El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump arasında varılan yeni göç anlaşması, ABD’nin sınır dışı edilen kişileri El Salvador’da tutmasına olanak tanımaktadır. Anlaşmanın en dikkat çekici yönü, yalnızca yasa dışı göçmenlerin değil, ABD’de suç işlemiş ve mahkûm edilmiş kişilerin, hatta bazı Amerikan vatandaşlarının dahi El Salvador’daki tartışmalı mega hapishanelerde tutulmasının gündeme gelmesidir. Bu gelişme, yalnızca iki ülke arasındaki ilişkileri değil, Latin Amerika’daki göç ve güvenlik dinamiklerini de derinden etkileyebilir.
Trump ve Bukele arasındaki yakınlaşma, her iki liderin de siyasi hedefleri doğrultusunda şekillenen stratejik bir işbirliği olarak değerlendirilebilir. Trump yönetimi, göçü kısıtlamak ve sınır dışı süreçlerini hızlandırmak için daha sert önlemler almayı planlarken, Bukele ise El Salvador’daki otoriter yönetimini pekiştirmek ve uluslararası sahnede etkisini artırmak için ABD ile güçlü bağlar kurmaya çalışmaktadır.
Bukele’nin Trump yönetimine sunduğu teklif, ABD’de yasa dışı bulunan kişileri ve hatta bazı mahkûmları kendi ülkesine kabul etmeyi içermektedir.[1] Trump için bu anlaşma, sınır dışı işlemlerini hızlandırmak ve ABD’deki hapishane yükünü azaltmak adına büyük bir fırsat sunmaktadır. Özellikle MS-13 gibi çetelerle mücadele söylemini sıkça kullanan Trump için bu anlaşma suçla mücadelede yeni bir araç olarak sunulmaktadır. ABD’nin Salvadorlu göçmenleri ülkelerine geri göndermesi yeni bir şey olmasa da ilk kez ABD’de mahkûm olan kişilerin daimî olarak bir başka ülkenin hapishanelerine transfer edilmesi fikri gündeme gelmiştir.
Bukele ise bu anlaşmayla bir yandan ABD’nin desteğini kazanırken, diğer yandan ekonomik kazanç elde etmeyi hedeflemektedir. Salvador Hükümeti, ABD’den sınır dışı edilen mahkûmları ülkesinde tutma karşılığında mali bir destek almayı planlamaktadır. Ancak El Salvador’daki mevcut hapishane koşulları ve insan hakları ihlalleri iddiaları göz önüne alındığında, bu durum büyük etik ve hukuki soruları da beraberinde getirmektedir.
Bukele’nin iktidara gelmesiyle El Salvador ve ABD arasındaki ilişkiler yeni bir boyut kazanmıştır. Biden yönetimi, Bukele’yi insan hakları ihlalleri ve demokratik gerileme konularında eleştirirken, Trump yönetimi ise onu güçlü bir güvenlik ortağı olarak görmektedir. Eğer bu anlaşma hayata geçirilirse, ABD’nin insan hakları konusundaki tutarlılığı ciddi şekilde sorgulanabilir.
Bu anlaşmanın yalnızca El Salvador ve ABD ile sınırlı kalmayacağı düşünülmektedir. Latin Amerika’daki diğer ülkeler de ABD’nin göç politikalarındaki sertleşmeden etkilenebilir.
Meksika, ABD’ye ulaşmaya çalışan Orta Amerikalı göçmenler için temel bir geçiş noktasıdır. ABD’nin El Salvador ile böyle bir anlaşmaya varması, sınır dışı edilen mahkûmları bu ülkeye gönderme seçeneğini aktif hale getirdiğinde, Meksika üzerindeki baskıyı artırabilir. ABD ile bir göç anlaşması olmayan Meksika, sınır güvenliği ve diplomatik ilişkiler açısından yeni stratejiler belirlemek zorunda kalabilir. Özellikle, ABD’nin Meksika’ya benzer bir anlaşma teklif etmesi halinde, bu durum göçmen politikalarında büyük bir değişikliğe yol açabilir.
