önemin altını çizmiştir.[2]
Başkan Bukele’nin Bitcoin’e verdiği güçlü destek, iç ve dış siyasi kaygıların bir karışımını yansıtmaktadır. Bitcoin’in benimsenmesi, IMF gibi kuruluşların hakim olduğu geleneksel finansal sistemlerden uzaklaşmayı sembolize ettiğinden, temel motivasyonlardan biri ekonomik egemenlik arayışıdır. Ayrıca Bukele yönetimi stratejik olarak popülist bir imaj yaratarak Bitcoin’i güçlendirme ve inovasyon için bir araç olarak sunmaktadır. Küresel düzlemde El Salvador’un Bitcoin’i teşvik etmesi, yatırım ve turizm çekme umuduyla ülkeyi gelişmekte olan dijital ekonominin öncüsü olarak konumlandırmaktadır. Aynı zamanda, hükümetin bu politikadaki ısrarı, Bitcoin savunucularından gelebilecek olası eleştirilere karşı koymak ve bir kripto para öncüsü olarak güvenilirliğini korumak için taktiksel bir önlem olarak hizmet verebilir.
El Salvador’un Bitcoin politikasının hem küresel hem de yerel cephelerde önemli sonuçları bulunmaktadır. Bitcoin alımlarına devam etme kararı gelecekteki müzakereleri zorlayabileceğinden IMF ile ilişkiler hassasiyetini korumaktadır. IMF kısa süre önce finansal risklerin “gerçekleşmediğini” ifade etse de temkinli duruşları uzun vadeli ekonomik istikrarla ilgili endişelerin devam ettiğini göstermektedir. Jeopolitik açıdan El Salvador’un politikası geleneksel finans kurumlarının hakimiyetine meydan okumakta ve ekonomik kalkınma için yeni bir çerçeve oluşturarak kripto para entegrasyonunu düşünen diğer ülkeler için bir emsal teşkil etmektedir. Ancak bu stratejinin hem olumlu hem olumsuz etkileri olabilir. Bukele’nin bir reformist olarak uluslararası itibarını artırırken, özellikle vaat edilen ekonomik faydalar gerçekleşmezse, kamuoyundaki ısrarlı şüphecilik iç desteği aşındırabilir.
El Salvador Hükümeti’nin Bitcoin rezervlerini genişletme kararı, küresel çapta kripto para biriminin benimsenmesini artıran daha geniş bir eğilimle örtüşmektedir. ABD Başkanı seçilen Donald Trump’ın Bitcoin stratejik rezervinin kurulabileceğine ilişkin son açıklamaları, dijital varlıkların uluslararası finans alanında giderek daha fazla kabul gördüğünün altını çizmektedir. El Salvador, rezervlerini güçlendirerek, dijital varlıklar küresel piyasalarda önem kazandıkça avantajlı bir rol üstlenmeyi amaçlayan bu gelişen finansal ortamda kendisini önemli bir oyuncu olarak konumlandırmaktadır.
El Salvador’un Bitcoin deneyimi, geleneksel ekonomi politikalarından cesur bir ayrılışı temsil etmekte ve kripto paranın ulusal ekonomilerdeki rolüne ilişkin küresel tartışmalar için bir katalizör görevi görmektedir. Son IMF anlaşması, yenilikçi finansal stratejiler izlemek ile yerleşik uluslararası finansal normlara bağlı kalmak arasındaki hassas dengeyi vurgulamaktadır. Bu politikanın uzun vadeli etkileri belirsizliğini korurken, El Salvador’un yaklaşımı kripto para biriminin benimsenmesini çevreleyen küresel anlatıyı etkilemeye devam etmektedir.
[1] “IMF Reaches Staff-Level Agreement with El Salvador on an Extended Fund Facility Arrangement”, International Monetary Fund, https://www.imf.org/en/News/Articles/2024/12/18/pr-24485-el-salvador-imf-reaches-staff-level-agreement-on-an-eff-arrangement, (Erişim Tarihi: 20.12.2024).
[2] “El Salvador says it will keep buying bitcoin despite IMF warning”, Reuters, https://www.reuters.com/markets/currencies/el-salvadors-bitcoin-wallet-be-sold-or-discontinued-after-deal-with-imf-official-2024-12-19/, (Erişim Tarihi: 20.12.2024).
