Çin Devlet Başkanı Şi Cinping tarafından 2013 yılında başlatılan geniş kapsamlı kalkınma ve yatırım girişimlerinin öncüsü olan ve ülkenin dış politikasının merkezini oluşturan Kuşak ve Yol Girişimi, başlangıçta Doğu Asya ile Avrupa’yı fiziksel altyapı aracılığıyla birbirine bağlamak için tasarlanmıştır. O zamandan bu yana geçen on yıl içinde proje Afrika, Okyanusya ve Latin Amerika’ya yayılarak Çin’in ekonomik ve siyasi nüfuzunu önemli ölçüde genişletmiştir.[1]
Kuşak ve Yol Girişimi, ikinci on yılına girerken 30 Mart 2024 Cumartesi günü Çin Sanayi ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, sınır ötesi işbirliğini geliştirmek ve Kuşak ve Yol Girişimi katılımcıları arasındaki anlaşmazlıkları azaltmak için tasarlanan kamuya açık yeni bir blok zinciri platformuna yönelik planlarını açıklamıştır.[2] Yapılan açıklamaya göre, proje Conflux Network’e bağlı Shanghai ShuTu Blok Zinciri Araştırma Enstitüsü tarafından yönetilecektir.[3] Daha önce ShuTu Araştırma Enstitüsü, Çinli işletmeler için sınır ötesi ödemeleri desteklemek amacıyla Conflux üzerinde yuan’a bağlı stabilcoin kullanımını araştırmıştır. Ayrıca, Çin’in devam eden Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) projesiyle de çalışmaktadır.
Yeni Blok Zinciri Altyapı Platformu’nun çözmeye çalıştığı zorlukların çoğu, Kuşak ve Yol Girişimi’ne katılan yaklaşık 150 ülke arasındaki para, mal ve bilgi hareketini yavaşlatan sınır ötesi anlaşmazlıklarla ilgilidir. Diğer ülkeler bir yandan Çin yatırımlarından yararlanırken, diğer yandan eski ödeme yollarına güvenildiğinde uluslararası işlemlerin sonuçlanması günler, hatta haftalar sürebilmektedir. Örneğin, Kuşak ve Yol yatırımının iki yararlanıcısı olan Tacikistan ve Gürcistan arasında para transferi yapılırken işletmeler, bankalar arası karmaşık işlemleri kolaylaştırmak için geleneksel olarak aracı para birimi olarak dolara güvenmişlerdir. RTGS Global CEO’su Jarrad Hubble’a göre, bu durum alıcıların ödemelerin gelmesini genellikle iki haftadan daha uzun süre beklemelerine ve Orta Asya ülkeleri arasında önemli bir ticaret engeli oluşturmasına yol açmıştır.[4]
Bu bağlamda, oluşturulacak yeni platform blok zincir teknolojisinden yararlanarak, geleneksel bankalar arası işlemlerin yerine geçerek, daha hızlı ve daha düşük maliyetli sınır ötesi ödemeler sağlama avantajına sahiptir. Bu, doların aracı para birimi olarak kullanılmasına olan ihtiyacı da azaltma potansiyeline sahiptir. Diğer yandan ShuTu Blokzincir Araştırma Enstitüsü ile Çin’in devam eden Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC) projesi arasındaki işbirliği, blok zincir teknolojisi ve dijital para girişimleri arasında potansiyel bir sinerjiyi göstermektedir. Bu, Çin’in dijital para biriminin Kuşak ve Yol ağı içindeki gelişimini hızlandırabilir ve geleneksel para birimlerine alternatif bir seçenek sunabilir. Bu da Çin’in para birimini uluslararası hale getirme hedefini ilerletebilir.
Kuşak ve Yol Girişimi’ne taraf olan ülkeler, blok zincir teknolojisinden yararlanarak ticari işlemler, tedarik zinciri yönetimi ve ticari belge işlemlerini daha şeffaf, verimli ve güvenli bir şekilde gerçekleştirebilme imkânına sahip olacaktırlar. Bu durum, sınırötesi işlemlerin daha hızlı ve verimli hale gelmesine yol açarak Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olan işletmeleri ve ekonomileri faydalandırma potansiyeline sahiptir. Bu çerçevede blok zinciri altyapı platformunun uygulamaya konulmasıyla birlikte söz konusu platformun Kuşak ve Yol Girişimi’ne daha önce katılım konusunda tereddütlerini dile getiren ülkelerin projeye katılımını teşvik edebileceği de öngörülmektedir.
Sonuç olarak blok zinciri platformu, ticari işlemlerin ödeme sürelerindeki gecikmeler ve aracı para birimlerine olan bağımlılık gibi sınırötesi anlaşmazlıklarla ilgili zorlukları ele almaya yöneliktir. Oluşturulacak Blok Zinciri Altyapı Platformu, blok zinciri teknolojisinin şeffaflık avantajlarından yararlanarak, işlemlerin kayıt altına alınması ve izlenmesi konusunda daha güvenilir bir ortam sağlayacaktır. Bu sayede uluslararası ticaret işlemlerinin takibi ve gümrük süreçlerinin iyileştirilmesi de mümkün olacaktır. Bir yandan daha verimli ve doğrudan işlem yapma olanağı sunarak, Kuşak ve Yol Girişimi’ne dahil olan işletmelerin ve ekonomilerin uluslararası pazarda karşılaştıkları ticaret engellerini azalatmasına katkı sağlayacağı, diğer yandan da bu işletmeler ve ekonomiler arasında rekabetin artmasına yol açacağı öngörülmektedir. Çin’in bu tür teknoloji odaklı projeleri desteklemesi, ülkenin teknolojik liderlik iddiasını vurgulamaya yardımcı olmaktadır. Bu da Çin’in uluslararası arenada daha etkili bir konumda olmasına yardımcı olabilir.
[1] “China’s Massive Belt and Road Initiative”, Council on Foreign Relations,https://www.cfr.org/backgrounder/chinas-massive-belt-and-road-initiative, (Erişim Tarihi: 08.04.2024).
[2] “Chinese Government Reveals Public Blockchain Platform for Belt and Road Initiative”, https://www.ccn.com/news/chinese-public-blockchain-belt-road-initiative/, (Erişim Tarihi: 06.04.2024).
[3] Aynı yer.
[4] Aynı yer.
