Bir Balkan ülkesi olan Hırvatistan, Çin’in Kuşak-Yol Projesi bakımından önemli bir bağlantı noktasında yer almaktadır. Hırvatistan, 2017 yılında Kuşak-Yol Projesi kapsamında Çin’le mutabakat zaptı imzalayan ilk Balkan ülkelerinden olmuş[1] ve bu çerçevede iki ülke arasındaki ilişkiler hızla gelişmiştir.
2017 senesinde imzalanan söz konusu zapt vesilesiyle ilişkiler ivme kazanmış ve 2018 yılında Çinli bir şirket, Hırvatistan’daki en büyük altyapı projesi olan Peljesac Köprüsü’nün ihalesini kazanmıştır.[2] 26 Temmuz 2022 tarihinde ise Pelsejac Köprüsü’nün açılışı gerçekleşmiştir. Bahsi geçen köprü, 2440 km uzunluğundadır. Çin Başbakanı Li Keqiang, projenin dikkate değer bir başarı olduğunu ve Pekin ile Zagreb arasındaki dostluğu ilerlettiğini belirtmiştir. Ayrıca Pelsejac Köprüsü, ilk kez bir Çinli şirketin Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen projede ihale kazanması bakımından da oldukça önemlidir.[3]
Çin’in Hırvatistan Büyükelçisi Qi Qianjin ise Hırvat basınına verdiği demeçte, Pelsejac Köprüsü’nü Çinli bir şirket tarafından Hırvatistan’da gerçekleştirilmiş en büyük proje olarak nitelendirmiş ve nihayetinde köprünün Hırvatistan’ın güneyini ülkenin geri kalanına bağlamasının bir hayali gerçekleştirdiğini belirtmiştir.[4]
Brüksel, köprünün yapımı için 357 milyon avro destekte bulunmuş ve AB Uyum ve Reformlardan Sorumlu Komiseri Elisa Ferreira, Pelsejac Köprüsü’nün açılmasını, “Avrupa dayanışmasının ve Hırvatistan’a mali ve siyasi desteğin sembolü” olarak nitelendirmiştir.[5] Üstelik Pelsejac Köprüsü, AB tarafından finanse edilen en büyük ve en pahalı altyapı projesidir.[6] Bu durum, Brüksel’in söz konusu projeye atfettiği önemi gözler önüne sermiştir.
Anlaşılacağı gibi mevzubahis köprünün önemi, yalnızca Çin-Hırvatistan ilişkileri bağlamında değerlendirilmemelidir. Zira bu proje, bir anlamda Çin-AB ortaklılığının ürünüdür. Öyle ki AB, Pelsejac Köprüsü’nün finansörlüğünü üstlenmiştir.
Hırvatistan açısından projenin önemi, yukarıda da belirtildiği üzere, ülkenin en güneydeki topraklarını karayoluyla kuzey topraklarına bağlamasıdır. Böylece Bosna Hersek toprakları tarafından ikiye bölünen ülkenin kuzey ve güneyi birbirine bağlanmıştır.
Bosna Hersek’in AB’ye üye olmaması nedeniyle Adriyatik’in en güneyinde bulunan Dubrovnik’ten kuzeye gitmeye ya da Peljesac Yarımadası’ndan Hırvatistan anakarasına geçmeye çalışan herkes, iki sınır kontrolünden geçmek zorunda kalmaktaydı.[7] Ancak bu açılışla birlikte Pelsejac Köprüsü üzerinden Hırvatistan’a doğrudan ulaşım sağlanmıştır. Böylece dünyanın en kısa kıyı şeridine sahip olan Bosna Hersek’in açık denizlere erişimi Hırvatistan tarafından engellenmiştir. Bir diğer ifadeyle, bahsi geçen köprü vesilesiyle Bosna Hersek toprağı olan Neum Koridoru’nun ikiye böldüğü Hırvat toprakları birleştirilmiştir. Dolayısıyla uzun vadede bu köprünün Zagreb ile Saraybosna arasında sorunlara yol açacağı söylenebilir.
Tüm bu nedenlerden ötürü Pelsejac Köprüsü, Zagreb için stratejik öneme sahiptir. Çin’in böyle bir projede başrolü üstlenmesi ise şüphesiz Hırvatistan’daki nüfuzunun artmasına hizmet etmiştir. Dolayısıyla bu ortaklık sayesinde Çin-Hırvatistan ilişkilerinin sağlam temeller üzerine oturduğu ve ikili münasebetlerdeki gelişme eğiliminin devam edeceği öne sürülebilir. Yani taraflar arasındaki ilişkilerin stratejik bir mahiyete dönüşebileceği öngörülebilir. Dahası projeye sağladığı yardım göz önünde bulundurulduğunda, Çin’in Balkanlar’da yaşanan jeopolitik sorunlar karşısında taraf seçtiği de iddia edilebilir. Pekin’in bu tercihinde Zagreb’in Brüksel tarafından desteklenmesinin belirleyici olduğu ileri sürülebilir.
Sonuç olarak Pelsejac Köprüsü’nün açılması, Çin açısından Balkanlar özelinde ve Kuşak-Yol Projesi genelinde önemli bir aşama olarak değerlendirilmektedir. Üstelik Çin, ilk kez AB tarafından finanse edilen bir projede başrolü oynamıştır. Bu proje sayesinde Pekin ile Brüksel, ortak bir noktada buluşmuştur. Dolayısıyla köprü, Çin-AB işbirliğinin geleceği açısından bir model teşkil edebilir. Elbette Çin’in projeyi başarıyla tamamlaması, Balkanlar’daki nüfuzunun artacağının habercisi olarak da yorumlanabilir.
[1] Hongfei Gu, “China and Croatia to Further Align Development”, People’s Daily Online, http://en.people.cn/n3/2019/0405/c90000-9564220.html , (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
[2] Aynı yer.
[3] “Chinese-built Peljesac Bridge in Croatia Opens to Traffic, a Symbol of Closer Ties”, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202207/1271607.shtml, (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
[4] Paul Bradbury, “Chinese Ambassador Qi Qianjin on Pelješac Bridge, Relations, Tourism, Flights”, Total Croatia News, https://www.total-croatia-news.com/politics/64567-qi-qianjin-chinese-ambassador, (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
[5] “EU Cohesion Policy: Commission Welcomes the Inauguration of one of the Biggest EU-Funded Projects in the EU and in Croatia”, European Commission, https://ec.europa.eu/regional_policy/en/newsroom/news/2022/07/26-07-2022-eu-cohesion-policy-commission-welcomes-the-inauguration-of-one-of-the-biggest-eu-funded-projects-in-the-eu-and-in-croatia, (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
[6] “Croatia, Peljesac Bridge Open to Traffic”, Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa, https://www.balcanicaucaso.org/Areas/Croatia/Croatia-Peljesac-bridge-open-to-traffic-219806, (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
[7] Paul Kirby, “Fanfare As Croatia’s Chinese-Built Bridge Finally Opens”, BBC News, https://www.bbc.com/news/world-europe-62311106, (Erişim Tarihi: 03.11.2022).
