Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova ve Pekin’in askeri uydu ve diğer olası savunma teknolojileri konusundaki işbirliklerini genişletmeleri gerektiğini uzun zamandır vurgulamaktadır. Son dönemde Putin, müttefikler arasındaki savunma bağlarının giderek daha da güçlendiğini ve bu askeri bağlantıların geliştirilmesinin önemini dile getirmektedir.[1] Yüksek teknoloji alanındaki işbirliğinin öncelikli olduğunu belirten Putin,[2] bir konuşmasında şunları dile getirmiştir:[3]
“Uzayı, yüksek yörünge varlıklarını da içeren ve iki ülkenin stratejik güvenliğini sağlayacak yeni muhtemel silah türlerini kastediyorum. Rusya ve Çin, Soğuk Savaş modellerine dayanan askeri ittifaklar kurmuyorlar. Bu işbirlikleri uluslararası durumu stabilize etme konusunda ciddi bir faktördür.”
Putin, daha önce iki ülkenin çok hassas askeri teknolojileri paylaştığını ve bunun Çin’in savunma kapasitesini önemli ölçüde güçlendirdiğini söylemiştir. Rus lider, aynı zamanda ülkesinin Çin’e 2019 yılının Ekim ayında, balistik füze fırlatmalarını tespit etmek için bir erken uyarı sistemi geliştirmesine yardımcı olduğunu vurgulamıştır.[4]
Pekin, 2022 yılında Moskova’yla “sınırsız” bir dostluk ilişkisi olduğunu ilan etmişti. Çin, Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarını kınamış ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ile Amerika Birleşik Devletleri’ni (ABD) “Rusya’yı kışkırtmakla” suçlamıştı. Pekin aynı zamanda Ukrayna konusunda tarafsız bir tutum sergilemeye çalışmaktaydı. Diğer yandan Rusya, sık sık Tayvan’la ilgili konularda Çin’e destek verdiğini ifade etmişti.
Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Batı’yla artan gerilimlere karşı “stratejik bir ortaklık” kurmak için güçlü kişisel bağlar geliştirmiştir. Şi Cinping, 2023 yılının Mart ayında Moskova’yı ziyaret ederek ilişkileri daha da pekiştirmiş ve Putin, Çin’in 3. Kuşak ve Yol Forumu için Pekin’e gitmişti.[5]
NATO’nun Asya-Pasifik bölgesine ulaşma çabalarına değinen Putin, bunu “coğrafi etki alanını aşma girişimi” olarak nitelendirmiştir.[6] Rus lider, şu ifadeleri kullanmıştır:
“ABD, ittifak üyelerini Asya-Pasifik bölgesinde gerginlik çıkarma noktasında yönlendirmeye çalışmış ve kendi bencil çıkarlarından hareketle yeni askeri-politik ittifaklar oluşturmaya çabalamıştır.”
Rusya ve Çin’in buna “sakin ve dengeli bir şekilde” tepki verdiğini ve birlikte hava kuvvetleri ve donanma tatbikatlarıyla güvenliklerini temin etmek için çalıştıklarını söylemiştir. Konuyla ilgili Çin Merkez Askerî Komisyonu Başkan Yardımcısı Zhang Youxia ise şunları kaydetmiştir:
“Rusya, zorluklardan kaçmayacağını göstererek Batı’yı kırmızı çizgilerle uyarmaktadır. Çin, bunun için size saygı göstermektedir.”
Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yla yaptığı görüşmede Zhang Youxia, ikili ilişkilerin “yeni çağda en üst düzeyde” olduğunu belirtmiş ve bu ziyaretin askeri işbirliğini daha da güçlendirmeye yardımcı olmayı amaçladığını söylemiştir. Sergey Şoygu ise ikili savunma bağlarının üçüncü ülkeleri hedeflemediğini belirten şu açıklamayı yapmıştır:[7]
“Bazı saldırgan Batı ülkelerinin aksine biz, askeri bir blok oluşturmuyoruz. Bu durum karşılıklı bağların güven ve saygı temelindeki stratejik etkileşiminin bir örneğidir. Ordularımız karada, havada ve denizde düzenli olarak operasyonel ve muharebe tatbikatları gerçekleştiriyor ve çeşitli karmaşıklık düzeylerindeki muharebe eğitim görevlerini omuz omuza başarıyla yerine getiriyoruz. Tüm bu eylemler üçüncü ülkeleri hedef almıyor ve yalnızca birbirimizin çıkarları doğrultusunda gerçekleştiriliyor.”
Bu gelişme, Rusya ve Çin’in askeri alandaki işbirliğini daha da derinleştirme kararlılığını yansıtmaktadır. İki ülkenin ortaklaşa düzenlediği askeri tatbikatlar ve teknoloji transferleri, stratejik bir ittifakın işaretlerini taşımaktadır. Bu işbirliği, özellikle de Rusya’nın Batı’yla olan gergin ilişkileri ve Çin’in yükselen küresel güç pozisyonu dikkate alındığında, Batı’nın politikalarına karşı bir tepki olarak değerlendirilebilir.
Putin’in vurguladığı gibi, bu işbirliği “Soğuk Savaş modellerine dayanmayan” bir ittifak oluşturmasına rağmen, yüksek teknolojili askeri alanlardaki işbirliği, her iki ülkenin stratejik güvenliği için kritik öneme sahiptir. Özellikle uzay teknolojileri ve yeni silah sistemlerine odaklanılması, gelecekteki askeri çatışmalara karşı hazırlıklı olma çabalarını yansıtmaktadır.
Rusya ve Çin’in uluslararası arenada denge oluşturmayı amaçladıkları söylenebilir. NATO’nun Asya-Pasifik’e genişlemesine karşı tepki gösteren Putin’in açıklamaları, bu işbirliğinin bölgesel ve küresel dengeyi sağlamaya yönelik olduğunu göstermektedir. Ayrıca Çin’in “sınırsız dostluk” ilanı ve Rusya’nın Batı’ya karşı direnci, bu ittifakın siyasi bir boyutunu da yansıtmaktadır.
Bu ortaklık, uluslararası ilişkilerdeki güç dengelerinin değiştiği bir dönemde gerçekleşmektedir. Rusya ve Çin, Batı’nın etkisini sınırlamaya çalışan ve kendi bölgesel çıkarlarını koruma amacı taşıyan bir ittifak kurarak küresel politikada daha etkili bir rol oynama çabasındadırlar. Bu, özellikle ABD’nin küresel liderlik pozisyonuna yönelik meydan okumaların arttığı bir dönemde dikkate değerdir.
[1] “Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, Associated Press News, https://apnews.com/article/russia-china-military-cooperation-d4fedabf86d88e2cc0074159294026f9, (Erişim Tarihi: 31.12.2024).
[2] “Vladimir Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, South China Morning Post, https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3240848/vladimir-putin-calls-closer-russia-china-cooperation-military-satellites-and-prospective-weapons, (Erişim Tarihi: 31.12.2024).
[3] “Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, Gv Wire, https://gvwire.com/2023/11/08/putin-calls-for-closer-russia-china-cooperation-on-military-satellites-and-prospective-weapons/, (Erişim Tarihi: 31.12.2024).
[4] “Vladimir Putin Calls for Closer Russia-China Cooperation on Military Satellites and Prospective Weapons”, South China Morning Post, a.g.e., (Erişim Tarihi: 31.12.2024).
[5] Aynı yer.
[6] Aynı yer.
[7] Aynı yer.
