Avustralya, Asya-Pasifik Bölgesi’nde yer almasına rağmen kurduğu ittifaklar bakımından Batılı bir devlet olarak kabul edilmektedir. Bu açıdan Kanberra yönetimi, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başta olmak üzere Batılı aktörlerle olumlu münasebetlere sahiptir. Nitekim Avustralya, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana hem sahip olduğu tehdit algısı hem de bölgesel konjonktürü gereği Batı, ABD ve NATO ekseninde politikalar yürütmektedir.
Zira bu durum, Avustralya’nın içerisinde bulunduğu Batı temelli ittifaklardan net şekilde anlaşılmaktadır. Fakat aynı zamanda özellikle de 2022 yılının Mayıs ayında Anthony Albanese’nin Avustralya Başbakanı seçilmesiyle[1] birlikte Kanberra-Pekin hattındaki diyalog güçlenmiş ve Avustralya, Çin’le olan ilişkilerinde diplomasiyi ön plana çıkaran bir yaklaşım benimsemiştir.
Tüm bunların yanı sıra Avustralya; ABD ve İngiltere tarafından hayata geçirilen AUKUS Paktı’nın stratejik bir üyesidir.[2] Bahse konu olan pakt, Asya-Pasifik Bölgesi’nde iki önemli Batılı aktörün nüfuzlarını arttırabilmeleri açısından oldukça önemlidir. Esasen söz konusu ittifak, Çin’in çevrelenmesi maksadıyla kurulmuştur. Zira ABD ve NATO Soğuk Savaş döneminde Sovyetler Birliği’ne karşı uygulayarak avantajlı bir sonuç elde ettiği Çevreleme Politikasını[3] Pekin’e karşı da uygulamak istemektedir. Dolayısıyla AUKUS Paktı, Pekin ile Kanberra arasındaki güvensizliği ve gerilimi arttırmaktadır.
Öte yandan Avustralya’nın dahil olduğu bir başka bölgesel ittifak olan Dörtlü Güvenlik Diyalogu (QUAD) da Asya-Pasifik’te Batı temelli bir oluşumdur. Bu ittifak Avustralya, ABD, Japonya ve Hindistan arasında oluşturulmuştur.[4] QUAD, temelinde demokratik ilkeleri içselleştirmiş ülkeleri bir araya getirme hedefiyle oluşturulmuştur.[5] Fakat bahse konu ittifakın ana amacının Pekin’in Güney Çin Denizi’ndeki faaliyetlerini sınırlamak ve Çin’le bölgesel çapta bir mücadele yürütmek olduğu öne sürülebilir. Aynı zamanda Çin’in nüfuzuna karşı bir direnç oluşturmak da yine mevzubahis ittifakın temel hedeflerinden biridir. Dolayısıyla ABD’nin ve Batı’nın Pekin’le yürütmekte olduğu jeopolitik, jeoekonomik ve jeostratejik rekabet dikkate alındığında QUAD’ın ABD için Asya-Pasifik Bölgesi’nde önemli bir cephe görevi gördüğü öne sürülebilir.
Tarihten örnek vermek gerekirse; Avustralya, ABD ve Yeni Zelanda arasında 1951 senesinde ANZUS Anlaşması imzalanmıştır.[6] Bahse konu olan durum Kanberra’nın Asya-Pasifik Bölgesi’ndeki tutumunu, tarafını, konumunu ve perspektifini net bir şekilde ortaya koymaktadır. Zira söz konusu durum Avustralya’yı Asya-Pasifik jeopolitiği üzerinde somut bir taraf haline getirmektedir. Bilhassa da mevzubahis anlaşmada; taraf devletlere karşı hayata geçecek herhangi bir askeri saldırının diğer devletler tarafından da tehdit olarak algılanacağı maddesi haizdir. Zira anlaşmada, “Diğer devletler bir diğer devlete karşı yapılan saldırıyı kendi güvenlikleri ve huzurları için de tehlike olarak değerlendirecek.” denmektedir.[7] Dolayısıyla bu durum da Kanberra’nın tutumunun yasal zeminini göstermesi açısından oldukça önemlidir.
Sonuç olarak Avustralya hem ANZUS Anlaşması’nda hem AUKUS Paktı’nda hem de QUAD’da ABD’yle birlikte değişmeyen tek aktördür. Bu da Kanberra’ya oldukça Batılı bir perspektif katmaktadır. Her ne kadar Anthony Albanese’nin Başbakan seçilmesiyle birlikte Avustralya-Çin arasında yumuşama sinyalleri oluşsa da bahse konu ittifaklar ve Kanberra’nın tutumu, Pekin’le gergin bir temasa neden olmaktadır.
[1] “Australia Election: Anthony Albanese Leads Labor to Australian Election Victory”, British Broadcasting Corporation News, https://www.bbc.com/news/world-australia-61267489, (Erişim Tarihi: 04.02.2023).
[2] “What is the Aukus Alliance and What are Its Implications?”, The Guardian, https://www.theguardian.com/politics/2021/sep/16/what-is-the-aukus-alliance-and-what-are-its-implications, (Erişim Tarihi: 03.02.2023).
[3] Mustafa Cem Koyuncu, “Hint-Pasifik Bölgesinin “Yeni Yıldızı” QUAD: Zayıflıklar, Fırsatlar, Tehditler ve Avantajlar”, ANKASAM, https://www.ankasam.org/hint-pasifik-bolgesinin-yeni-yildizi-quad-zayifliklar-firsatlar-tehditler-ve-avantajlar/, (Erişim tarihi: 31.01.2023).
[4] “Quad Members Meet in New Delhi, Assure it is not a Military Grouping or Meant to Counter China”, The Times of India, https://timesofindia.indiatimes.com/india/quad-members-meet-in-new-delhi-assure-it-is-not-a-military-grouping-or-meant-to-counter-something/articleshow/98391209.cms, (Erişim tarihi: 31.01.2023).
[5] “What is The Quad, and How Did it Come About?”, The Guardian, https://www.theguardian.com/world/2022/may/24/what-is-the-quad-and-how-did-it-come-about, (Erişim tarihi: 31.01.2023).
[6] “The Australia, New Zealand and United States Security Treaty (ANZUS Treaty), 1951”, Office of the Historian, https://history.state.gov/milestones/1945-1952/anzus, (Erişim tarihi: 31.01.2023).
[7] “The ANZUS Treaty Does not Make Australia Safer. Rather, it Fuels a Fear of Perpetual Military Threat”, The Converstaion, https://theconversation.com/the-anzus-treaty-does-not-make-australia-safer-rather-it-fuels-a-fear-of-perpetual-military-threat-165670, (Erişim Tarihi: 31.01.2023).
