Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 8 Kasım 2023 tarihinde Moskova ve Pekin’in askeri uydu ve diğer olası savunma teknolojileri konusundaki işbirliklerini genişletmeleri gerektiğini söylemiştir.[i] Daha yakın askeri bağlantıların önemini vurgulayan ve yüksek teknoloji alanındaki işbirliğine dikkat çeken Putin,[ii] şu ifadeleri kullanmıştır:[iii]
“Uzayı, yüksek yörünge varlıkları da içeren ve Rusya ile Çin’in stratejik güvenliğini sağlayacak yeni muhtemel silah türlerini kastediyorum. Rusya ve Çin, Soğuk Savaş modellerine dayanan askeri ittifaklar kurmuyorlar. Bu işbirlikleri, uluslararası durumu stabilize etme konusunda ciddi bir faktördür.”
Putin daha önce Rusya’nın Çin’le çok hassas askeri teknolojileri paylaştığını ve bunun Çin’in savunma kapasitesini önemli ölçüde güçlendirdiğini söylemişti. Putin aynı zamanda Rusya’nın Çin’e 2019 yılının Ekim ayında, balistik füze fırlatmalarını tespit etmek için bir erken uyarı sistemini geliştirmesine yardımcı olduğunu ve bu sistemin yer tabanlı radarlardan ve sadece Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) sahip olduğu uydulardan oluştuğunu söylemiştir.[iv]
Pekin, 2022 yılında Rusya ile “sınırsız” bir dostluk ilişkisi olduğunu ilan etmişti. Çin, Batı’nın Moskova’ya yönelik yaptırımlarını kınamış ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ile ABD’yi Rusya’nın Ukrayna’daki askeri eylemlerini kışkırtmakla suçlamıştı. Pekin aynı zamanda Ukrayna konusunda tarafsız bir tutum sergilemeye çalışmaktaydı.
Rusya da sık sık Tayvan’la ilgili konularda Pekin’e destek verdiğini ifade etmişti. Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Batı’yla artan gerilimlere karşı “stratejik bir ortaklık” kurmak için güçlü kişisel bağlar geliştirmiştir. Şi, 2023 yılının Mart ayında Moskova’yı ziyaret ederek ilişkileri daha da pekiştirmiş ve Putin, geçen ay Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nin zirvesi için Pekin’e seyahat etmişti.[v]
Çin’in Merkezi Askeri Komisyon Başkan Yardımcısı Zhang Youxia’ya hitaben yaptığı konuşmada Putin, NATO’nun Asya-Pasifik bölgesine ulaşma çabalarına değinmiş ve bunu “coğrafi etki alanını aşma girişimi” olarak nitelendirmiştir.[vi]
Putin, “ABD, ittifak üyelerini Asya-Pasifik bölgesinde gerginlik çıkarma noktasında yönlendirmeye çalışmış ve kendi bencil çıkarlarından hareketle yeni askeri-politik ittifaklar oluşturmaya çabalamıştır” diye konuşmuştur. Sözlerinin devamında Putin, Rusya ve Çin’in buna “sakin ve dengeli bir şekilde” tepki verdiğini ve birlikte hava kuvvetleri ve donanma tatbikatlarıyla güvenliklerini güçlendirmek için çalıştığını eklemiştir.
Zhang ise Batı’nın baskısına karşı Moskova’yı savunmuş ve “liderliğiniz altındaki Rusya, zorluklardan kaçmayacağınızı göstererek Batı’yı kırmızı çizgilerle uyarmaktadır. Çin bunun için size saygı göstermektedir.” demiştir.
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yla yaptığı bir toplantıda konuşan Zhang, ikili ilişkilerin “yeni çağda en üst düzeyde” olduğunu belirtmiş ve Moskova’ya yaptığı bu ziyaretin askeri işbirliğini daha da güçlendirmesi temennisinde bulunmuştur.
İkili savunma bağlarının üçüncü ülkeleri hedef almadığını belirten Şoygu, şu ifadeleri kullanmıştır:[vii]
“Bazı saldırgan Batı ülkelerinin aksine, biz askeri bir blok oluşturmuyoruz. Bu durum, karşılıklı bağların güven ve saygı temelindeki stratejik etkileşimin bir örneğidir. Ordularımız karada, havada ve denizde düzenli olarak operasyonel ve muharebe tatbikatları gerçekleştiriyor ve çeşitli karmaşıklık düzeylerindeki muharebe eğitim görevlerini omuz omuza başarıyla yerine getiriyoruz. Tüm bu eylemler üçüncü ülkeleri hedef almıyor ve yalnızca birbirimizin çıkarları doğrultusunda gerçekleştiriliyor.”
Bu gelişme, Rusya ve Çin’in askeri alandaki işbirliğini daha da derinleştirme kararlılığını yansıtmaktadır. İki ülkenin ortaklaşa düzenlediği askeri tatbikatlar ve teknoloji transferleri, stratejik bir ittifakın işaretlerini taşımaktadır. Bu işbirliği, özellikle de Rusya’nın Batı’yla olan gergin ilişkileri ve Çin’in yükselen küresel güç olarak pozisyonu dikkate alındığında Batı’nın küresel politikalarına karşı bir tepki olarak değerlendirilebilir.
Putin’in vurguladığı gibi bu işbirliği, “Soğuk Savaş modellerine dayanmayan” bir ittifak oluşturmaktadır ve yüksek teknolojili askeri alanlardaki işbirliği, her iki ülkenin stratejik güvenliği için kritik önem taşımaktadır. Özellikle, uzay teknolojileri ve yeni silah sistemlerine odaklanılması, gelecekteki askeri çatışmalara karşı hazırlıklı olma çabalarını göstermektedir.
Rusya ve Çin’in bu işbirliğinin uluslararası arenada denge oluşturma amacı taşıdığı söylenebilir. NATO’nun Asya-Pasifik’e genişlemesine karşı tepki gösteren Putin’in açıklamaları, bu işbirliğinin bölgesel dengeyi sağlamaya yönelik olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca, Çin’in “sınırsız dostluk” ilanı ve Rusya’nın Batı’ya karşı direnci, bu ittifakın siyasi bir boyutunu da yansıtmaktadır.
Bu durum, uluslararası ilişkilerdeki güç dengelerinin değiştiği bir dönemde gerçekleşmektedir. Rusya ve Çin, Batı’nın etkisini sınırlamaya çalışan ve kendi bölgesel çıkarlarını koruma amacı taşıyan bir ittifak kurarak küresel politikada daha etkili bir rol oynama çabasındadır. Bu, özellikle ABD’nin küresel liderlik pozisyonuna yönelik meydan okumaların arttığı bir dönemde dikkate değerdir.
[i] “Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, Associated Press News, https://apnews.com/article/russia-china-military-cooperation-d4fedabf86d88e2cc0074159294026f9, (Erişim Tarihi: 09.11.2023).
[ii] “Vladimir Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, South China Morning Post,https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3240848/vladimir-putin-calls-closer-russia-china-cooperation-military-satellites-and-prospective-weapons, (Erişim Tarihi: 09.11.2023).
[iii] “Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons” Gv Wire, https://gvwire.com/2023/11/08/putin-calls-for-closer-russia-china-cooperation-on-military-satellites-and-prospective-weapons/, (Erişim Tarihi: 09.11.2023).
[iv] “Vladimir Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, South China Morning Post,https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3240848/vladimir-putin-calls-closer-russia-china-cooperation-military-satellites-and-prospective-weapons, (Erişim Tarihi: 09.11.2023).
[v] Aynı yer.
[vi] Aynı yer.
[vii] Aynı yer.