Dört sene içerisinde yedi kez seçimlere giden Bulgaristan’ın aradan geçen uzun zaman içinde teknokrat hükümetler tarafından yönetilmesinin ardından Ekim 2024 seçimleri yeni bir koalisyon hükümetinin kapısı aralanmıştır. Katılımın %40’ın altında kaldığı seçimlerden hiçbir parti tek başına yönetecek yeterli çoğunluğu elde edemediği için seçimlerden hemen sonra koalisyon görüşmeleri başlamıştır.
Meclisin 240 sandalyesi dokuz parti ve ittifak tarafından doldurulmuştur. Ana akım partisi Avrupalı Gelişimi İçin Yurttaşlar (GERB) ile Demokratik Güçler Birliği (SDS) arasındaki ittifak oyların dörtte birini alarak koalisyon görüşmelerine liderlik etme hakkı kazanmıştır. Eski Başbakan Boyko Borisov liderliğindeki GERB’in Kremlin çizgisindeki Avrupa şüphecisi populist Yeniden Doğuş (Vızdarjane) partisi hariç parlamentodaki diğer tüm partilerle koalisyon görüşmelerine açık olduğunu ilan ederek aslında hükümet kurma şansını yüksek tutmak istemiştir.
Aradan geçen iki ayı aşmış zaman diliminde partiler arası koalisyon görüşmeleri meyvelerini vermiş ve GERB-SDS ittifakının liderliğinde oluşturulan koalisyonda Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP) ve Böyle Bir Halk Var (ITN) partisi yer almıştır. Seçmenlerinin çoğunu Türk ve müslümanların oluşturduğu ve son seçimlerde bu sosyal kitlenin bölünerek bir başka siyasi grup haline gelen Demokrasi Hak ve Özgürlükler (DPS) parlamento grubu ise koalisyon hükümetini dışarıdan destekleyeceğini açıklayarak mecliste 19 milletvekili desteğini vererek koalisyon hükümetinin güven oyu alarak vücut bulmasını sağlamıştır.[1] Buna göre GERB-SDS ittifakının başbakan adayı Rosen Jelyazkov yürütmenin başına geçmiştir. Hukukçu olarak bilinen Jelyazkov, daha önce Meclis Başkanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı gibi önemli görevlerde bulunmuştur.
Yeni kurulan hükümetin aylar boyunca süren siyasi istikrarsızlığa bir son verip vermeyeceği tartışmaları ise şimdiden başlamış durumdadır. Bir çok uzmana göre birbirinden farklı siyasi parti ve ittifakın yer aldığı böylesi bir hükümette uzun solukta görüş ayrılıklarının ortaya çıkmasının sürpriz olmadığı ifade edilmektedir.[2] Buna örnek olarak gösterilen durum ise modern Bulgar siyasi tarihinde birbirlerine karşı her zaman karşı cephelerde yer almış GERB ve BSP partilerinin şimdi aynı hükümette yer almasıdır.
GERB, Avrupa Birliği (AB) yanlısı siyasetle bilinirken, eski Başbakan Borisov ve partisinin bir çok yolsuzluk skandalında ismi geçmektedir. GERB-SDS ittifakı mecliste 68 sandalye ile temsil edilmektedir. BSP, Rusya’ya yakınlığıyla bilinen bir partidir. 2022 yılında, içinde bulunduğu koalisyon hükümeti BSP’nin direncinden dolayı Ukrayna’ya askeri yardım yapmayı reddetmiştir. Partinin bir milletvekili 2024 güz aylarında Moskova hükümetinin bir daveti üzerine Rusya’ya gitmiştir. Parti, Bulgaristan’ın Avro bölgesine hızlı bir şekilde girmeye çalışmasına anlam vermediğini dile getirirken AB’nin Yeşil Mutabakatı dolayısıyla Bulgaristan’ın kömür kaynaklı enerji yataklarını kapatmasına da karşı çıkmaktadır.[3]
Son olarak ITN ise daha muhafazakar bir tavır alan bir partidir. Parti, BSP’ye karşı sert tutumuyla bilinirken, piyasa ekonomisi ve geleneksel aile değerleri savunuculuğu gibi yeni sağ ideolojisi çizgisindedir. Birbirlerinden oldukça farklı partilerin bir araya gelip hükümet kurduğu hallerde kullanılan “Frankenstein koalisyonu” tabiri Bulgaristan’ın yeni koalisyon hükümeti için de kullanılmaya başlanmıştır.[4] Koalisyonun yolsuzluk ve rüşvet iddiaları gölgesinde ve birbirlerinden kopuk dış politik görüşlere sahip partilerle oluşturulmuş olmasına rağmen halk nezdinde kabul durumu %60’ı bulmaktadır. Uzun süren siyasi boşluğu doldurması için bir umut olarak görülen koalisyon hükümetine karşı yolun başında büyük bir toplumsal huzursuzluk gözlemlenmemektedir.
