Geleneksel bir Çin halk festivali olan Güz Ortası Festivali’nin kökeni, göksel fenomenlere tapınmaya dayanmaktadır. Eski zamanlardan beri bu festival, aya kurbanlar sunmak, ayın tadını çıkarmak, ay kekleri yemek, dilek fenerleriyle eğlenmek gibi günümüze kadar aktarılan ve bugün hala devam eden halk gelenekleriyle kutlanmaktadır.[i] Çin’deki birçok etnik grup arasında popüler olan festival, antik çağlarda ortaya çıkmış olup Han Hanedanlığı döneminde popülerlik kazanmış, Tang Hanedanlığı’nın başlarında yer edinmiş ve Song Hanedanlığı’ndan sonra gelişmiştir.[ii]
Geleneksel Çin kültürünün bir parçası olan festival, binlerce yıllık miras boyunca çeşitli evrimler geçirmiştir. Söz konusu festival, dolunayın insanların yeniden bir araya gelmesini simgelemesinin, kişinin memleketine ve sevdiklerine duyduğu nostalji duygularını ifade etmesinin yanı sıra iyi bir hasat ve mutluluk için dua etmenin bir yolu olmuş, değerli bir kültürel miras haline gelmiştir. Ayrıca bu festival, Çin dışında Japonya, Kore Yarımadası ve Güneydoğu Asya’da da popülerdir.[iii]
Çin halkının Güz Ortası Festivali boyunca harcamalarında ciddi bir artış gözlenmiştir; turizm ve posta hizmetleri gibi birçok sektör üç günlük tatil boyunca önemli bir büyüme kaydetmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan son rakamlar, iç turizm noktalarının tatil boyunca yaklaşık 107 milyon ziyaret aldığını ve Covid-19 salgınından önceki 2019 yılına göre %6,3 arttığını göstermektedir. Ulusal Göç İdaresi yaptığı açıklamada, anakaradaki sınır denetim ofislerinin üç günlük tatil boyunca hem Çinli hem de yabancı bireyler için yaklaşık 5,25 milyon giriş ve çıkış kaydettiğini ve bunun bir önceki yıla göre %18,6’lık bir artışa işaret ettiğini duyurmuştur. Pekin Belediyesi Ticaret Bürosu’nun verilerine göre; şehirde alışveriş merkezleri, süpermarketler, restoranlar ve online satışlar da dahil olmak üzere tatil boyunca yaklaşık 4,7 milyar yuanlık satış hacmi kaydedilmiştir.[iv]
Güz Ortası Festivali’nin yurt içi ve yurt dışından yapılan seyahatler ve bu seyahatlerin beraberinde getirdiği konaklama gibi harcamalarla birlikte ülke ekonomisini canlandırmada önemli bir rolü üstlendiğini söylemek mümkündür. Ticari bölgeler ve alışveriş merkezleri bayram boyunca ailelerin tüketim merkezi olmuştur. Pekin Belediyesi Ticaret Bürosu tarafından izlenen büyük mağazalar, süpermarketler, yemek hizmetleri ve e-ticaret platformlarının satış rakamları bayram boyunca bir önceki yıla göre %4,4 artış göstererek 4,67 milyar yuana ulaşmıştır.[v]
Çin Kalkınma Enstitüsü’nden araştırma görevlisi Song Ding, Global Times’a yaptığı açıklamada, gece turları ve Çin kültürünün birleşiminin oldukça etkileyici bir atmosfer yarattığını, gece turlarının yerel özelliklerle derinlemesine bütünleşebildiğini ki bunun da canlılığı ve “gece ekonomisini” artırmaya yardımcı olacağını söylemiştir. Sektörün deneyimli gözlemcisi Liu Dingding de Global Times’a verdiği demeçte, Sonbahar Ortası Festivali’nin sadece bir gelenek kutlaması değil, aynı zamanda Çin’in tüketim pazarının dayanıklılığını ve potansiyelini vurgulayan, özellikle yiyecek içecek sektöründe ekonomik faaliyet için bir katalizör görevi gördüğünü söylemiştir.[vi]
Kutlamalar, yalnızca Çin’le sınırlı kalmamıştır. Örneğin Myanmar’da öğrenciler, Yangon’daki Çin Kültür Merkezi’nde festivali kutlamak için şiir dinletileri, geleneksel müzik ve bilgi yarışmaları gibi kültürel performanslar sahnelemiştir. Laos’taki Çin Kültür Merkezi ve Laos Ulusal Üniversitesi (NUOL) Edebiyat Fakültesi bir şiir etkinliğine ev sahipliği yapmıştır. Yeni Zelanda’da üç günlük Auckland Ay Festivali kapsamında düzenlenen “Zamansız Şiirin Sonbahar Ortası Konseri” yaklaşık 700 kişinin katılımıyla gerçekleşmiştir.[vii] Dahası Çin’in güneybatısındaki Guizhou Eyaletinden sanatçılar tarafından gerçekleştirilen bir halk müziği konseri, Sonbahar Ortası Festivalini ve iki ülke arasındaki kültürel alışverişi kutlamak amacıyla Avustralya’nın başkenti Canberra’da düzenlenmiştir.[viii]
