7 Ekim 2023 tarihinde başlayan Hamas-İsrail çatışmalarında birçok sivil hayatını kaybederken Ortadoğu, süregelen bir sınamanın yeni boyutlarıyla karşı karşıya kalmıştır.
Yaşanan gelişmeler dünya gündemindeki yerini korurken bazı devletler tarafsız bir şekilde olayları kınarken, bazı devletler ise İsrail yahut Filistin’in yanında yer aldıklarını ifade eden açıklamalar bulunmuştur. Bu çerçevede bazı Balkan ülkelerinin bu konudaki değerlendirmeleri de göze çarpmaktadır. Fakat bu noktada dikkat çeken bir ülke vardır ki o da Bosna-Hersek’tir.
Bosna-Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti olmak üzere iki farklı entiteden oluşan Bosna-Hersek devletinden haliyle iki farklı açıklama gelmiştir. Zira Bosna-Hersek Federasyonu genel itibarıyla Boşnak ve Hırvatların olaya yaklaşımını ifade ederken, Sırp Cumhuriyeti Sırpların bakış açısını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda ülkede birçok konuda halihazırda anlaşmazlıklar ve ikilikler yaşanırken böyle bir durumun yaşanması da pek de şaşırtıcı değildir.
Hal böyleyken iki entitenin de temsil edildiği Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nde Boşnak ve Hırvat tarafı farklı bir açıklama ile gündeme gelirken Sırp Cumhuriyeti farklı bir açıklamayla gelmiştir.[1]
Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi Boşnak üye Denis Becirovic, İsrail ve Hamas arasındaki çatışmalara atıfta bulunarak barışın önemli bir şey olduğunu dile getirerek tüm terör olaylarını kınamıştır.[2] Öte yandan Hırvat üye Zeljko Komsic tıpkı Becirovic gibi tarafsızlığını koruyarak açıklama yapmıştır. Komsic, yaşanan olayların yaşanacak daha büyük gelişmelerin habercisi olduğunu ifade ederken sivillerin zarar görmesini acı bir hadise olarak nitelendirmiştir.[3] Bosna-Hersek Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan bir açıklamada ise sivillere vurgu yapılarak olaylar kınanırken tarafsızlığın korunduğu görülmektedir.[4]
Burada dikkat çeken bir nokta ise Boşnaklar ve Hırvatların içindeki politika farklılığıdır. Bu çerçevede olaya dair ilk açıklamayı yapan isimlerden birisi de Bosna-Hersek Bakanlar Kurulu Başkanı olmuştur. Bosna-Hersek Hırvat Demokrat Birliği (HDZ BiH) partisinden Borjana Kristo, Hamas’ın saldırısını adaletsiz olarak nitelendirirken saldırıyı kınamış ve emin bir şekilde İsrail’in yanında olduklarını ifade etmiştir. Kristo’nun bu açıklaması bazı kesimlerce eleştirilirken açıklamasında Filistinlilere yer vermemesi “bencil bir hareket” olarak nitelendirilmiştir.[5]
Sırp Cumhuriyeti’nden yapılan açıklamada ise Sırp Cumhuriyeti lideri Milorad Dodik, terörizmin yenilmesini gerektiğini ifade ederek İsrail’e gerçekleştirilen terör saldırılarını sert bir şekilde kınadığını belirtmiştir. Dodik’in açıklamasında dikkat çeken bir nokta ise İsrail ile Sırp halkının ortak bir “elem tarihe sahip” olduğunun ifade edilmesidir. Öte yandan bu süreçte Sırp Cumhuriyeti Sarayı’na İsrail bayrağı yansıtılmıştır.[6]
Bu noktadan hareketle, Balkanlar’da ve özelde Bosna-Hersek’teki derin bölünmüşlük ve ayrılıkçı politikalar bilinen bir olgudur. Özellikle devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı’nın etkileri çerçevesinde bu bölünmüşlük giderek derinleşmektedir. Yaşanan bu krizlerle Bosna-Hersek’te minimum derecede dahi bir anlaşmanın yaşanamadığı gözler önüne serilmiştir. Özellikle ülkenin ortak tavrını yansıtacak bir dış politikada ortak bir yaklaşımın sağlanamaması dikkat çekicidir.
Bu doğrultuda, Ortadoğu’da gerçekleşen bu olayları değişen küresel dinamikler bağlamında değerlendirmek mümkün olmakla beraber, her ne kadar Balkanlar’a uzak bir bölge olsa da bu olayların ilerleyen süreçte Balkanlar’daki donuk çatışmaları da etkileyeceği söylenebilir. Zira bölünmüşlüğün basit kınama açıklamalarında dahi görüldüğü Bosna-Hersek bu donuk çatışmalara ev sahipliği yapan yerlerin başında gelmektedir. Bu çerçevede, Ortadoğu’daki olayların ülkedeki siyasi hesaplaşmalara alet edildiği söylenebilir.
[1] “I Izrael posvađao BiH: Jedni Hamas vide kao očajne ljude, drugi ističu patnju Izraelaca i Srba”, N1 Info, https://n1info.hr/vijesti/i-izrael-posvadao-bih-jedni-hamas-vide-kao-ocajne-ljude-drugi-isticu-patnju-izraelaca-i-srba/, (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
[2] “Bećirović se oglasio o ratu u Izraelu, pozvao na mir”, Vijesti, https://www.vijesti.ba/clanak/615021/becirovic-se-oglasio-o-ratu-u-izraelu-pozvao-na-mir, (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
[3] “Komšić: Izrael će surovo odgovoriti i najveću cijenu će platiti narod u Gazi”, N1 Info, https://n1info.ba/vijesti/komsic-izrael-ce-surovo-odgovoriti-i-najvecu-cijenu-ce-platiti-narod-u-gazi/, (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
[4] “I Izrael posvađao BiH: Jedni Hamas vide kao očajne ljude, drugi ističu patnju Izraelaca i Srba”, N1 Info, a.g.e., (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
[5] Aynı yer.
[6] “Palata RS u bojama zastave Izraela, poruku podrške poslao i Dodik”, N1 Info, https://n1info.ba/vijesti/palata-rs-u-bojama-zastave-izraela-poruku-podrske-poslao-i-dodik/, (Erişim Tarihi: 11.10.2023).