Hükümetin karşısında ise büyük zorluklara rağmen ihtiyatlı umutlu olan bir kamuoyu yer almaktadır. Kamuyoyu nezdinde siyasetçilerin AB fonlarını kendi çıkarları için kullanmaları siyaset kurumuna büyük bir zarar vermişken, 2020 yılında ortaya çıkan oy çalma iddiaları da hala gündemdeki yerini korumaktadır. Oligark mafya vari yapılanmalardan oldukça huzursuz olan toplum, yeni hükümetten ciddi adımlar atmasını beklemektedir. Yalnız, seçimlere katılım oranlarında da görülebileceği gibi insanlar arasında hükümetler değişse de ciddi bir değişiklik gerçekleşmeyeceği inancı da yatmaktadır.[5]
Merkez, sol ve populist bir çok siyasi görüşü bir araya getiren bu geniş yeni koalisyon hükümetinin Bulgaristan’da çok büyük değişikliklere sebep olmayacağı ve ülkenin Batı yanlısı çizgisinde herhangi bir kayma olmayacağı tartışılmaktadır.[6] Bununla birlikte kamuoyundaki seçim yorgunluğu ve iç politikadaki güven sarsıcı gelişmeler ülkenin siyasi bir istikrara kavuşup kavuşmayacağı noktasında soru işaretleri uyandırmaktadır. Tüm bunlara rağmen yeni kurulan hükümete en azından şu an topyekün bir karşı duruş gözlemlenmemektedir. Hükümetin başarısını ve yakın zamanda yeniden bir erken seçim olup olmayacağını ise zaman gösterecektir.
[1] “Bulgaristan’daki Türk partisi hükümet krizinde nasıl rol oynadı?”, Timebalkan, https://timebalkan.com/bulgaristandaki-turk-partisi-hukumet-krizinde-nasil-rol-oynadi/, (Erişim Tarihi: 25.01.2025).
[2] “Bulgaristan’daki Türk partisi yeni hükümette yer alacak”, Timebalkan, https://timebalkan.com/bulgaristandaki-turk-partisi-yeni-hukumette-yer-alacak/, (Erişim Tarihi: 25.01.2025).
[3] “Pro-Russian socialists eye decisive role in Bulgarian government”, Euroactiv, https://www.euractiv.com/section/politics/news/pro-russian-socialists-eye-decisive-role-in-bulgarian-government/, (Erişim Tarihi: 25.01.2025).
[4] “Bulgaria’s GERB Party Tries to Cobble Together ‘Frankenstein’ Ruling Coalition”, BalkanInsight,https://balkaninsight.com/2025/01/15/bulgarias-gerb-party-tries-to-cobble-together-frankenstein-ruling-coalition/, (Erişim Tarihi: 25.01.2025).
[5] “With A New Government, Many Bulgarians Fear A Return To The Past”, RadioFreeEurope RadioLiberty, https://www.rferl.org/a/new-bulgarian-government-borisov-zhelyazkov/33278235.html, (Erişim Tarihi: 25.11.2025).
[6] “Bulgaria breaks political stalemate and finally appoints new PM”, Politico, https://www.politico.eu/article/bulgaria-new-prime-minister-rosen-zhelyazkov/, (Erişim Tarihi: 25.01.2025).