Güz Ortası Festivali, ailelerin tek çatı altında buluşmasını ve beraber vakit geçirmesini simgelemekle kalmamış, aynı zamanda bu bayramla ilişkilendirilen farklı bölgelerden insanların bir araya gelmesiyle ülke çapındaki tüketimde kayda değer bir artış yaşanmasını sağlamıştır. Ekonomideki artış ise daha çok akşam saatlerinde meydana gelmiştir. Çünkü bu festivalde büyük ilgi toplayan ay manzarası, gece uçuşları ve gece gemi turlarının turistler arasında daha fazla popüler olmasına yol açmış ve “gece ekonomisini” artırmıştır. Böylece tüketici piyasasında yaşanan canlılığın Çin ekonomisine yansıyan somut etkilerinin yanı sıra Çin kültürünün dünya çapındaki etkisi artmış ve yabancı ülkelerarası karşılıklı kültür alışverişi teşvik edilmiştir. Bununla birlikte festival, kültür ve turizm alanında Çin’in gelişiminin yanı sıra bu alanlara yapılacak yatırımlara olanak sağlamıştır.
Güz Ortası Festivali hem yerli tüketimi teşvik ederek Çin’in tüketici pazarının gelişmesine katkıda bulunmuş hem de eğlence turizmiyle kültürel entegrasyonun tüketime dahil olmasını sağlamıştır. Bu da Çin ekonomisinin, seyahat ve tüketim artışıyla büyümesinde hız kazanmasına yol açmıştır. Çin, kültür etkinlikleriyle ülkelerarası kültürel değişimleri ve karşılıklı öğrenmeyi teşvik ederek ülkelerin, özellikle kültür alanlarında daha kapsamlı değişim ve işbirliğine yönelik çalışmalar yapabileceğini göstermiştir. Bu bağlamda yükselen tatil ekonomisi, artan tüketici piyasası ve kayıtlara geçen yüksek harcamaların, tüketimin ekonomik büyümedeki birincil etken olma rolünü artırdığını söylemek mümkündür.
Bugün ekonomisiyle ön plana çıkan Çin, yalnızca yüksek ihracat rakamlarına ulaşmakla kalmayıp aynı zamanda bu tür festivalleri dünyaya açarak ve tanıtarak kültürel ihracat da yapmaktadır. Böylece Güz Ortası Festivali’yle hem büyük gelir elde edilmiş hem de diğer halkların Çin kültürünü tanıması sağlanmıştır. Çin, turistleri çekerek ciddi ekonomik kazanç elde etmenin yanı sıra ülkeyi tanıtarak “kültür ekonomisini” hayata geçirmiştir.
[i] “中秋天节日”, tangyuan.gov.cn, http://tangyuan.gov.cn/web-festival/ui/mid-autumn, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
[ii] “中秋节的起源”, wenming.cn, http://www.wenming.cn/wmdjr_299/zqj/qy/202309/t20230927_6677662.shtml, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
[iii] “中秋节”, 百度百科, https://baike.baidu.com/item/%E4%B8%AD%E7%A7%8B%E8%8A%82/128234?fr=ge_ala, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
[iv] “Holiday splurge reveals strong spending power”, China Daily, https://www.chinadaily.com.cn/a/202409/19/WS66eb8a61a3103711928a898a.html, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
[v] “Mid-Autumn ‘reunion economy’ unleashes consumption potential”, Xinhua News, https://english.news.cn/20240919/b72218561742482d9c60fdabe1c922a4/c.html, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
[vi] “Mid-autumn festival holidays further lift catering industry, boost Chinese economy”, Global Times, https://www.globaltimes.cn/page/202409/1319863.shtml, (Erişim Tarihi: 21.09.2024).
[vii] “Chinese Mid-Autumn Festival celebrations held across the world”, Xinhua News, https://english.news.cn/20240917/72f3fbe6e6fa4dd2a7c9dc15c30d3829/c.html, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
[viii] “Chinese folk music concert celebrates moon festival, cultural ties in Canberra”, Xinhua News, https://english.news.cn/20240917/62de6c26efdc4289a8af003d06d53866/c.html, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