Öte yandan Guatemala ve Honduras gibi ülkeler de bu anlaşmadan doğrudan etkilenebilir. El Salvador’un ABD ile böyle bir işbirliği yapması, bu ülkeleri de benzer anlaşmalara zorlayabilir. ABD, sınır dışı edilen göçmenleri kabul eden ülkelere ekonomik teşvikler sunarak bu politikayı genişletme yoluna gidebilir. Ancak Guatemala ve Honduras gibi ülkelerin bu tür mahkûmları kabul etmesi, iç güvenlik dengelerini de sarsabilir. Göçmen ve mahkûmların geri dönüşü, bu ülkelerde sosyal ve ekonomik istikrarsızlığa neden olabilir.
Bölgedeki en büyük risklerden biri de suç örgütlerinin bu gelişmelerden faydalanmasıdır. ABD’den sınır dışı edilen ve El Salvador’a gönderilen kişilerin bir kısmı, “MS-13” veya “Tren de Aragua” gibi organize suç örgütleriyle bağlantılı olabilir. El Salvador, Bukele’nin sert güvenlik politikalarıyla bu çeteleri baskı altına almış olsa da hapishanelere gönderilen yeni suçlular, çete yapılanmalarını içeriden güçlendirebilir. Bu durum, çete faaliyetlerinin yalnızca El Salvador’da değil, tüm Orta Amerika bölgesinde daha da yayılmasına yol açabilir. ABD’den sınır dışı edilen mahkûmların, hapishanelerde radikalleşerek daha tehlikeli bir suç ağı oluşturma ihtimali de göz ardı edilmemelidir. Bu nedenle, anlaşmanın bölgesel güvenlik ve istikrar açısından çok daha büyük yansımaları olacağı tahmin edilmektedir.
Trump yönetiminin ABD vatandaşlarını ve daimî oturum iznine sahip kişileri sınır dışı etme fikri, ciddi yasal engellerle karşılaşabilir. Hukuk uzmanları, ABD’de doğmuş kişilerin başka bir ülkeye sınır dışı edilemeyeceğini vurgulamaktadır.[2]Ancak ABD vatandaşlığı sonradan alınmış olanlar veya çete üyeliği gibi suçlarla bağlantılı görülen kişiler, “denaturalizasyon” süreciyle vatandaşlıktan çıkarılabilir.[3]
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında, bir devletin vatandaşlarını başka bir ülkeye göndererek hapsettirmesi oldukça tartışmalı bir konudur. El Salvador’un hapishane koşulları ve insan hakları ihlalleri göz önüne alındığında bu durum, ciddi etik ve yasal problemler yaratabilir. Uluslararası kamuoyu, Bukele’nin mega-hapishanelerine yapılan kitlesel tutuklamaları zaten eleştirirken, şimdi bu uygulamaların ABD tarafından desteklenmesi büyük tepki toplayabilir.
Bukele ve Trump arasındaki bu anlaşma, siyasi kazanımlar uğruna yapılmış pragmatik bir işbirliği gibi görünmektedir. Trump, göç politikalarındaki sert tavrını sürdürerek seçmen tabanına mesaj vermeye çalışırken, Bukele ise uluslararası alanda gücünü pekiştirmeye ve ekonomik kazanç sağlamaya odaklanmaktadır. Ancak, bu anlaşmanın uygulanabilirliği, ABD’nin iç hukukuna ve uluslararası insan hakları standartlarına bağlı olacaktır. Eğer mahkûmların El Salvador’a gönderilmesi gerçekleşirse, bu uygulama küresel düzeyde büyük bir etik ve hukuki tartışma yaratacaktır.
[1] Buschschlüter, Vanessa. “Could US Criminals Be Sent to El Salvador’s Mega-Jail?” BBC News, https://www.bbc.com/news/articles/cvg4jx8xyjgo, (Erişim Tarihi: 09.02.2025).
[2] Rascius, Brendan. “Can US Citizens Be Deported? El Salvador Offers to Take American Criminals, Rubio Says.” Miami Herald, https://www.miamiherald.com/news/nation-world/national/article299705834.html, (Erişim Tarihi: 09.02.2025).
[3] “SEC. 6. Denaturalization of Criminal Gang Members and Supporters.” H.R.1995 — 117th Congress (2021-2022), In the House of Representatives, https://www.congress.gov/bill/117th-congress/house-bill/1995/text, (Erişim Tarihi: 09.02.2025).
